Usługi za granicą. Co z podatkiem?

Co do zasady obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usługi. Sprzedaż usług na rzecz kontrahenta mającego siedzibę poza Polską wymaga jednak każdorazowo ustalenia, w którym kraju transakcja będzie opodatkowana podatkiem VAT.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT) przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT. W przypadku świadczenia usług, dla prawidłowego ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego istotne jest określenie miejsca ich świadczenia. Zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, a w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności innego niż siedziba, miejscem świadczenia usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Przy świadczeniu usług poza terytorium kraju można wyróżnić dwie podstawowe zasady rozróżniające miejsce opodatkowania w zależności od statusu odbiorcy usługi. Dla usługobiorcy, który jest podatnikiem w rozumieniu ustawy o VAT w swoim kraju, stosowana jest zasada odwróconego opodatkowania oznaczająca, że usługobiorca płaci podatek w kraju, w którym transakcja ma być opodatkowana (w miejscu świadczenia usługi).

Przez podatnika dla potrzeb ustalenia miejsca świadczenia usług rozumie się podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, osobę prawną, która jest zidentyfikowana dla celów podatku VAT lub podatku od wartości dodanej, natomiast dla podatnika który prowadzi działalność gospodarczą lub dokonuje transakcji niepodlegających podatkowi VAT uznaje się za podatnika w odniesieniu dla wszystkich świadczonych na jego rzecz usług. Dla powyższego przypadku moment ustalania obowiązku podatkowego określają przepisy państwa miejsca świadczenia usługi.

W sytuacji, gdy usługobiorca nie jest podatnikiem, ustawa o VAT określa, że miejscem świadczenia usługi jest miejsce, w którym usługodawca posiada swoją siedzibę działalności lub stałe miejsce prowadzenia działalności. Tym samym dla podatników zarejestrowanych i działających w Polsce w przypadku świadczenia usług poza terytorium kraju dla podmiotów niebędących podatnikami miejscem opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest Polska.

W tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usługi, natomiast gdy wykonanie usługi powinno być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaję z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wykonania usługi. Dotyczy to także faktur za częściowe wykonanie usługi. Jeżeli przed wykonaniem usługi otrzymano część należności obowiązek podatkowy powstaję z chwilą jej otrzymania w tej części. Natomiast dla małego podatnika w rozumieniu ustawy podatku od towarów i usług obowiązek podatkowy może powstać z dniem uregulowania całości lub części należności nie później niż 90. dnia licząc od dnia wykonania usługi po uprzednim zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tzw. metodę kasową.

Od wyżej wymienionych zasad istnieją pewne wyjątki określania miejsca świadczenia usług i co za tym idzie zasad ich opodatkowania. Wyjątki dotyczą usług związanych z:

1. nieruchomościami – miejscem świadczenia usługi jest kraj, w którym jest położona;
2. transportem pasażerskim – miejscem świadczenia jest kraj, na terenie, którego odbywa się transport;
3. usługi restauracyjne – miejscem świadczenia jest miejsce, w którym usługi faktycznie mają miejsce;
4. wstęp na imprezy kulturalne, sportowe, artystyczne, edukacyjne, targi, wystawy itp. świadczonych na rzecz podatników – miejscem świadczenia jest miejsce, w którym te imprezy faktycznie się odbywają;
5. nauką, sportem, edukacją, sztuką, rozrywką itp. świadczonych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami – miejscem świadczenia jest miejsce w którym ta działalność jest faktycznie wykonywana;
6. krótkoterminowy wynajem środków transportu – miejscem świadczenia usługi, jest miejsce, w którym te środki transportu są rzeczywiście wydawane do dyspozycji usługobiorcy;
7. usługi turystyczne – miejscem opodatkowania jest kraj, w którym usługodawca siedzibę lub miejsce zamieszkania;

W związku z powyższym, w pierwszej kolejności należy ustalić miejsce świadczenia usług, gdyż od poprawności jego ustalenia będzie zależało czy usługa będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług na terytorium Polski czy też nie, oraz na podstawie jakich przepisów powstanie obowiązek podatkowy.

Z powyższych przepisów wynika poza wymienionymi wyjątkami, że w przypadku świadczenia usług na rzecz kontrahentów będących podatnikami, którzy nie posiadają miejsca siedziby, prowadzenia działalności czy zamieszkania na terytorium Polski opodatkowanie usług zostaje przeniesione do państwa, w którym faktyczna konsumpcja usługi ma miejsce i obowiązek podatkowy ustalany jest według zasad tego państwa. Natomiast w przypadku świadczenia usług na rzecz kontrahentów nie będącymi podatnikami opodatkowanie usługi podatkiem od towarów i usług właściwe jest ustalanie momentu powstawania obowiązku podatkowego wg przepisów polskich.

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (DZ. U. Nr 54 poz. 535 ze zm.).