Prowadzisz firmę? Zobacz, co zmieni się w VAT od nowego roku

Rewolucja w opodatkowaniu towarów używanych, zmiana zasad fakturowania - to tylko niektóre nowości w VAT od nowego roku.

Z dniem 1 stycznia 2014 r. wejdzie w życie szereg zmian w podatku od towarów i usług. Do najistotniejszych z nich należą:

1) odmienny moment powstania obowiązku podatkowego (art. 19a ustawy o podatku od towarów i usług);

2) rewolucja w opodatkowaniu towarów używanych;

3) zasady ogólne dotyczące ustalania podstawy opodatkowania;

4) nowe zasady fakturowania od dnia 1 stycznia 2014 r.

Z dniem 1 stycznia 2014 r., na mocy ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z dnia 9 stycznia 2013 r. poz. 35) zmieni się całkowicie model powstawania obowiązku podatkowego w przypadku dostawy towarów i świadczenia usług, co wiąże się z uchyleniem art. 19 nowelizowanej ustawy oraz wejściem w życie nowego art. 19a tej ustawy. W pierwszej wersji projektu nowelizacji art. 19a stanowił, że obowiązek podatkowy co do zasady będzie powstawał z upływem miesiąca, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę, w tym częściowo wykonano usługę. Ministerstwo Finansów wycofało się jednak z tego niezbyt udanego pomysłu.

Ostatecznie w ustawie z dnia 7 grudnia 2012 r. przyjęto, że zasadą ogólną będzie powstanie obowiązku podatkowego z chwilą dokonania dostawy towaru lub wykonania usługi, w tym gdy częściowo wykonano usługę – stanowić o tym będzie art. 19a ust. 1. Wprowadzenie tej zasady w miejsce obecnie obowiązującej reguły podatkowej „faktury dnia siódmego” będzie oznaczać przyspieszone rozliczenie podatku, ponieważ podatek należny powstanie w miesiącu dokonania dostawy towaru lub wykonania usługi i – co do zasady – zostanie rozliczony za ten okres. Obowiązek podatkowy będzie więc uniezależniony od momentu wystawienia faktury podatkowej. W odniesieniu do przyjmowanych częściowo usług, zgodnie z unormowaniami art. 19a ust. 2, usługę uznawać się będzie za wykonaną również w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę.

W art. 19a ustawodawca zawarł szereg wyjątków zgodnie z którymi obowiązek podatkowy może powstać w innym momencie. Zgodnie z art. 19a ust. 3 usługę, dla której w związku z jej świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Czynność wykonywaną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej wykonaniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.

Na mocy art. 19a ust. 5 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług wprowadzono powiązanie momentu powstania obowiązku podatkowego wyłączniez zapłatą. Dotyczyć to będzie następujących czynności:

1) wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu;

2) przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie;

3) dokonywanej w trybie egzekucji dostawy towarów, o której mowa w art. 18;

4) świadczenia, na podstawie odrębnych przepisów, na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury, usług związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług;

5) świadczenia usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy o podatku od towarów i usług, czyli:

- usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych i usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usług świadczonych przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji;

- usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usług pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;

- usług w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usług pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzania gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę;

- usług w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług;

- usług, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach, innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną, z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi;

- usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Obowiązek podatkowy w powyższych sytuacjach powstawać będzie z upływem miesiąca, w którym otrzymano całość lub część zapłaty z tytułu tych czynności.

Dyrektywa 112 upoważnia państwa członkowskie do powiązania momentu powstania obowiązku podatkowego również z wystawieniem faktury, jednak – podobnie jak przy możliwości powiązania z terminem otrzymania zapłaty – jest to odstępstwo od zasady ogólnej, które może być stosowane wyłącznie do określonych kategorii podatników lub określonych kategorii transakcji. Takie rozwiązanie ustawodawca wprowadził jedynie w przypadku świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych, ja również przy dostawie i drukowaniu książek oraz czasopism (art. 19a ust. 5 pkt 2). Jeżeli podatnik nie wystawi faktury dokumentującej te czynności lub wystawi ją z opóźnieniem, zgodnie z art. 19a ust. 7 ustawy o podatku od towarów i usług obowiązek podatkowy ma powstawać z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 4 i 5 ustawy o podatku od towarów i usług.

