Najprościej mówiąc służebność to prawo do korzystania z określonej nieruchomości, nie będąc jej właścicielem po to, by poprawić funkcjonalności i użyteczność innej nieruchomości.
Na czym polega służebność?
Służebności dzielimy na trzy rodzaje: służebności gruntowe, służebności osobiste i służebności przesyłu.
Służebność opiera się na prawie, które jest związane z nieruchomością władnącą.
Służebność przesyłu jest zdefiniowana w kodeksie cywilnym. Zgodnie z zapisami prawa, nieruchomość może być obciążona, jeśli przedsiębiorca chciałby wybudować lub skorzystać z urządzeń przesyłowych, które są jego własnością. Urządzenia przesyłowe to takie urządzenia, które służą do doprowadzania (przesyłania) płynów, pary, gazu, a także energii elektrycznej.
Dzięki służebności przesyłu przedsiębiorca przesyłowy może prowadzić działalność gospodarczą, wykorzystując cudzą nieruchomość. W myśl ogólnej zasady służebność przesyłu musi być ustanowiona poprzez sporządzenie umowy przygotowanej w formie aktu notarialnego. Jeśli właściciel nieruchomości nie zgadza się na to, by ustanowić służebność przesyłu, a trzeba ją ustalić po to, by w sposób właściwy korzystać z urządzeń, przedsiębiorca może zażądać, by była ona ustanowiona za wynagrodzeniem. Właściciel nieruchomości zawsze może poprosić o wynagrodzenie, jeśli ustanawiana jest służebność przesyłu.
Służebność przesyłu może być dokonana również w sposób przymusowy. W takiej sytuacji uznaje ją sąd w postępowaniu nieprocesowym. Służebność przesyłu przestaje obowiązywać, jeśli przedsiębiorstwo zostało zlikwidowane. W takiej sytuacji przedsiębiorca musi usunąć urządzenia, jeśli utrudnia to korzystanie z nieruchomości. Jeśli zachodzi taka potrzeba, to przedsiębiorca musi naprawić szkodę.
Przykład służebności przesyłu
Ze służebnością przesyłu mamy do czynienia wtedy, gdy np. na działce należącej do prywatnego właściciela ma np. przebiegać linia wysokiego napięcia. W przypadku gdy nie wyrazi on zgody na to, żeby taka linia przebiegała przez jego działkę, a przedsiębiorca nie będzie przez to w stanie zrealizować inwestycji może wystąpić do sądu po to, by uregulować stan prawny urządzeń. Najlepszym rozwiązaniem będzie więc podpisanie umowy o taką służebność. W przypadku gdy nad gruntem przebiegają już linie wysokiego napięcia (bo np. powstały przed laty), to ustanowienie służebności przesyłu pozwala na rozpoczęcie procedury odszkodowania.
Jaka jest wysokość odszkodowania?
Jeśli mamy do czynienia z bezumownym korzystaniem z nieruchomości, to trzeba płacić równowartość miesięcznego czynszu, który jest pomnożony przez liczbę miesięcy, za które chcemy żądać odszkodowania, ale nie dłużej niż za okres 10 lat.
Regulacje dotyczące służebności przesyłu dotyczą też służebności gruntowych. Żeby wystąpić o odszkodowanie albo czynsz wypłacany np. przez zakład energetyczny, konieczne będzie najpierw ustanowienie służebności przesyłu.
Jeśli stan linii przesyłowej będzie usankcjonowany przez umowę, to przedsiębiorstwo będzie opłacać ustalone przez obie strony odpowiednie wynagrodzenie. W związku z tym linia przesyłowa przebiegająca przez nieruchomość zostałaby usankcjonowana poprzez stosowną umowę, natomiast przedsiębiorstwo winno opłacać odpowiednie, ustalone przez strony wynagrodzenie.