Regułą w prawie pracy jest, iż do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie uprawnień pracowniczych, wlicza się okresy pozostawania przez pracownika w stosunku pracy.
Innymi słowy, wpływ na nabycie poszczególnych uprawnień pracowniczych wywiera okres związania pracownika umową o pracę, stosunkiem powołania, wyboru, mianowania, czy spółdzielczą umową o pracę.
| Pojęcie stażu pracy używane jest w przepisach prawa pracy w kontekście uzyskania określonych uprawnień pracowniczych, których nabycie i wymiar uzależnione są od okresu zatrudnienia. |
| --- |
Okresy zaliczane do stażu pracy zostały także wskazane w przez ustawodawcę w innych aktach prawnych. Dla przykładu można tu podać wliczanie do stażu pracy okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych na podstawie art. 79 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. nr 70, poz. 416 ze zm.), czy też okresu pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 1990 roku o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. nr 54, poz. 310 ze zm.).
Ustawodawca nie wliczył do okresów zatrudnienia, od których zależy nabycie poszczególnych świadczeń pracowniczych ani okresów pozostawania przez pracownika stroną umów cywilnoprawnych, ani też okresów wykonywania przez niego działalności gospodarczej.
Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać w tym, iż działalność gospodarcza jest odmiennym rodzajem aktywności zarobkowej, uregulowanym w odrębnym akcie prawnym, tj. w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2007 r., nr 155, poz. 1095 z późn. zm.). Prowadzenie działalności gospodarczej nie może być uznane za tożsame z pracowniczym stosunkiem podporządkowania, a osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w stosunku pracy sami posiadają status pracodawcy.
Jednym z ważniejszych uprawnień pracowniczych jest prawo do corocznego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Już sam przepis przewidujący sposób wyliczenia długości urlopu (art. 154? § 1 k.p.) przesądza o tym, iż w kontekście uzyskania przez pracownika prawa do wskazanego wyżej świadczenia, okres prowadzenia działalności gospodarczej nie podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia.
Jak bowiem wynika z jego treści _ do __ okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar urlopu, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy. _
Wyraźnie więc widać, iż ustawodawcy chodziło tu wyłącznie o okresy zatrudnienia na podstawie stosunku pracy. Korzystniejsze rozwiązania w tym zakresie dla pracowników mogą przewidywać wewnątrzzakładowe przepisy prawa pracy. W praktyce jest to jednak rzadko spotykane.
Charakteru powszechnych świadczeń ze stosunku pracy nie posiadają natomiast nagroda jubileuszowa oraz dodatek za staż pracy. Przysługują one więc pracownikowi tylko wówczas, gdy obowiązujące w danym zakładzie pracy przepisy wewnętrzne (np. regulamin wynagradzania) przewidują wypłatę takich świadczeń.
Przepisy obowiązujące u danego pracodawcy decydując o możliwości uzyskania przez pracowników prawa do wskazanych świadczeń, określają również zasady ich ustalania i wypłacania. Tym samym pracodawca może przewidzieć, iż przy ustalaniu prawa do nagrody jubileuszowej, bądź dodatku za staż pracy uwzględniać będzie również inne okresy nie stanowiące okresów pracy, np. okres prowadzenia działalności gospodarczej.
W odpowiedzi na postulaty wprowadzenia ogólnego unormowania zakładającego wliczanie okresu prowadzenia działalności gospodarczej do okresu zatrudnienia podnosi się, iż taka regulacja zwiększyłaby w sposób istotny obciążenia finansowe pracodawców. Z kolei w przypadku fakultatywnych świadczeń pracowniczych, których warunki nabycia określa sam pracodawca, główny argument jej oponentów stanowi zbyt daleko idąca ingerencja w sferę polityki wynagradzania pracowników.
Autor jest radcą prawnym w kancelarii Mamiński & Wspólnicy sp.k.