Przypomnijmy, iż zgodnie z przepisami prawa pracy pracodawca obowiązany jest zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy. Co jakiś czas należ również przeprowadzać szkolenia okresowe.
Szczegółowe zasady oraz zakres szkoleń bhp, a także przypadki, w których pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia opisane zostały w nowym rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2004 r. Nr 180, poz. 1860 oraz z 2005 r. Nr 116, poz. 972).
Bez szkolenia wstępnego podstawowego
Zgodnie z przepisami rozporządzenia szkolenie może być organizowane i prowadzone przez pracodawców lub - na ich zlecenie - przez jednostki organizacyjne uprawnione do prowadzenia działalności szkoleniowej w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Szkolenie przebiega w dwóch etapach: jako szkolenie wstępne i szkolenie okresowe.
Szkolenie wstępne ma formę instruktażu według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk i obejmuje:
- szkolenie wstępne ogólne - "instruktaż ogólny"
- szkolenie wstępne na stanowisku pracy - "instruktaż stanowiskowy"
Nie ma już konieczności prowadzenia szkoleń wstępnych podstawowych, które do końca czerwca br. były częścią szkolenia wstępnego.
Trening dla „nowego”
Instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bhp lub osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby. Szkolenie to może przeprowadzić pracownik wyznaczony przez pracodawcę, jeśli posiada niezbędną wiedzę i umiejętności zapewniające właściwą realizację programu.
Omawiany instruktaż przeznaczony jest dla wszystkich osób, które rozpoczynają pracę w danym zakładzie pracy i powinien być zrealizowany przed dopuszczeniem ich do wykonywania pracy. Uczestnicy szkolenia to nie tylko nowo przyjmowani pracownicy, ale także studenci odbywający praktykę oraz uczniowie szkół zawodowych zatrudniani w celu praktycznej nauki zawodu.
Kurs ogólny trwa minimum 3 godziny lekcyjne i przekazuje wiedzę o podstawowych przepisach bhp zawartych w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy, o przepisach oraz zasadach bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących w danym zakładzie pracy, a także o zasadach udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.
Na stanowisku
Instruktaż stanowiskowy prowadzi wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub sam pracodawca.
Instruktaż ten przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku:
- pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych
- pracownika przenoszonego na ww. stanowisko
- ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką
- pracownika zatrudnionego na stanowisku pracy, na którym wprowadzono zmiany warunków techniczno-organizacyjnych
Instruktaż stanowiskowy trwa minimum 8 godzin i zapoznaje uczestników szkolenia z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach.
Od 1 lipca br. szkolenie na stanowisku dla pracowników administracyjno-biurowych pracujących w narażeniu na czynniki uciążliwe trwać będzie krócej niż w pozostałych przypadkach, tj. 2 godziny. Chodzi tutaj m.in. o osoby wykonujące swoje obowiązki przy komputerze (monitor ekranowy).
Instruktaż stanowiskowy kończy się sprawdzianem.
Karta szkolenia
Nowością jest konieczność sporządzenia karty szkolenia wstępnego, na której pracownik potwierdza odbycie instruktażu ogólnego oraz instruktażu stanowiskowego. Kartę przechowuje się w aktach osobowych pracownika. Wzór karty szkolenia wstępnego znajdziemy w załączniku nr 2 do rozporządzenia.
Szkolenie przypominające szybciej
Szkolenie okresowe ma na celu aktualizację i ugruntowanie wiedzy i umiejętności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie.
Pierwsze szkolenie okresowe osób kierujących pracownikami przeprowadza się w okresie do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach, natomiast osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, pracowników inżynieryjno-technicznych, służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz pracowników administracyjno-biurowych - w okresie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych stanowiskach.
Szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych przeprowadza się raz na 3 lata, a na stanowiskach robotniczych, na których występują szczególnie duże zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników - raz w roku.
Pracownicy administracyjno-biurowi powinni odbyć takie szkolenie co 6 lat, a pozostali pracownicy - częściej niż dotychczas, bo co 5 lat (dotychczas - 6 lat).
Minimalny czas trwania większości szkoleń jest krótszy niż dotąd. Rozporządzenie wyraźnie wskazuje, że chodzi o godziny lekcyjne (45 minut), a nie o godziny zegarowe.
Szkolenie okresowe kończy się egzaminem przeprowadzanym przez organizatora szkolenia.
Można zwolnić ze szkolenia
Ze szkolenia okresowego może zostać zwolniona osoba, która:
- przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu takiego kursu u innego pracodawcy
- odbyła w tym okresie szkolenie okresowe dla innego stanowiska pracy (o takim samym zakresie tematycznym szkolenia)
- ukończyła w tym okresie szkolenie, dokształcanie lub doskonalenie zawodowe związane z nauką zawodu, przyuczeniem do zawodu albo podnoszeniem kwalifikacji zawodowych, uwzględniającego program szkolenia okresowego wymagany dla określonego stanowiska pracy
Obcy pracownik też poinformowany
Nowe rozporządzenie nakłada na pracodawców dodatkowy obowiązek.
W przypadku, gdy na terenie zakładu pracy działają pracownicy zatrudnieni gdzie indziej (np. osoby remontujące biuro) - pracodawca musi ich poinformować o zagrożeniach dla bezpieczeństwa i zdrowia istniejących na terenie zakładu pracy.
Uzyskanie takich informacji „obcy” pracownik potwierdza podpisem.
Wraz z wejściem w życie przepisów nowego rozporządzenia moc prawną utraciło dotychczasowe rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 285).