Nie uregulowanie faktury VAT przez nieuczciwego kontrahenta, nie zwalnia bowiem przedsiębiorcy z odprowadzenia do urzędu skarbowego należnego podatku VAT. Istnieje jednak "Ulga na złe długi", która pozwala odzyskać zapłacony podatek.
Zastosowanie "Ulgi na złe długi" dotyczy wyłącznie wierzytelności powstałych po 1 czerwca 2005 r. W konsekwencji nie jest możliwe odzyskanie w ramach ulgi rozliczonego podatku należnego, dotyczącego wierzytelności powstałych do 31 maja 2005 r.
Zgodnie z przepisami art. 89a par. 1i 89a par 1a ustawy o podatku od towarów i usług, podatnik może skorzystać z ulgi i skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju, w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta podatku dotyczy również kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności nierozliczonej. Nieściągalność uważa się z kolei za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Warunki, jakie należy spełniać, by móc skorzystać z ulgi
Z "ulgi na złe długi" można skorzystać tylko i wyłącznie wtedy, gdy są spełnione łącznie wszystkie warunki opisane w art. 89a par. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, a mianowicie:
- dostawa towarów lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny i nie będącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji
- wierzytelności, których ma dotyczyć ulga, zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny
- wierzyciel i dłużnik, na dzień dokonania korekty, są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni
- wierzytelności nie zostały zbyte
- od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona
- wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego, ze względu na brak uregulowania wierzytelności, a dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności w jakiejkolwiek formie.
Z przytoczonych przepisów wynika zatem, że jednym z warunków ,koniecznych do skorzystania z korekty podatku należnego w stosunku do wierzytelności nieściągalnych, jest posiadanie potwierdzenia odbioru zawiadomienia przez dłużnika. Istnieje jednak pewien wyjątek. Otóż nawet, gdy nieuczciwy kontrahent nie odbierze zawiadomienia, można dokonać korekty, gdyż w tym przypadku zastosowanie znajdą przepisy dotyczące zastępczego doręczenia. Zgodnie z art. 150 Ordynacji podatkowej w przypadku doręczania pisma przez pocztę, w razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 148 § 1 lub art. 149 Ordynacji podatkowej, pismo przechowuje się przez 14 dni w placówce pocztowej, dwukrotnie pozostawiając dłużnikowi zawiadomienie o tym fakcie. Doręczenie uważa się za dokonane skutecznie z upływem 14 dnia, licząc od momentu pozostawienia pierwszego zawiadomienia o przechowywaniu pisma w placówce pocztowej. Unikanie odbioru zawiadomienia przez dłużnika nie pozbawia więc możliwości dokonania korekty podatku, jeśli
pozostałe przesłanki takiej korekty zostaną spełnione.
Fundamentalne znaczenie ma jednak warunek bycia czynnym podatnikiem VAT, albowiem "ulga na złe długi" nie jest możliwa w sytuacji, gdy dłużnik zawiesił działalność gospodarczą bądź ogłosił jej upadłość. W celu uzyskania informacji na temat stanu prawnego dłużnika, wierzyciel musi wystąpić z wnioskiem do odpowiedniego, ze względu na miejsce opodatkowania, naczelnika urzędu skarbowego o potwierdzenie, czy kontrahent jest nadal czynnym podatnikiem VAT.
Skorzystanie z ulgi na złe długi nie jest także możliwe w sytuacji, gdy:
- dłużnik jest członkiem rodziny wierzyciela
- osoby pełniące funkcje nadzorcze, kontrolne lub zarządcze w firmie wierzyciela i w firmie dłużnika posiadają więzy rodzinne
- dłużnika i wierzyciela łączą zależności kapitałowe, majątkowe lub wynikające ze stosunku pracy
- jeden z pracowników wierzyciela pełni także obowiązki służbowe u dłużnika
W myśl art. 89a par. 3 ustawy o VAT, korekta podatku należnego może nastąpić w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynął termin 14 dni, licząc od dnia powstania zobowiązania, nie wcześniej jednak niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez dłużnika zawiadomienia. W przypadku gdy dłużnik ureguluje należność już po powstaniu korekty podatkowej, wierzyciel zobowiązany jest powiększyć podatek należny w rozliczeniu za okres, w którym należność ta została uregulowana.
Wierzyciel zobowiązany jest do zawiadomienia właściwego urzędu skarbowego o dokonaniu korekty oraz do powiadomienia w terminie 7 dni, licząc od dnia powstania korekty, dłużnika oraz urzędu skarbowego dłużnika o powstałych zmianach.