Umowa cesji dotyczy najczęściej wierzytelności. Na mocy takiej umowy wierzyciel (cedent) przenosi prawo do takiej wierzytelności na podmiot trzeci. O ile umowa cesji nie zawiera innych zapisów, to cesjonariusz ma pełne prawa związane z wierzytelnością. Chodzi tu np. o odsetki, zabezpieczenia i jednocześnie ryzyko, które wiąże się z niewypłacalnością dłużnika.
Przedmiot umowy cesji
Przedmiot umowy cesji może stanowić całość wierzytelności lub jej część. Wierzytelność może być albo pieniężna, albo niepieniężna. W przypadku umowy cesji warto wiedzieć, że może ona dotyczyć tych wierzytelności, których jeszcze w momencie zawarcia umowy nie było. Istnieje jednak stosunek prawny, który zakłada, że w jej ramach one powstaną. Chodzi tutaj np. o wierzytelność związaną z zapłatą za usługę, która będzie rozliczona w późniejszym okresie.
Z umową cesji związane są jednak określone ograniczenia. Nie będzie można jej zawrzeć, jeśli:
- cesja sprzeciwia się ustawie;
- cesja sprzeciwia się zastrzeżeniu umownemu;
- cesja sprzeciwia się właściwości zobowiązania.
W przypadku cesji wierzytelności dochodzi do przelewu wierzytelności na rachunek innego podmiotu. Trzeba pamiętać, że cesji nie można zastosować w stosunku do:
- wierzytelności, które są niezbywalne (chodzi tutaj np. o wynagrodzenie);
- roszczeń związanych ze szkodami na osobie, chyba że są one przyznane na mocy orzeczenia sądowego;
- prawa odkupu, a także prawa pierwokupu lub też służebności osobistych albo prawa dożywocia.
Najczęściej z umową cesji spotykamy się w przypadku polisy ubezpieczeniowej albo faktoringu.
Prawa i obowiązki cesjonariusza
W momencie, gdy dochodzi do zawarcia umowy cesji, cesjonariusz przejmuje prawa, które są związane z daną wierzytelnością. Chodzi tu np. o możliwość żądania odsetek. Może też wypowiedzieć zobowiązanie. Cesjonariusz nie może odmówić świadczenia, jeśli jest ono wymagalne.
Prawa i obowiązki dłużnika
W momencie, gdy zawierana jest umowa cesji, dłużnik musi spełnić zobowiązanie na rzecz cesjonariusza. Staje się on nowym wierzycielem, o ile oczywiście poinformowano go o przelewie.
Co jeśli dłużnik nie będzie poinformowany o cesji?
Jeśli dłużnik nie jest poinformowany o tym, że umowa cesji została zawarta, to zgodnie z kodeksem cywilnym, może on zostać zwolniony z obowiązku spełnienia świadczenia, wypłacając je dotychczasowego wierzycielowi. Nazywa się to "chronieniem dobrej wiary dłużnika". W dalszym ciągu jest on jednak zobowiązany do spłaty.
Do zawarcia umowy cesji nie trzeba udziału dłużnika. Nie musi on też wyrażać zgody na cesję. Wyjątkiem są sytuacje, gdy dłużnik zastrzega brak zgody na przelew wierzytelności.
Jak zawierana jest umowa cesji?
Zawarcie umowy cesji wiąże się z jednym określonym przepisem. Chodzi tu mianowicie o to, że jeśli wierzytelność, która jest przedmiotem umowy, określona jest w formie pisemnej, to wtedy taka cesja musi być też zawarta w formie pisemnej. Nie ma innego wymogu. Zawsze jednak warto zachować formę pisemną. Choćby dla celów dowodowych.
Cesja umowy często stosowana jest w praktyce bankowej. Stanowi ona zabezpieczenie kredytu albo pożyczki. Specyficznym rodzajem cesji wierzytelności jest indos. Ma ona zastosowanie przede wszystkim do papierów wartościowych.
Elementy umowy cesji
Umowa cesji powinna zawierać przede wszystkim:
- datę i miejsce zawarcia umowy;
- określenie stron umowy, czyli cedenta (wierzyciela) i cesjonariusza (podmiotu, który staje się wierzycielem);
- oświadczenie, w którym cedent potwierdza, że wierzytelność mu przysługuje, a także wskazanie tytułu wierzytelności;
- zapis o tym, że dokonany został przelew wierzytelności;
- określenie momentu, kiedy wierzytelność została przeniesiona.
Cesja jest też wykorzystywana w faktoringu. Wierzyciel sprzedaje faktorowi, czyli firmie, która skupuje długi, przysługującą mu wierzytelność. W zamian otrzymuje od faktora środki finansowe, które może wykorzystać w bieżącej działalności.