Istotą prowadzenia spółki komandytowej jest współdziałanie dwóch grup wspólników.
Spośród nich, co najmniej jeden, będzie odpowiadał za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem osobistym (komplementariusz) oraz takich, których odpowiedzialność osobista będzie ograniczona wyłącznie do wysokości sumy (tzw. sumy komandytowej), której wartość wspólnicy określają w umowie założycielskiej spółki (komandytariusze)
.
Spółkę tę możemy powołać na mocy umowy zawartej przed notariuszem, a także w drodze przekształcenia innej spółki handlowej.
Regulacja kodeksowa wskazuje wprost na konieczne elementy, które muszą być ujęte w treści umowy, aby można było mówić o ważnie zawiązanej spółce.
Oprócz wskazania elementów podstawowych dla funkcjonowania przedsiębiorstwa, tj. firmy, siedziby spółki oraz jej zakresu działalności gospodarczej, istotne znaczenie ma możliwość swobodnego i zgodnego z założeniami wspólników ustalenie chociażby stosunków wewnętrznych spółki, których niesprecyzowanie w umowie będzie skutkowało zastosowaniem generalnych reguł kodeksowych. Oto niektóre z możliwości odejścia od generalnej regulacji dot. spółki komandytowej.
Prowadzenie spraw spółki
W Kodeksie Spółek Handlowychprzyjęto generalną zasadę, że to komplementariusz reprezentuje spółkę na zewnątrz, oraz że jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia jej spraw. Jednakże wspólnicy mogą przyjąć zupełnie odmienną zasadę. W umowie można bowiem przyjąć, że konkretni komplementariusze będą a proriori pozbawieni prawa reprezentacji, prowadzenia spraw spółki bądź odpowiedzialni wyłącznie za jeden z obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa.
ZOBACZ TAKŻE:
Do przyjęcia zatem mogłoby być wskazanie, że niektórzy wspólnicy są uprawnieni do reprezentowania spółki wyłącznie przy współdziałaniu z innym wspólnikiem czy prokurentem.
Ponadto wspólnicy z góry mogą wyznaczyć w umowie zakres spraw, którymi będą zajmowały się poszczególne osoby. Dozwolono jest także ustalenie katalogu czynności, których podjęcie będzie wymagało zgody wszystkich wspólników.
Podobnie można uregulować zakres praw i obowiązków komandytariuszy. Generalnie są oni wyłączeni z obowiązków prowadzenia spraw spółki. Mimo to komandytariusze, mogą zostać wyznaczeni do zajmowania się czynnościami, przydzielonymi co do zasady komplementariuszom.
To od decyzji wspólników będzie zależało to, który ze wspólników weźmie na siebie odpowiedzialność za sposób prowadzenia spółki. Niewykluczone, że komandytariusz będzie zainteresowany prowadzeniem spraw spółki i jej reprezentowaniem.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki, a wzajemne rozliczenia wspólników
W spółce komandytowej istnieje ogólna zasada ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Na jej podstawie komplementariusz będzie odpowiadał wobec wierzycieli spółki całym swoim majątkiem, jeżeli majątek spółki nie wystarczy na pokrycie długów. W związku z tym, że wierzyciel ma prawo dochodzenia roszczeń od dowolnie wybranego wspólnika, wspólnicy w umowie mogą w sposób odmienny, niż wynika to z regulacji kodeksowej, ustalić sposób korzystania z tzw. prawa regresu.
Polega ono na możliwości żądania zwrotu części zaspokojonego długu od pozostałych wspólników. W umowie spółki można jednakże ustalić w sposób dowolny wewnętrzny mechanizm wzajemnych rozliczeń pomiędzy komplementariuszami, w przypadku zaspokojenia roszczenia przez jednego ze wspólników
Udział w zyskach i stratach, a wartość wkładu
Ogólna zasada podziału zysku i partycypacji w stratach spółki polega na tym, że komplementariusze mają prawo do równego udziału w zysku i stratach. Dlatego też bez znaczenia dla nich jest rodzaj oraz wartość wniesionego do spółki wkładu. Mimo to wspólnicy spółki mogą przyjąć zupełnie inne regulacje. Przykładowo dopuszczalne będzie wyłączenie pewnej części komplementariuszy z udziału w stratach.
ZOBACZ TAKŻE:
Komandytariusze uczestniczą w zysku proporcjonalnie do rzeczywiście wniesionego wkładu. Jednakże i w tym zakresie wspólnicy mogą ustalić zupełnie odmienne standardy, uzależniając udział w zysku od posiadanych zdolności, zaangażowania osobistego, a nie wyłącznie od wartości wniesionego do spółki wkładu. W tym kontekście wyłania się także problem konieczności precyzowania w umowie spółki przedmiotu i wartości wkładu w stosunku do każdego wspólnika, aby wyłączyć możliwość podziału zysku i udziału w stratach w równej wysokości przez wszystkich wspólników.
Zmiana umowy
W chwili zawiązywania umowy spółki warto mieć na względzie ewentualną koniczność wprowadzenia w przyszłości zmian do jej treści. Dlatego też niezbędnym do tego warunkiem jest zawarcie w pierwotnej umowie spółki zapisu o dopuszczalności jej zmiany. Wspólnicy powinni wskazać sposób uchwalania zmiany, większością, jednomyślnością bądź dowolnie przyjętym kworum (2/3, 1/3 etc.).
Dla tych, którzy nie umieścili tej regulacji w umowie, a nie zarejestrowali jeszcze spółki w sądzie, może okazać się pomocna wskazówka, że jeszcze przed zarejestrowaniem mogą w drodze jednomyślności zmienić tak umowę, aby dopuszczalne było wprowadzanie do niej zmian.
Jak widać na powyższych przykładach, Kodeks Spółek Handlowych dopuszcza szereg rozwiązań, których ujęcie w umowie spółki może zdecydowanie wpłynąć na sposób jej prowadzenia.
Odejście od generalnych rozwiązań kodeksowych może przyczynić się do uniknięcia w przyszłości konfliktów na tle prowadzenia spółki przez wspólników. Dlatego przed zawarciem umowy spółki warto zastanowić się nad tym jak chcemy prowadzić nasze przedsiębiorstwo.
Autorka jest aplikantka radcowska z kancelarii BSO Prawo & Podatki Bramorski Szermach Okorowska