Określone postępowanie jest postępowaniem administracyjnym, jeśli jest toczone przed organem administracji publicznej. Trzeba pamiętać, że nie można w tym momencie pominąć organów, które zostały powołane w ramach realizacji partnerstwa publiczno-prywatnego. Są to organy, które w pewnych zadaniach wyręczają samorząd. Może to być np. firma wodociągowa.
Drugim wskaźnikiem, że dane postępowanie jest administracyjne to ustalenie, czy konkretny organ może załatwić naszą sprawę, a także czy ma odpowiednią właściwość miejscową. Jeśli będzie tak faktycznie, to warto będzie określić charakter sprawy. W przypadku osoby indywidualnej, gdy dotyczy określonej osoby, to organ będzie rozstrzygał prawa i obowiązki konkretnej osoby. Kodeks postępowania administracyjnego będzie też stosowany, jeśli organ rozstrzyga sprawę, czyli wydaje konkretną decyzję jako jednostronne rozstrzygnięcie.
Czego nie reguluje kodeks postępowania administracyjnego?
W kilku przypadkach nie będziemy stosować przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Wtedy procedura będzie wyglądała inaczej. Będą stosowane osobne przepisy i szczegółowe regulacje. Każda z tych dziedzin ma swój własny akt prawny. Każdy akt prawny będzie określał, w jaki sposób będziemy stosować określoną procedurę. Chodzi tu m.in. o:
- sprawy podatkowe;
- sprawy karno-skarbowe;
- sprawy związane z podrzędnością organizacyjną i służbową;
- sprawy naruszające immunitet dyplomatyczny.
W przypadku, gdy istnieje spór między określonymi organami administracji publicznej, to kodeks postępowania administracyjnego wskazuje, które organy powinny rozstrzygnąć daną sprawę. Wtedy mamy do czynienia z pojęciem organu wyższego stopnia i ministra właściwego. Może się zdarzyć, że kilka organów uważa, że może załatwić sprawę, ale mimo to nie czuje, że jest właściwym. Wtedy właśnie trzeba zajrzeć do postępowania administracyjnego.
W sytuacji, gdy ma być wydane zaświadczenie, to kodeks postępowania administracyjnego zakłada, że jest to postępowanie uproszczone. Dokumenty, które poświadczają prawa i obowiązki wymagają skomplikowanej procedury. O zaświadczenie trzeba się ubiegać, czyli o nie zawnioskować. Innymi słowy, w takim przypadku organ nie zadziała z własnej inicjatywy. Osoba, która ma uzyskać konkretny dokument, sama musi potwierdzić fakty. Wtedy organ sprawdza określone dane w konkretnym albo innych dokumentach. W przypadku takiego postępowania nie ma stron, nie jest też wydawana decyzja. Jeśli organ odmówi wydania zaświadczenia, to można złożyć zażalenie.
Skargi i petycje
Obywatel ma prawo złożyć skargę albo petycję. Wtedy stosuje się inną procedurę niż postępowanie ogólne. W tym przypadku będziemy mieli do czynienia z szerokim zakresem podmiotowym. Wszystko dlatego, że każdy może złożyć skargę z powodu niezadowolenia na działalność organów.
Zasady postępowania administracyjnego
Zasady są filarami, na których opieramy całość postępowania. Filary naczelne wywodzą się z konstytucji, a także ogólne, które mają źródło w Kodeksie postępowania administracyjnego i Ordynacji podatkowej. W przypadku konstytucyjnych chodzi o
- prawo do procesu, czyli obrony swojego interesu;
- prawo do sądu, które wywodzi się z możliwości kontrolowania działań administracji;
- zasadę praworządności, zakładającą, że administracja opiera się na tej samej podstawie prawnej;
- zasadę proporcjonalności, zakładającą, że administracje nie może zbytnio ingerować w życie jednostki;
- zasadę równości wobec prawa;
- prawo do wnoszenia petycji;
- dwuinstancyjności postępowania, które określa, że postępowanie może być rozpatrywane dwa razy.