Składki zdrowotne od małych zleceń, a zapłata podatku

Podatek ten pobierany jest bezpośrednio przez zleceniodawcę pełniącego funkcje płatnika, bez pomniejszania przychodu o koszty jego uzyskania (art. 30 ust. 3 ustawy o PDOF), przy czym płatnik nie pomniejsza go również o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, co stanowi konsekwencję uregulowania zawartego w art. 41ust. 1 ustawy o PDOF.

Na podstawie tej regulacji płatnicy, którzy dokonują świadczeń z tytułu działalności o której mowa m.in. w art. 13 pkt 2 i 4-9 (czyli również umów zleceń zawieranych poza prowadzoną działalnością gospodarczą), są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 4, pobierać zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów, oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit b, najniższą stawkę podatkową określoną w skali.

Jak jednak zastrzegł ustawodawca, powyższa reguła nie dotyczy świadczeń otrzymywanych m.in. na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PDOF, czyli umów zlecenia z których należność nie przekracza 200 zł, od których nie pobiera się zaliczek na podatek, nie potrąca kosztów uzyskania przychodów ani składek, a pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy.

Zauważyć jednak należy, że nieodliczone przez płatnika od podatku zryczałtowanego składki na ubezpieczenie zdrowotne mogą zostać odliczone przez zleceniobiorcę samodzielnie w zeznaniu rocznym, o ile osiąga on również inne przychody, opodatkowane wg zasad ogólnych lub liniowo. Obowiązujące przepisy nie zabraniają takiego odliczenia, natomiast warunkiem jego dokonania jest istnienie podatku, od którego możliwe jest odliczenie składki pobranej przez płatnika.

Powyższy wniosek wysnuć można z treści art. 27b ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOF. Zgodnie z tym przepisem podatek dochodowy, obliczony zgodnie z art. 27 lub art. 30c, w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne:

1) opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,

2) pobranej w roku podatkowym przez płatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - przy czym obniżenie to nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jeżeli więc zleceniobiorca uzyskuje także dochody np. ze stosunku pracy z innym podmiotem, to w rozliczeniu rocznym może uwzględnić również składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu tzw. umowy małego zlecenia, wskazane w art. 27b ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOF, tj. pobrane przez płatnika, które pomniejszą należny podatek.

Dodatkowo należy wskazać, że kwota pobranych składek powinna wynikać z dokumentu wystawionego przez płatnika, przy czym, jak wynika z analizy przepisów, nie jest to formularz PIT-11, jako że ten, zastrzeżony jest wyłącznie dla:

- płatników wskazanych w art. 39 ustawy o PDOF, tj. zakładów pracy, rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni zajmujących się produkcją rolną oraz płatników, o których mowa w art. 35 ustawy o PDOF, wypłacających należności z określonych tam tytułów (żaden z nich nie dotyczy świadczeń z omawianych tutaj umów zlecenia);

- płatników z art. 41 ust. 1 ustawy o PDOF, z wyłączeniem jednak tych, którzy wypłacają należności z art. 30 ust. 1 pkt 5a (a więc tzw. umów małego zlecenia);

- komorników, wskazanych w art. 42e ustawy o PDOF.

Powyższe prowadzi więc do wniosku, że płatnicy nie informują podatników o wysokości składek pobranych od przychodów wskazanych w art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PDOP w formularzu PIT-11, zatem podatnicy, w celu ustalenia kwoty pobranych składek podlegających odliczeniu, powinni wystąpić o przedstawienie przez płatnika stosownej dokumentacji (np. informacji albo zaświadczenia wskazującego wysokość pobranych składek).

Podsumowując powyższe rozważania należy wskazać, że możliwość odliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne, od tzw. umów małego zlecenia, nie została uregulowana odrębnie, a wynika z zasad ogólnych rozliczania podatku, przedstawionych m.in. w art. 27b ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOF.