Żeby otrzymać rentę z tytułu niezdolności do pracy, trzeba spełnić trzy warunki. Po pierwsze lekarz orzecznik ZUS musi uznać pracownika za takiego, który nie jest zdolny do pracy, po drugie trzeba udowodnić odpowiedni do wieku okres składkowy, a po trzecie niezdolność do pracy powstała maksymalnie w ciągu 18 miesięcy odkąd okresy składkowe i nieskładkowe ustały.
Dwa ostatnie wymagania nie będą dotyczyć ubezpieczonych, którzy płacą składki od przynajmniej 20 lat (w przypadku kobiet) i 25 w przypadku mężczyzn, a przyczyną niezdolności do pracy spowodowana jest przez wypadek, którzy przydarzył się w drodze do pracy lub z pracy.
Co to jest niezdolność do pracy?
Mamy dwa rodzaje niezdolności do pracy: częściową i całkowitą. Całkowicie niezdolny do pracy jest ten, kto nie może wykonywać żadnej pracy. Częściowo niezdolny do pracy jest ten, kto znacznie utracił zdolność do pracy zgodnej z jego kwalifikacjami. W przypadku całkowitej niezdolności do pracy przysługuje takiemu ubezpieczonemu renta.
Rentę taką orzeka lekarz orzecznik ZUS. Sprawdza on, kiedy powstała niezdolność do pracy, czy jest ona trwała, czy przejściowa, czy ubezpieczony jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, a także czy istnieje szansa na przekwalifikowanie się.
Niezdolność do pracy może trwać najdłużej 5 lat, o ile oczywiście zgodnie z aktualną wiedzą medyczną nie ma szans, żeby stan ubezpieczonego się poprawił.
Na decyzję lekarza orzecznika można wnieść sprzeciw. Mamy na to 14 dni.
Ile wynosi renta z tytułu niezdolności do pracy?
Wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy zależna jest od tego, jak długie były okresy składkowe i nieskładkowe. Renta taka składa się z części socjalnej – jednakowej dla wszystkich, a także części, która zależy od wynagrodzenia i stażu pracy.
Część socjalna to 24 proc. kwoty bazowej. Dolicza się do niej 1,3 proc. podstawy wymiary za każdy rok odprowadzanych składek, a także 0,7 proc. za każdy rok okresów nieskładkowych. W przypadku częściowej niezdolności do pracy renta wynosi 75 proc. świadczenia, które należy się za całkowitą niezdolność do pracy.
Renta nie może być niższa od najniższej renty. Jeśli tak jest, podwyższa się ją tak, by była nie mniejsza niż minimalna.
Renta z tytułu niezdolności do pracy nie jest przyznawana, jeśli ustanie którykolwiek z warunków, który pozwolił uzyskać prawo do renty albo gdy upłynął czas, na jaki była ona przyznana, a także wtedy, gdy ubezpieczony przechodzi na emeryturę.