Podatek od towarów i usług. Ważna uchwała NSA

W kontekście podjętej w grudniu uchwały interesujące wydaje się być przybliżenie rozważań w zakresie czy uiszczenie zobowiązania podatkowego wiąże się z jego wygaśnięciem, w konsekwencji czego możliwe jest wydanie - po upływie terminu określonego w art. 70 O.p. - przez organ podatkowy II instancji decyzji m.in. określającej wysokość zobowiązania podatkowego.

W stanie faktycznym, analizowanym przez Naczelny Sąd Administracyjny, doszło do sytuacji, w której podatnik posiadał zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług za okresy rozliczeniowe sierpień i wrzesień 2003 r. W dniu 14 listopada 2008 r. naczelnik urzędu skarbowego określił podatnikowi wysokość zobowiązania podatkowego w wyższej wysokości, a więc w dacie kiedy nie upłynął jeszcze termin przedawnienia zobowiązania podatkowego. Podatnik uiścił je w grudniu 2008 r. Nie zgadzając się z rozstrzygnięciem organu podatkowego podatnik złożył również odwołanie. Dyrektor izby skarbowej decyzją z dnia 9 lipca 2010 r. uchylił decyzję organu I instancji i określił podatnikowi wysokość zobowiązania podatkowego w niższej wysokości.

Na gruncie tak przedstawionego stanu faktycznego zrodziły się – nie pierwszy raz – liczne wątpliwości. Przy czym Naczelny Sąd Administracyjny odrębnie odniósł się do kwestii związanej z prawem materialnym i prawem procesowym.

Odnośnie prawa procesowego Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż niedopuszczalne jest orzekanie przez organ podatkowy po upływie terminu określonego w art. 70 O.p. nawet w sytuacji, gdy zobowiązanie wygasło na skutek zapłaty. Wyrażając powyższą tezę skład orzekający podejmujący uchwałę powołał się na konstytucyjną zasadę równości podatników, zauważając, iż niedopuszczalne jest uprzywilejowane traktowanie podatników, którzy nie wywiązują się ze swoich zobowiązań. Nie wpłacając podatku powodują oni, iż biegnie termin przedawnienia zobowiązania podatkowego unormowany w art. 70 O.p.

Argumentując swoją tezę sąd powoływał się również na treść art. 208 O.p., zgodnie z którym w przypadku gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, w szczególności w razie przedawnienia zobowiązania podatkowego, organ podatkowy wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego po upływie terminu określonego w art. 70 O.p. organy podatkowe są zobowiązane do umorzenia postępowania podatkowego.

_ _ Okoliczność, że podatnik wpłacił podatek, nie może w tak znaczący sposób pogorszyć sytuacji prawnej tego podmiotu, w porównaniu z podatnikiem, który nie zrealizował swojego obowiązku podatkowego. Wykładnia przepisu art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej nie może dyskryminować podatnika, który wywiązuje się ze swoich obowiązków uiszczając daninę publicznoprawną, a preferować tych podatników, którzy takich obowiązków nie realizują. Sprzeciwia się temu zasada równości, wyrażona w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Zgodnie z tym unormowaniem wszyscy są wobec prawa równi. _ _

_ _ Określony w tym przepisie upływ terminu przedawnienia stanowi ujemną przesłankę procesową do orzekania przez organ podatkowy, co do przedawnionego zobowiązania podatkowego, gdyż skutkuje bezprzedmiotowością postępowania. _ _

Odnosząc się natomiast do kwestii prawa materialnego Naczelny Sąd Administracyjny zajął – co może się wydawać zaskakujące – odmienne stanowisko. Stwierdził on, iż tezy w zakresie prawa formalnego nie pozostają w sprzeczności z tezą, w myśl której wygaśnięcie zobowiązania podatkowego na skutek zapłaty uniemożliwia jego powtórne wygaśnięcie na skutek przedawnienia zobowiązania podatkowego.

_ _ Stanowisko to nie pozostaje przy tym w sprzeczności z w pełni akceptowanym przez Sąd stanowiskiem judykatury, że zaistnienie jednego ze zdarzeń przewidzianych w art. 59 § 1 pkt 1 - 9 Ordynacji podatkowej wyklucza możliwość wygaśnięcia zobowiązania podatkowego z pozostałych przyczyn. Nie może bowiem ponownie wygasnąć zobowiązanie podatkowe, które już nie istnieje (...). Jednakże stanowisko to dotyczy skutków materialnoprawnych upływu terminu przedawnienia, nie odnosi się natomiast do jego skutków procesowych. _ _

Wydaje się, iż powyższa uchwała będzie istotna w świetle dalszych rozstrzygnięć organów podatkowych - w szczególności w części dotyczącej prawa formalnego.

Podstawa:

uchwała NSA z dnia 3 grudnia 2012 r. - sygn. akt I FPS 1/12 (opubl. www.orzeczenia.nsa.gov.pl)

Podstawa prawna:

ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, tekst jedn. z dnia 3 lipca 2012 r., Dz. U. z 2012 r. Poz. 749 z późn. zm., zwana _ Ordynacją podatkową _ - stan prawny na kwiecień 2013 r.