Art. 7 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadza przepisy przejściowe odnoszące się do powstania obowiązku podatkowego. Zgodnie z powyższą regulacją w przypadku czynności wykonanych przed dniem 1 stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19-21 ustawy o podatku od towarów i usług w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem.

Należy również wskazać, że zmiany powyższe nie dotyczą obowiązku podatkowe powstającego przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów i wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów.

Od dnia 1 stycznia 2014 r. w diametralny sposób zmienią się reguły opodatkowania dostawy towarów używanych. Ulegnie likwidacji generalne zwolnienie przedmiotowe określone w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, będzie ono mieć zastosowanie w drodze wyjątku do towarów przy nabyciu których nie było prawa do odliczenia i – co najważniejsze – służyły one użytkownikowi wyłącznie do czynności zwolnionych od podatku. Od dnia 1 stycznia 2014 r. wykreślona została definicja towarów używanych (art. 43 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług). Do końca roku można będzie zatem sprzedać bez podatku wszystkie towary używane, których sprzedaż od początku przyszłego roku będzie już opodatkowana. Dotyczy to również przekazania ich na potrzeby osobiste podatników.

Co najważniejsze, mimo odliczenia przy zakupie części składowych i remontach tych towarów, nie trzeba korygować podatku naliczonego w związku ze zwolnieniem ich sprzedaży: przepisy art. 91 ust. 4-6 ustawy o podatku od towarów i usług nakazują w tym przypadku skorygowanie wyłącznie podatku naliczonego przy nabyciu (wytworzeniu) tych towarów. W przyszłym roku brak tej korekty staje się bezprzedmiotowy, gdyż czynności te będą opodatkowane.

Od dnia 1 stycznia 2014 r. będą obowiązywać nowe zasady ustalania podstawy opodatkowania – uchylony zostanie art. 19 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., a wejdzie w życie dodany art. 29a. W obecnym stanie prawnym podstawą opodatkowania jest obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Od dnia 1 stycznia 2014 r. natomiast podstawą opodatkowania będzie wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze, mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Podstawa opodatkowania będzie obejmować podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze (z wyjątkiem podatku od towarów i usług) oraz koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług dokonana na mocy ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r., w znacznym stopniu dotyczy również faktur. Nowe przepisy odnoszące się do tego zagadnienia wejdą w życie dnia 1 stycznia 2014 r. Będą one regulowały zasady ogólne wystawiania faktur, podmioty obowiązane do ich wystawiania, a także przedmiot i elementy obligatoryjne faktury. Wprowadzono też możliwość wystawiania faktur uproszczonych, faktur zbiorczych i faktur na żądanie, a ponadto określono termin wystawienia faktury oraz obowiązek wystawienia i przekazania odpowiedniej liczby egzemplarzy faktur.

Z dniem 1 stycznia 2014 r. przestanie obowiązywać art. 106 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., a wejdą w życie nowe art. 106a-106q. Wprowadzony zostanie obowiązek dokumentowania czynności fakturą, która zastąpi dotychczasową fakturę VAT; uchylone zostaną również uregulowania dotyczące wystawiania faktur wewnętrznych. Ma to na celu dostosowanie obowiązujących regulacji do zmian dokonanych Dyrektywą 2010/45/UE oraz szerokie uregulowanie w ustawie obowiązków związanych z fakturowaniem.

Art. 106a-106q określają zasady ogólne wystawiania faktur, podmioty obowiązane do ich wystawienia, a także przedmiot oraz zawartość faktury. Przewidziano ponadto możliwość wystawiania faktur uproszczonych i faktur zbiorczych; określono przypadki wystawiania faktur na żądanie. Zakres regulacji obejmuje także zasady wystawiania faktur korygujących i duplikatów faktur. Unormowano też kwestie ogólne związane z fakturami elektronicznymi.

Więcej o zmianach w VAT