Spółka jawna. Co ją wyróżnia?

Zasady tworzenia, a także działania spółki jawnej zawarte są w Kodeksie spółek handlowych. Spółka jawna ma tzw. zdolność prawną. Nie ma osobowości prawnej.

Spółka jawna działa jako byt niezależny od wspólników. Ma własną nazwę. Zdolność prawna daje spółce jawnej możliwość działania, zaciągania zobowiązań, a także bycie stroną postępowań, gdyby takie zostały wytoczone.

Żeby powstała spółka jawna, trzeba dokonać odpowiedniego wpisu do KRS (Krajowego Rejestru Sądowego). Dopiero kiedy sąd zarejestruje spółkę jawną, zaczyna ona działać. Nie ma możliwości stworzenia bytu pośredniego, jak to jest np. przy spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, gdzie do momentu wpisu do rejestru KRS działa ona jako spółka z o.o. w organizacji.

Umowa spółki jawnej zawierana jest przez wspólników w formie pisemnej. Umowy spółki nie trzeba sporządzać w formie aktu notarialnego. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy do spółki wnoszone są wkłady, np. w postaci nieruchomości. Akt własności nieruchomości sporządzany jest zawsze w formie aktu notarialnego, dlatego, jeśli nieruchomość jest wkładem do spółki, także i umowa spółki musi być sporządzona w formie aktu notarialnego.

W umowie spółki należy określić odpowiednie kody PKD (Polskiej Klasyfikacji Działalności), które będą wskazywać na profil działalności spółki. Należy pamiętać, że kody PKD, podobnie zresztą jak w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej, będą wskazane w KRS. Każda zmiana w tym zakresie będzie wymagała sporządzenia nowego wniosku do KRS, co za każdym razem wiąże się z opłatą. Zmiana wchodzi w życie dopiero w momencie ogłoszenia jej w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Spółka jawna, jak już wcześniej zaznaczyliśmy, ma swoją odrębną nazwę. W nazwie muszą znaleźć się nazwiska lub nazwy firm wszystkich wspólników, którzy zawiązują spółkę jawną. Musi też zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka jawna" lub skrót "sp.j."

Umowa spółki jawnej obłożona jest podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Podatek ten musi rozliczyć spółka jako podmiot, a nie wspólnicy. Jest przecież osobnym bytem. Podatek od czynności cywilnoprawnych w takiej sytuacji wynosi 0,5% wartości wszystkich wkładów.

Istotną spółki jawnej jest konieczność wniesienia do niej wkładów przez wspólników. Wkłady mogą być w postaci pieniężnej lub niepieniężnej. Wkład niepieniężny to np. przeniesienie własności na spółkę np. nieruchomości. Dobrze jest w umowie określić bardzo dokładnie wartość poszczególnych wkładów. W przeciwnym razie, jeśli wartość wkładów nie zostanie określona, to zgodnie z kodeksem spółek handlowych, przyjmuje się, że wszystkie wkłady wniesione przez wspólników mają równą wartość.

Podstawową wadą jest konieczność wpisu spółki jawnej do Krajowego Rejestru Sądowego, co wiąże się z koniecznością wniesienia opłaty sądowej.

Wady spółki jawnej przejawiają się też w odpowiedzialności za zobowiązania. Wprawdzie wszelkie roszczenia wierzycieli najpierw pokrywane są z majątku spółki, to w sytuacji, gdy jego wartość będzie mała, zobowiązania będą pokryte z majątku osobistego wspólników. Warto podkreślić, że odpowiadają oni za te zobowiązania całym swoim majątkiem. Nie ma możliwości ograniczenia tej odpowiedzialności (jak to jest przy spółce z o.o.).

Jeśli została podpisana umowa spółki, a nie jest ona jeszcze zarejestrowana w KRS, to za wszelkie zobowiązania, do momentu rejestracji odpowiadają wyłącznie wspólnicy.

Jakie zalety ma założenie spółki jawnej? Przede wszystkim to, że w przeciwieństwie do wielu innych spółek określonych przez kodeks spółek handlowych, nie jest określona wysokość minimalnych wkładów, które powinny być wniesione do spółki. Spółka jawna jest też korzystniej opodatkowana (mówiąc o podatku dochodowym)
, jeśli porównujemy ją np. ze spółką z o.o.

Podatki rozliczane są przez wspólników, a nie przez spółkę i wspólników (jak to jest np. przy sp. z o.o). W przypadku spółki jawnej nie trzeba prowadzić księgowości w postaci ksiąg rachunkowych (oczywiście tylko do momentu przekroczenia określonego limitu – aktualnie równowartości 1,2 mln euro).