Są takie zawody i prace, które mogą doprowadzić do choroby zawodowej. Pracując w szkodliwych warunkach, pracownik ma szansę na specjalny dodatek do pensji z tego tytułu. Może też wcześniej przejść na emeryturę.
Czym są warunki szkodliwe?
Praca może mieć cechy pracy w warunkach szkodliwych ze względu na:
- warunki fizyczne – gdy występuje w pracy niekorzystny hałas albo temperatura;
- warunki chemiczne – gdy pracownik w pracy styka się z substancjami drażniącymi, rakotwórczymi albo toksycznymi;
- warunki biologiczne – gdy praca związana jest z obecnością wirusów, bakterii i grzybów.
Jeśli w pracy występują takie warunki, to pracodawca ma obowiązek zrobić wszystko by ochronić pracownika przed ich skutkami. Pracodawca powinien częściej niż zwykle kierować pracownika na badania. Ma także prawo wypłacić dodatek do wynagrodzenia związany z pracą w warunkach szkodliwych. Warto wiedzieć, że taka możliwość to dobra wola pracodawcy, a nie obowiązek.
Definicja pracy w warunkach szkodliwych jest określona w rozporządzeniu Ministra Pracy. Trzeba pamiętać, że jeśli pracownik wykonuje pracę w trudnych warunkach, to nie jest to równoznaczne z tym, że jest to praca w warunkach szkodliwych. Praca szkodliwa to taka, która szkodzi zdrowiu, a także ma znaczną uciążliwość. Żeby pracę uznać za szkodliwą, musi ona mieć uciążliwość, która wymieniona jest w rozporządzaniu dotyczącym wieku emerytalnego osób, które są zatrudnione w warunkach szczególnych.
Praca w warunkach szczególnych i wcześniejsza emerytura
Pracownik ma prawo skorzystać z wcześniejszej emerytury, jeśli przez co najmniej 15 lat wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Chodzi tu o np.:
- pracę związaną z przeróbką węgla i rud metali;
- pracę związaną z urabianiem minerałów skalnych;
- związaną z obsługą pieców stalowniczych lub odlewniczych;
- kucie ręczne w kuźniach;
- formowanie, odlewanie albo czyszczenie ręczne wyrobów ceramicznych;
- pracę na statkach lub platformach wiertniczych;
- bezpośrednio przy odwiertach w górnictwie;
- pracę związaną z ręcznym układaniem na gorąco powierzchni z mieszanek mineralno-bitumicznych;
- pracę związaną z wywozem nieczystości stałych i płynnych, a także pracą na wysypiskach.
Ustalając 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych, stosuje się zasady związane z tym, jak ustala się prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania tej pracy. Praca taka musi być wykonywana stale w pełnym wymiarze. Nie bierze się tu pod uwagę okresów choroby, nieobecności w pracy, urlopu szkoleniowego.
Żeby otrzymać taką emeryturę, trzeba złożyć wniosek o emeryturę do ZUS-u. Wniosek jest rozpatrywany przez organ, który jest właściwy na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej.
Wcześniejsza emerytura na przykładzie zawodu górnika
Weźmy np. górnika. Żeby mógł skorzystać z wcześniejszej emerytury, musi skończyć 55 lat, przez co najmniej 25 lat pracował, z czego przynajmniej 10 jako górnik. Jeśli przepracował pod ziemią 25 lat, to nie jest ważny jego wiek. Jeśli więc nie chce już pracować, może zakończyć taką pracę i przejść na emeryturę.
Po zmianach prawa w 2008 roku sporo osób straciło możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę z powodu pracy w warunkach szczególnych. W takim wypadku mogą skorzystać z rekompensaty finansowej. To odszkodowanie za to, że nie mogą przejść na wcześniejszą emeryturę. Z tej racji ich emerytura jest wyższa o 100 do 400 zł.
