Taniej w sądzie? Wszystko o nowych opłatach sądowych

Od drugiego marca mniej zapłacimy za wpis do księgi wieczystej, spór majątkowy czy rozwód. Więcej natomiast za ustalenie wstąpienia w stosunek najmu i za stwierdzenie nabycia spadku.

Przyjęte w Polsce regulacje zakładają, że opłatę wnosi strona, która zdecyduje się na skierowanie sprawy do sądu. Ponieważ jednak nie można dopuścić do sytuacji, w której obywatel ze względu na brak pieniędzy traciłby dostęp do wymiaru sprawiedliwości, ustawodawca przewiduje możliwość zwolnienia z ponoszenia kosztów.

Każdy, kto nie jest w stanie zapłacić za wszczęcie postępowania cywilnego, może złożyć w sądzie stosowne oświadczenie wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych. Po zbadaniu faktycznej sytuacji majątkowej wnioskodawcy sąd może przychylić się do wniosku i odstąpić od obciążania go kosztami. Takiemu zwolnieniu nie podlegają jednak, wprowadzone nową ustawą, opłaty podstawowe, w kwocie 30 złotych.

Gdy nie otrzymaliśmy zwolnienia z opłat sądowych, możemy jeszcze liczyć na to, że przynajmniej część z nich uda nam się odzyskać. Co do zasady w sprawach spornych płaci strona przegrywająca. Jeśli więc sąd przyzna nam w procesie słuszność, możemy kosztami sądowymi obciążyć przeciwnika. Pamiętać tylko trzeba, by zażądać na piśmie zwrotu kosztów nie później, niż do momentu zamknięcia rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia. Z urzędu orzekane są jedynie koszty dla strony, której nie reprezentuje przedstawiciel prawny. Zasądzenie kosztów od strony przegrywającej obejmuje nie tylko opłaty sądowe, ale i wynagrodzenie adwokata oraz koszty dojazdu do sądów na rozprawy, na których nasze stawiennictwo było obowiązkowe.

Część pieniędzy odzyskać można, gdy nasze działania przyczyniły się istotnie do skrócenia postępowania. Sąd zwraca trzy czwarte uiszczonej opłaty, gdy w toku postępowania zawrzemy ugodę przed mediatorem, połowę, gdy wycofamy pismo przed rozpoczęciem posiedzenia, zawrzemy ugodę sądową, czy - w przypadku rozwodu - gdy obie strony zgodzą się na wyrok bez orzekania o winie.

W wielu sprawach, zwłaszcza z zakresu prawa rodzinnego, zrezygnowano z ustalania przez sąd ostatecznej opłaty, uzależnionej między innymi od dochodów stron. Wnosząc pozew o rozwód zapłacimy jedynie opłatę stałą, w wysokości 600 złotych.

Do tej pory sąd pobierał opłatę tymczasową od wniesienia pozwu, natomiast ostateczna jej wysokość ustalana podczas rozprawy sięgać mogła nawet kilku tysięcy złotych. Na zmianach zyskają więc małżonkowie zarabiający więcej, stracą natomiast biedniejsi, którzy za rozwód mogli ostatecznie zapłacić 200 do 300 złotych.

Mniej kosztowne staną się transakcje związane z nieruchomościami. Dotychczas naliczano opłaty stosunkowe, zależne od wartości nieruchomości - a przecież wpisanie hipoteki o wartości 2 milionów wymaga tyle samo pracy, co hipoteka na 2 tysiące. Ponieważ opłaty sądowe mają, co do zasady, pokrywać koszty działalności sądów, ustawodawca określił dla wszelkich wpisów w księgach wieczystych opłaty stałe.

Przykładowo, za wpis do księgi wieczystej działki o wartości 100 tysięcy zapłacimy obecnie 200 złotych, podczas gdy przed drugim marca musielibyśmy zapłacić ponad tysiąc.

Procedurę w sądzie można łatwo przyspieszyć przynajmniej o kilka dni. Zamiast tradycyjnego przelewu opłatę można uiścić za pomocą znaków opłaty sądowej (nie mylić ze znaczkami skarbowymi!). Można je nabyć w kasach sądów. Wniosek będzie rozpoznany szybciej z bardzo prozaicznego powodu - osoba rozpoznająca wniosek opłacony za pomocą znaczków od razu stwierdzi, czy opłata jest prawidłowa. Przelew natomiast nie dość, że musi wpłynąć na konto, to nie zawiera numeru sprawy, bo go jeszcze nie nadano - stąd trudniej będzie go odnaleźć i sprawdzić, czy pieniądze wpłynęły. Znaczkami sądowymi można wnieść opłatę do 1,5 tys. zł, co w świetle nowych opłat za wpisy do ksiąg wieczystych będzie chyba limitem w zupełności wystarczającym dla większości osób.

Więcej natomiast zapłacą spadkobiercy: z 20 do 50 złotych wzrasta opłata za wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Podobnie z dotychczasowymi opłatami za zabezpieczenie spadku czy sporządzenie spisu inwentarza. Przy spadkach o większej wartości część opłat będzie jednak niższa niż do tej pory. Wynika to z zastąpienia wpisów stosunkowych przy wnioskach o dział spadku opłatą stałą, w wysokości 500 złotych.

_ Więcej na temat zmian w opłatach sądowych, istotnych dla przedsiębiorców, czytaj w serwisie dla firm (kliknij tutaj). _

_ Oblicz koszty zakupu nieruchomości w naszym kalkulatorze (kliknij tutaj). _