Jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności: przedpłatę, zaliczkę zadatek, ratę - obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą jej otrzymania. Oczywiście, tylko w części - czyli od kwoty, jaką nam zapłacono.
Każda zatem zaliczka wpłacona na poczet krajowej dostawy towarów lub świadczenia usług kreuje obowiązek podatkowy w podatku VAT proporcjonalnie do swojej wysokości. Obowiązek ten powstaje niezależnie od tego, kiedy została wystawiona faktura dokumentująca otrzymanie tej zaliczki.
W porównaniu ze stanem prawnym obowiązującym przed 1 maja 2004 r., kiedy to obowiązek podatkowy w odniesieniu do zaliczki powstawał jedynie w przypadku pobrania co najmniej połowy ceny, obecnie wpłata jakiejkolwiek części ceny przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.
Natomiast z perspektywy przepisów o podatku dochodowym otrzymanie zaliczki nie kreuje obowiązku podatkowego.