Rejestry dłużników w Polsce, czyli jak zwiększyć bezpieczeństwo zawieranych transakcji
Nawiązanie współpracy w ramach działalności gospodarczej może wiązać się z ponoszeniem ryzyka. Można jednak je zminimalizować, korzystając z usług rejestrów dłużników i długów. Służą one nie tylko do uzyskania informacji o kondycji gospodarczej kontrahentów, ale również do wywierania na nich presji, jeśli nie wywiązują się ze zobowiązań pieniężnych wynikających z zawartych umów.
Obecnie, rejestry długów i dłużników są zarówno w rękach państwowych, jak i prywatnych. Można wyróżnić trzy rodzaje rejestrów:
- rejestr dłużników niewypłacalnych działający w ramach KRS (Krajowego Rejestru Sądowego),
- rejestry tworzone i prowadzone przez biura informacji gospodarczej,
- bankowe Biuro Informacji Kredytowej.
Rejestr w ramach KRS ma charakter publicznoprawny i prowadzony jest przez sądy. Pozostałe natomiast, działają w przestrzeni komercyjnej i mogą być prowadzone jedynie przez podmioty spełniające ściśle określone kryteria ustawowe. Rejestry te różnią się zakresem gromadzonych w ich ramach informacji i funkcjami, dla jakich zostały stworzone. Zarówno ujawnienie, jak i uzyskanie określonych informacji z tych rejestrów wiąże się z poniesieniem określonych opłat. Wszystkie rejestry zostały opisane szczegółowo poniżej.
Rejestr dłużników niewypłacalnych w ramach KRS
Rejestr dłużników niewypłacalnych stanowi część Krajowego Rejestru Sądowego. Rejestr ten prowadzony jest przez sądy rejonowe, a konkretnie sądy gospodarcze.
Sądy dokonują wpisu do rejestru z urzędu lub na wniosek wierzyciela, także przedsiębiorcy.
Do rejestru automatycznie wpisuje się m.in.:
- osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą, jeżeli ogłoszono ich upadłość (a także gdy ogłoszenie upadłości nie było możliwe z uwagi na brak majątku pozwalającego na pokrycie kosztów sądowych z tym związanych),
- osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą, jeżeli prowadzona przeciwko nim egzekucja nie była możliwa z uwagi na brak ich majątku pozwalającego na pokrycie kosztów postępowania,
- wspólników ponoszących odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki (z pewnymi wyjątkami), jeżeli ogłoszono upadłość spółki lub jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości spółki został prawomocnie oddalony z tego powodu, że:
- majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, albo umorzono prowadzoną przeciwko nim egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych,
- dłużników, którzy zostali zobowiązani do wyjawienia majątku,
- osoby, które zostały pozbawione przez sąd prawa prowadzenia działalności gospodarczej oraz pełnienia określonych funkcji m.in. w spółkach.
Wpisu na wniosek wierzyciela można dokonać jedynie w odniesieniu do dłużników będących osobami fizycznymi, ale pod warunkiem, że:
- wierzyciel posiada tzw. tytuł wykonawczy, czyli dokument uprawniający do prowadzenia egzekucji przeciwko dłużnikowi,
- wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty w terminie co najmniej 30 dni przed złożeniem wniosku.
Dane wpisane w rejestrze są przechowywane przez 10 lat od chwili ich wpisu, chyba że dłużnik uzyska przed tym terminem orzeczenie sądu negujące podstawę wpisu lub możliwość prowadzenia egzekucji.
Rejestr dłużników niewypłacalnych ma charakter jawny. Każdy,poprzez złożenie wniosku w sądzie rejestrowym może uzyskać zawarte w nim informacje dotyczące danych dłużnika, podstawy wpisu, rodzaju i wielkości długu oraz daty wpisu.
