Usługi pocztowe. Czyja odpowiedzialność, jakie odszkodowanie?

Usługi pocztowe są świadczone w ramach zobowiązań o charakterze cywilnoprawnym. Z chwilą przekazania (przyjęcia) przesyłki operator pocztowy jest zobligowany do wykonania usługi z należytą starannością na zasadach oraz warunkach w niej określonych.

W sytuacji gdy operator nie wywiąże się należycie z umowy, podlega on odpowiedzialności w myśl art. 57 ustawy Prawo pocztowe, który z kolei odsyła do unormowań zawartych w Kodeksie cywilnym, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Na zadane powyżej pytanie należy odpowiedzieć twierdząco. Ustawodawca zasadniczo umożliwił poszkodowanym osobom żądanie odpowiedniej kwoty za poniesioną szkodę, która jest następstwem niewykonania oraz nienależytego wykonania zobowiązania - braku albo niewłaściwego doręczenia przesyłki.

Operator pocztowy ponosi odpowiedzialność kontraktową za realizację usługi pocztowej. W praktyce oznacza to, że naprawienie szkody powinno objąć straty, jakie konsument poniósł oraz zwrot utraconych korzyści, które mógł osiągnąć, gdyby mu takiej szkody nie wyrządzono. Zatem odpowiedzialność operatora kształtuje się w sposób pełny. Jednakże ta reguła nie ma zastosowania do operatorów publicznych, którzy świadczą m.in. usługi powszechne.

Udowodnienie szkody oraz wykazanie związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem operatora pocztowego a powstałym uszczerbkiem po stronie klienta nie powinno nastręczać trudności w przypadku klasycznego wysłania przesyłki z potwierdzeniem nadania oraz odbioru.

Jeśli chodzi o kwestię żądania kwoty odszkodowania, przepisy prawa są w tym względzie restrykcyjne - ograniczone przez maksymalne stawki ustanowione przez ustawodawcę.

Na podstawie art. 58 Prawa pocztowego, w wyniku niewykonania albo nienależytego usługi powszechnej niezadwolony klient może żądać odszkodowania:

? za utratę przesyłki poleconej - w wysokości żądanej przez nadawcę, nie wyższej jednak niż pięćdziesięciokrotność opłaty pobranej przez operatora wyznaczonego za traktowanie przesyłki pocztowej jako przesyłki poleconej;

? za utratę paczki pocztowej - w wysokości żądanej przez nadawcę, nie wyższej jednak niż dziesięciokrotność opłaty pobranej za jej nadanie;

? za utratę przesyłki z zadeklarowaną wartością - w wysokości żądanej przez nadawcę, nie wyższej jednak niż zadeklarowana wartość przesyłki;

? za ubytek zawartości lub uszkodzenie paczki pocztowej lub przesyłki poleconej - w wysokości żądanej przez nadawcę lub w wysokości zwykłej wartości utraconych lub uszkodzonych rzeczy, nie wyższej jednak niż maksymalna wysokość odszkodowania, o którym mowa w pkt 1 lub 2;

? za ubytek zawartości przesyłki z zadeklarowaną wartością - w wysokości zwykłej wartości utraconych rzeczy (nie więcej jednak, niż zadeklarowana wartość przesyłki);

? za uszkodzenie zawartości przesyłki z zadeklarowaną wartością - w wysokości zwykłej wartości rzeczy, których uszkodzenie stwierdzono (nie więcej jednak, niż zadeklarowana wartość przesyłki).

Nienależyte wykonanie usługi powszechnej może także skutkować potencjalnym roszczeniem odszkodowawczym, w szczególności gdy doręczenie przesyłki listowej rejestrowanej najszybszej kategorii w terminie późniejszym niż po 4 dniach od momentu jej nadania.

Wówczas wysokość odszkodowania stanowi różnicę między opłatą za przesyłkę listową najszybszej kategorii danego przedziału wagowego a opłatą za taką przesyłkę niebędącą przesyłką najszybszej kategorii tego samego przedziału wagowego.

Ponadto z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania usługi pocztowej niebędącej usługą powszechną przysługuje odszkodowanie:

? za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki pocztowej niebędącej przesyłką z korespondencją - w wysokości nie wyższej niż zwykła wartość utraconych lub uszkodzonych rzeczy;

? za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki pocztowej z zadeklarowaną wartością - w wysokości żądanej przez nadawcę, nie wyższej jednak niż zadeklarowana wartość przesyłki;

? za utratę przesyłki z korespondencją - w wysokości dziesięciokrotności opłaty za usługę nie niżej jednak niż pięćdziesięciokrotność opłaty za traktowanie przesyłki listowej jako poleconej, określonej w cenniku usług powszechnych;

? za opóźnienie w doręczeniu przesyłki pocztowej w stosunku do gwarantowanego terminu doręczenia - w wysokości nie przekraczającej dwukrotności opłaty za usługę

- chyba że postanowienia regulaminu świadczenia usługi pocztowej w zakresie wysokości odszkodowania są korzystniejsze.

Kwoty przysługujące z tytułu niezapłaconych odszkodowań oraz zwrotu opłaty za niewykonaną usługę pocztową, w tym powszechną, podlegają oprocentowaniu w wysokości ustawowej. Odsetki przysługują od dnia:

? w którym upłynął trzydziestodniowy termin wypłacenia odszkodowania liczony od dnia uznania reklamacji lub

? od dnia doręczenia wezwania do zapłaty.

Świadczenie usług pocztowych jest usługą, której skutki braku albo nienależytego wykonania regulują przepisy szczególne. W przypadku operatorów pocztowych niepublicznych zastosowanie mają przepisy m.in. Kodeksu cywilnego, zaś odpowiedzialność odszkodowawczą u podmiotów publicznych wyznaczają ramy przepisów prawa pocztowego.