Specyfika podatku VAT
Podatek VAT jest tak skonstruowany, że w rzeczywistości płaci go konsument. Na każdym etapie podatek jest doliczany przez podmiot, który wnosi wartość dodana. Podatek obejmuje wtedy wartość, która jest doliczona do poprzedniej ceny, a nie do całej wartości obrotu.
Przedsiębiorca może odliczyć podatek, który został już zapłacony na wcześniejszym etapie.
Podatek VAT jest podatkiem pośrednim. Nie płaci się go bowiem bezpośrednio w urzędzie skarbowym, a wtedy gdy kupujemy określony produkt lub usługę. Podatek jest zawarty w cenie produktu. Obowiązek obliczenia podatku, a także jego wpłacenia do urzędu skarbowego ciąży na sprzedawcy. Finalnie jednak płaci go ostatni odbiorca produktu. Choć podatek jest doliczony do ceny towaru, to i tak musi go odprowadzić do urzędu.
Jak działa podatek VAT? Przedsiębiorca dolicza VAT do ceny sprzedawanego towaru. Potem odprowadza ten podatek do urzędu. Jednak i tak cały ciężar jego opłacenia poniesie finalny kupujący.
Kiedy należy doliczyć VAT?
Podatek VAT powinno się zastosować przede wszystkim w odpłatnej dostawy towarów, a także odpłatnego świadczenia usług na terytorium kraju. Podstawą opodatkowania VAT jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą ten, który towar dostarcza, otrzymał, uwzględniając dotacje i inne dopłaty.
Stawki VAT obowiązujące w Polsce
Aktualnie obowiązują następujące stawki podatku VAT:
- 23 proc. – podstawowa stawka podatku VAT;
- 8 proc. – stawka obniżona, (rozlicza się nią np. roboty budowlano-montażowe, a także niektóre usługi gastronomiczne);
- 5 proc. – stawka obniżona, (produkty rolne, a także książki i czasopisma specjalistyczne);
- 0 proc. – stawka dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.
Niektórzy podatnicy, w określonych sytuacjach, mają prawo skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT. W takiej sytuacji na fakturze stosuje się oznaczenie zw. Niższe stawki VAT służą do wspierania wybranych segmentów rynku. Wybór stawki podatkowej nie zależy od przedsiębiorcy, ale od klasyfikacji towaru lub usługi.
Podatnikami VAT są przede wszystkim firmy. W wyjątkowych sytuacjach podatnikami VAT są też osoby fizyczne, wynajmujące lokalne na cele użytkowe. Może to nastąpić w sytuacji, gdy chcą np. prowadzić w tym lokalu firmę. Jeśli przedsiębiorca za poprzedni rok nie przekroczy 200 000 zł przychodów, nie musi być podatnikiem VAT.
Podatek VAT – istotne pojęcia
Żeby zrozumieć mechanizm działania podatku VAT, dobrze jest poznać rozróżnienie między ceną netto a ceną brutto. Cena netto to cena produktu, bez uwzględniania podatku VAT. Cena brutto to cena z doliczonym VAT-em. Warto też poznać pojęcie VAT naliczony i VAT należny. Te pojęcia są związane z ważną cechą tego podatku. Chodzi tu o odliczanie podatku VAT. Ma to na celu uniknięcie sytuacji, że ten sam podatek płaci się kilka razy w obrocie między przedsiębiorcami. Podatek, który przedsiębiorca zapłacił przy zakupach towarów, jest to* VAT naliczony. Ten podatek, który jest doliczany do ceny, to VAT należny*. Do urzędu skarbowego wpłacana jest różnica pomiędzy podatkiem należnym i naliczonym.
Podatek VAT można rozliczać miesięcznie albo kwartalnie. Przedsiębiorca musi podliczyć wartość zakupów, których dokonał w trakcie całego okresu rozliczeniowego. Potem sumuje wartość sprzedaży towarów i usług. Obie kwoty wprowadza do specjalnej deklaracji, składanej do urzędu skarbowego i rozlicza podatek.