Rejestry dłużników w przestrzeni komercyjnej – biura informacji gospodarczej
Biura informacji gospodarczej (BIG) to przedsiębiorstwa działające w formie spółek akcyjnych, utworzone w celu pośrednictwa w udostępnianiu informacji gospodarczych, polegającego na przyjmowaniu informacji gospodarczych od wierzycieli, przechowywaniu i ujawnianiu tych informacji.. Biura te mogą być tworzone przez osoby prywatne. W chwili obecnej na polskim rynku funkcjonują trzy tego rodzaju przedsiębiorstwa:
- Rejestr Dłużników BIG InfoMonitor,
Biura informacji gospodarczej mogą tworzyć rejestry zawierające dane dłużników będących osobami fizycznymi i prawnymi (w tym przedsiębiorców), dane dotyczące długów (m.in. dotyczące ich wysokości, daty powstania, waluty, tytułu prawnego, na podstawie których powstały - np. konkretnej umowy, informacji czy są one kwestionowane przez dłużnika oraz o zbyciu wierzytelności), a także informacje na temat posłużenia się podrobionym lub cudzym dokumentem. Szczegółowe zasady i zakres prowadzonych przez biura rejestrów określają regulaminy tworzone przez ich zarządy.
Wpis określonych informacji do prowadzonych przez dane biuro rejestrów długów i dłużników, następuje na wniosek wierzyciela. Wpis może być dokonany pod warunkiem, że:
- wierzyciel zawrze z biurem stosowną umowę na piśmie (pod rygorem nieważności),
- dług powstał w związku z konkretnym stosunkiem prawnym (np. na podstawie umowy),
- zaległa należność wynosi co najmniej 200 zł w przypadku dłużnika-konsumenta, bądź 500 zł w przypadku dłużnika nie będącego konsumentem, a opóźnienie w zapłacie trwa 60 dni lub więcej,
- upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do rejestru, z podaniem nazwy firmy i adresu siedziby jednostki prowadzącej rejestr.
W odróżnieniu od rejestru dłużników niewypłacalnych prowadzonego przez sądy, dla wpisania określonego długu do rejestrów prowadzonych przez biura informacji gospodarczej nie ma trzeba przeprowadzać postępowania sądowego. Oczywiście, długi, których dotyczy postępowanie sądowe, również mogą być ujawniane w tych rejestrach.
Usunięcie informacji o dłużniku z rejestru prowadzonego przez BIG możliwe jest zasadniczo tylko na wniosek wierzyciela. Wyjątkowo BIG ma prawo usunięcia danych informacji, kiedy otrzyma uzasadnioną informację o nieistnieniu długu lub o jego wygaśnięciu, jeżeli dotyczy on konsumenta. Informacja taka może być przekazana przez samego dłużnika. Poza tym, usunięcie informacji z rejestru następuje m.in. w sytuacji rozwiązania lub wygaśnięcia umowy wierzyciela z biurem.
Biura informacji gospodarczej mają obowiązek prowadzenia tzw. rejestrów zapytań, za pośrednictwem których zainteresowana osoba może uzyskać gromadzone przez nie informacje. Szczegółowe warunki uzyskiwania tych danych, podobnie jak w przypadku zasad ich gromadzenia, określa regulamin konkretnego biura stworzony przez jego zarząd.
Biuro Informacji Kredytowej, czyli instytucja utworzona przez banki
Biuro Informacji Kredytowej to instytucja utworzona przez banki na podstawie ustawy o prawie bankowym. Biuro to nie prowadzi klasycznego rejestru długów i dłużników, lecz bazę danych zawierającą informacje stanowiące tajemnicę bankową, a dotyczące zaciągniętych w bankach zobowiązań.
Rejestry Biura Informacji Kredytowej mają charakter poufny. Dostęp do zawartych w nich informacji mają jedynie banki, instytucje kredytowe oraz niektóre instytucje państwowe, w tym sądy. Dla przedsiębiorcy, BIK ma praktyczne znaczenie – przede wszystkim na podstawie informacji z tego biura określana jest zdolność kredytowa.
Ponadto, informacje zawarte w BIK mogą być w pewnych sytuacjach wykorzystane na potrzeby toczącego się postępowania sądowego. Przedsiębiorca może np. wnioskować, aby sąd w określonym postępowaniu zażądał udostępnienia informacji zawartych w BIK, jeżeli mogą one mieć charakter dowodu.
| Czytaj więcej w Money.pl | |
|---|---|
| Jak zniknąć z czarnej listy dłużników? Problemy z terminową spłatą kredytów czy zapłatą faktur mogą uniemożliwić zaciągnięcie nowych zobowiązań. Możemy trafić do różnych rejestrów niesolidnych dłużników. | |
| Uchronią się przed dziedziczeniem długów? W komediach romantycznych dziedziczy się winnice, w polskiej rzeczywistości można niechcący odziedziczyć same długi. |