Praktyka biznesowa pokazuje, że czasem przedsiębiorcy mogą się umówić, by rozliczenie zapłaty za towar czy usługę nastąpiło nie w formie pieniężnej, ale poprzez przekazanie innego towaru lub świadczenia usługi. Umowa taka nazywana jest umową barterową i zakłada bezpośrednią wymianę towarów i usług. Umowa barterowa jest umową wzajemną. Jej podstawowym założeniem jest odpłatność oraz ekwiwalentność. Znaczy to, że strony umowy muszą ustalić, by wartość towarów lub usług była określona tak, żeby w wyniku wymiany bilans tej transakcji był równy zero.
Umowa barterowa pozwala np. uwolnić się od towaru, który zalega w magazynie i otrzymać coś innego. To też dobry sposób na przeprowadzenie transakcji, gdy nie jesteśmy w stanie rozliczyć ich gotówkowo.
Umowa barterowa regulowana jest przez Kodeks Cywilny. Umowa barterowa jest umową sprzedaży. Oryginalność tej konstrukcji zakłada, że każda ze stron jest sprzedawcą i nabywcą równocześnie.
Elementy umowy barterowej
Umowa barterowa powinna mieć następujące elementy. Jak w każdej umowie musi mieć datę i miejsce zawarcia. Trzeba też szczegółowo określić strony zawierające transakcje. Najważniejszym elementem jest w tej umowie określenie nie tylko ilości i jakości, ale przede wszystkim dokładnego wyliczenia wartości produktów lub usług, które muszą być wzajemnie rozliczone. Niekiedy taki opis przygotowuje się w formie załącznika.
Elementy dodatkowe umowy barterowej
Umowa barterowa zakłada, że można dodatkowo określić zasady postępowania, jeśli barter nie zostanie wykonany albo będzie wykonany nieprawidłowo. Podstawą umowy barterowej jest właściwa wycena świadczeń. Chodzi o to, by nie mogła ona budzić jakichkolwiek podejrzeń urzędu skarbowego. Zdarza się bowiem, że przedsiębiorcy, podpisując umowę barterową mogą zaniżyć ceny produktów lub usług w porównaniu do tych funkcjonujących na rynku.
Podatek przy umowie barterowej
Żeby rozliczyć podatek dochodowy, musimy mieć do czynienia z przychodem, który podlega opodatkowaniu. Jest nim wartość towaru, który sprzedał przedsiębiorca. Taką sprzedaż dokumentujemy na podstawie faktury. Po stronie kosztów trzeba ująć wartość z faktury, którą otrzymało się od kontrahenta. Obie wartości są takie same. Jak więc widać, transakcja barterowa jest neutralna podatkowo.
Trochę inna sytuacja jest jeśli chodzi o umowę barterową i podatek VAT. Obie strony wystawiają faktury, na których przypisane są właściwe stawki podatku. Podstawą, żeby obliczyć VAT jest wartość rynkowa świadczeń. Jeśli usługi lub towary, które są wymieniane, objęto są różnymi stawkami lub zwolnieniem, to cała wymiana barterowa nie będzie neutralna podatkowo.
Warto wiedzieć, że umowa barterowa nie przewiduje, że towar trzeba wymienić za towar, a usługę za usługę. Jeśli tak umówią się kontrahenci, to możliwy jest system mieszany. Specjalista świadczący usługi może w zamian za nie otrzymać konkretne produkty. Najważniejsze, by świadczenia miały jednakową wartość.