Samochód wykorzystywany do działalności mieszanej a VAT

Nowe regulacje w zakresie podatku od towarów i usług wskazujące na ograniczenie prawa do odliczenia 50% podatku naliczonego od nabycia i eksploatacji samochodu weszły w życie z dniem 1 kwietnia tego roku.

Odliczanie 50% VAT od wydatków związanych z eksploatacją samochodów, jako skutek decyzji spółki o kwalifikacji na gruncie VAT samochodów jako wykorzystywanych do tzw. działalności mieszanej, nie powinna być postrzegana jako deklaracja podatnika co do tego, iż faktycznie jego samochody służbowe są wykorzystywane do celów prywatnych (pracowników, względnie innych jeszcze osób).

Kwalifikacji wydatków jako kosztów uzyskania przychodów należy dokonać przez pryzmat regulacji przepisów ustawy o podatku dochodowym (w odniesieniu do Spółki kapitałowej ustawy o PDOP). W tym zakresie należy wskazać, iż od 1 kwietnia br., nowelizując przepisy ustawy VAT ustawodawca nie dokonał równoległej nowelizacji przepisów dotyczących podatków dochodowych. W szczególności nie uległy zmianie regulacje ustawy o PDOP, w tym art. 16 ust. 1 pkt 46 lit a).Zgodnie z przywołanym przepisem koszt uzyskania przychodu może stanowić naliczony podatek od towarów i usług w tej części, w której zgodnie z przepisami ustawy o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług. Warunkiem zaliczenia w koszty jest również i to aby naliczony podatek VAT nie powiększał wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Tym samym w zakresie w jakim podatnikowi na gruncie regulacji ustawy o VAT nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od wydatków związanych z nabyciem i eksploatacją samochodów (50% VAT) podatek naliczony będzie mógł potencjalnie stanowić koszt uzyskania przychodów Spółki.

Należy jednak zwrócić uwagę, iż wszelkie ponoszone wydatki zaliczane do kosztów uzyskania przychodu, oprócz analizy ustawowych wyłączeń zawartych w art. 16 ustawy o PDO, należy badać także w kontekście ogólnej regulacji potrącalności kosztów wynikającej z art. 15 ust. 1 ustawy o PDOP. Jeśli bowiem nawet na gruncie regulacji ustawy o VAT Spółce nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego a podatek naliczony będzie związany z użytkowaniem samochodu, który jest wykorzystywany do celów prywatnych podatnika (przykładowo jego pracowników) w tym zakresie zawsze powstaje ryzyko podatkowe kwestionowania prawa do zaliczenia nie odliczonego podatku VAT w koszty uzyskania przychodu. Wydatki związane z prywatnym używaniem samochodów, o ile osoby korzystające nie ponoszą z tego tytułu na rzecz Spółki odpłatności, co do zasady nie mogą stanowić kosztu podatkowego.

Ustawa o PDOP nie zawiera regulacji, które odnosiłyby się do proporcjonalnego wyłączania z kosztów podatkowych części nieodliczonego podatku VAT, a więc w takim zakresie w jakim samochód jest wykorzystywany do celów prywatnych. Wydaje się, że nieodliczony podatek VAT, który dotyczy wydatków takich jak np. rata leasingowa, które i tak są ponoszone przez podatnika niezależnie od tego, czy samochód jest wykorzystywany dodatkowo co celów prywatnych – powinien stanowić koszt podatkowy (zakładając, że podstawowe przeznaczenie samochodu związane jest z jego wykorzystaniem na potrzeby prowadzonej przez spółkę działalności gospodarczej).

Poruszane zagadnienie wiąże się ściśle z problematyką obciążania pracowników za wykorzystywanie samochodów służbowych do celów prywatnych. Jeśli bowiem podatnik obciąża pracownika kosztami jazd prywatnych, wyłączenie podatku VAT naliczonego nie powinno mieć zastosowania. Kluczowe w tym zakresie będzie jednak miało prawidłowe – zgodne z regulacją ustawy o PDOF dokonanie wyceny świadczenia na rzecz pracownika. Ryzyko kwestionowania przez organy podatkowe prawa do zaliczenia w koszty części podatku naliczonego, który nie pomniejszył podatku należnego na gruncie nowych regulacji ustawy o VAT, dotyczy zatem tych przypadków, gdy samochody udostępniane są dla celów prywatnych nieodpłatnie (bez ponoszenia odpłatności przez pracownika, któremu udostępniono samochód dla celów prywatnych).