Brak obowiązku podporządkowania się, swoboda w wyborze miejsca i czasu pracy, samodzielna organizacja działań i - przede wszystkim - wyższe zarobki. Przejście z etatu na samozatrudnienie daje dużo korzyści zarówno samemu pracownikowi, jak i pracodawcy. Należy jednak pamiętać, że zmiana formy zatrudnienia wiąże się także z licznymi obowiązkami.
Przejście z etatu na samozatrudnienie oznacza zmianę wcześniejszego stosunku pracy, w ramach której pracownik staje się przedsiębiorcą, a w efekcie - partnerem biznesowym dla byłego pracodawcy. Prowadzi własną działalność gospodarczą (jednoosobową i wpisaną do ewidencji) i współpracuje z firmą na podstawie wybranej umowy, np. umowy zlecenia, umowy o dzieło czy kontraktu menadżerskiego.
Samozatrudniony pracuje na własny rachunek i na własne ryzyko. Podlega przy tym prawnie pod ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Jeśli zadba o treść umowy zawieranej z pracodawcą, może znacząco skorzystać na rezygnacji z etatu.
Korzyści wynikające z samozatrudnienia
Brak ograniczającej klauzuli w dokumencie pozwala zleceniobiorcy (lub wykonującemu dzieło) decydować o sposobie realizowania zadań. Może samodzielnie organizować swój czas i miejsce pracy, wykazywać się kreatywnością, a także pracować dla kilku klientów czy przedsiębiorców jednocześnie. Umowa o współpracę nie zawiera bowiem elementu tzw. podporządkowania się.
Plusem dla osoby przechodzącej na samozatrudnienie są także niższe składki ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego w porównaniu z opłacanymi na etacie. Ich wysokość nie jest związana z rzeczywistym przychodem, można je regulować od deklarowanej podstawy wymiaru, czyli 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Samozatrudniony może też oszczędzić na podatkach i liczyć na wyższe koszty uzyskania przychodu.
Jednoosobowa działalność gospodarcza gwarantuje dodatkowo możliwość rozliczenia faktycznych wydatków, które przedsiębiorca ponosi wyłącznie dla uzyskania lub zachowania źródła przychodu. Do kosztów obniżających podatek dochodowych należą m.in. elektronika, opłaty związane z samochodem, wyposażenie biura, czynsz i internet, kursy i szkolenia związane tematycznie z profilem prowadzonej firmy.
Obowiązki samozatrudnionego
Składki ZUS niższe niż na etacie to niewątpliwie zaleta. Samozatrudniony musi jednak samodzielnie odprowadzać je do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Podobnie, odpowiada przed skarbówką - dopełnia obowiązków podatkowo-księgowych i rozlicza koszty. Nie może też zapomnieć o odprowadzeniu zaliczek PIT i wypełnieniu odpowiednich deklaracji podatkowych.
Właścicielowi jednoosobowej działalności nie przysługuje płatny urlop wypoczynkowy. Może porozumieć się z firmą zatrudniającą i zadbać o zapis w umowie, który zapewnia liczbę dni wolnych. Współpracownik nie ma jednak takiego przywileju zawsze. Nie ma też gwarancji stałego wynagrodzenia, musi dbać o dobre relacje z drugą stroną umowy i klientami, a także rzetelnie wykonywać ustalone obowiązki.
Wady i zalety dla pracodawcy
Samozatrudnienie może być czasem problematyczne dla pracodawcy. Wraz ze zmianą służbowej relacji, pracownik przestaje być zatrudniony na wyłączność, a przy tej formie pracy może wykonywać ją również dla konkurencji (chyba, że w dokumencie znajduje się odpowiednia klauzula). Umowa o współpracę gwarantuje elastyczność i nie normuje czasu pracy. Może się więc okazać, że współpracownik nie będzie dłużej dostępny zgodnie z wymaganiami szefa. Samozatrudniony ma co prawda obowiązek przestrzegania ogólnie narzuconych zasad, ale szczegóły działania wypracowuje sobie samodzielnie.
Pracodawca może jednak skorzystać na przejściu pracownika z etatu na działalność gospodarczą. Wiąże się to z obniżeniem firmowych kosztów związanych z utrzymaniem zatrudnionego (jak składki ZUS, podatki i deklaracje o dochodach pracownika), a także z obcięciem wydatków wynikających z przywilejów pracowniczych. Nie trzeba dłużej opłacać urlopu wypoczynkowego, a zakończenie współpracy w razie niepowodzeń jest i szybsze, i tańsze. Zatrudniający otrzymuje tylko fakturę, którą wlicza w koszty działalności.