Przyjęta przez rząd nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług daje podatnikom pewne korzyści. Występuje w niej jednak także niejedna nieścisłość. Money.pl we współpracy ze Spółką Doradztwa Podatkowego DMS Tax zbadał, czego przedsiębiorcy spodziewać się mogą po nowej ustawie.
*Powstanie obowiązku w podatku VAT w noweli ustawy VAT. *
Zmiana art. 19 ma na celu ujednolicenie momentu powstania obowiązku podatkowego, przy czym generalną zasadą będzie, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dostawy towarów lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż z dniem wystawienia faktury albo uregulowania lub upływu terminu uregulowania należności, w tym również zadatku, zaliczki, przedpłaty lub raty – w odniesieniu do tej części należności, która została uregulowana lub której termin upłynął.
Tak wskazane uzasadnienie zmian wydaje się logiczne szczególnie gdy chodzi o odejście od terminu ‘wydanie towaru’ na rzecz ‘dostawy towarów’. Należy pamiętać, że ‘dostawa towaru’ ma niewiele wspólnego z fizyczną dostawą lub nawet dostawą rozumianą zgodnie z prawem cywilnym, a jest ona dostawą dokonaną zgodnie z art. 7 VAT.
Istotnym jest również uregulowanie momentu powstania obowiązku podatkowego dla świadczonych usług, dla których upłynął termin uregulowania należności. Projekt w przeciwieństwie do obowiązującej ustawy obejmuje swym zakresem wszystkie usługi, które są częściowo płatne. Dotychczasowa VAT regulowała tę kwestię tylko w odniesieniu do taksatywnie wymienionych w ust 13-15 art. 19 i tylko do przypadków, gdy usługa częściowo została wykonana.
Obecnie proponowany zapis kładzie nacisk na element ‘upływu terminu płatności’. Należy zauważyć, iż w ogromnej większości jest to element umowny, pozostawiony wyłącznej gestii stron. Dlatego też proponowana zmiana przepisów może skutkować na dwa sposoby: pierwszy pozytywny, gdzie organy i sądy w pełni będą respektować postanowienia cywilnego stosunku umownego (wariant nierealnie optymistyczny) lub też organy będą samodzielnie i uznaniowo wskazywać kiedy termin ten upłynął lub powinien był upłynąć.
Bardzo ciekawym jest próba wyznaczenia przez normodawcę momentu powstania obowiązku podatkowego w stosunku do usług świadczonych częściowo, tak aby obowiązek ten powstał nie rzadziej niż raz w roku.
Art. 19 ust 2: ‘Uznaje się, że usługa została częściowo wykonana w ostatnim dniu okresu
rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze nie rzadziej
jednak niż raz w roku’.
Pomysł ten tyle ciekawy co wymagający doprecyzowania, gdyż uVAT nie operuje okresem roku podatkowego, tym samym nie wiadomo jak należy wyznaczyć wspomniany okres roku. Pozytywnym natomiast jest odniesienie się wprost do okresu rozliczeniowego przyjętego w umowie lub na fakturze, aczkolwiek w tym przypadku nie bardzo wiadomo, o co chodzi w noweli.
Podkreślenia wymaga również przepis ust 3 tego artykułu wskazujący, iż ust 2 stosuje się ‘odpowiednio do dostawy towarów w sposób ciągły; przez dostawę towarów w sposób ciągły rozumie się dostawę w sposób nieprzerwany, w szczególności dostawę energii, gazu, wody’.
Tak proponowana konstrukcja przepisu może skutkować tylko krytyką, gdyż z określenia ‘w szczególności’ wynika że wyliczenie to ma jedynie przykładowy. Tym samym jawi się wątpliwość czy dokonywane dostawy produktów lub materiałów dokonywane w dłuższym okresie czasowym należy uznać za skutkujące powstaniem obowiązku podatkowego, gdy np. brak jest umowy pomiędzy kontrahentami.
Wydaje się rozsądnym rezygnacja z próby wyznaczenia momentu powstania obowiązku podatkowego w sytuacji, gdy Strony w sposób jednoznaczny wskazują, iż obowiązek zapłaty powstaje po zakończeniu całości prac, których np. elementem koniecznym jest ich akceptacja i odbiór przez zamawiającego. Pomimo wielokrotnych prób sztucznego i fałszywego wyznaczania przez organy podatkowe momentu powstania obowiązku podatkowego, w proponowanej noweli ustawy zapis taki na szczęcie nie istnieje.
*Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT)
– w projekcie VAT *
Projektowana ustawa poprzez nowe brzmienie art. 42 ust. 12 przewiduje również zmianę rozliczania wewnątrzwspolnotowej dostawy towarów. Przepis ten w sytuacji, gdy podatnik nie posiada dowodów wywozu i dostarczenia towarów do nabywcy, w dotychczasowym brzmieniu nakazuje traktować WDT jako dostawę krajową. Proponowana zmiana umożliwia niewykazywanie takiej sprzedaży jako sprzedaży krajowej do czasu zakończenia drugiego miesiąca kwartału – w ten sposób sprzedaż taka nie jest ujmowana w ewidencji VAT jako obrót. Dopiero brak posiadania dowód w ostatnim miesiącu kwartału powoduje konieczność jej wykazania jako sprzedaży krajowej podlegającej stawce 22%. Wprawdzie Ministerstwo zmianę tę uzasadnia jedynie chęcią uproszczenia przepisów, jednak wiele wskazuje, iż dotychczasowa praktyka oraz restrykcyjne przepisy powodowały zbyt istotne ryzyko skargi do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
*Zniesienie sankcji w postaci 30% zobowiązania dodatkowego VAT *
Należy zauważyć, iż z jednej strony prostą, jednak ogromnie istotną jest proponowana zmiana, którą ma zostać wyeliminowany przepis nakładający na podatników 30% sankcję dodatkowego zobowiązania. Istniejący obecnie art. 109 w ust 4 i 5 nakazuje organom podatkowym ustalać dodatkowe zobowiązanie w przypadku zaniżenia podatku należnego lub zawyżenia podatku naliczonego do zwrotu. Przepis ten jako nie znajdujący odzwierciedlenia w VI Dyrektywie w sprawie podatku VAT od początku istniejącej ustawy był krytykowany. Dopiero gdy stało się realnym dochodzenie przed ETS praw w oparciu o przepisy Dyrektywy, ustawodawca postanowił zrezygnować z tak istotnego źródła przychodów podatkowych. Wydaje się, iż jak w niewielu przypadkach tej ustawy, tę zmianę należy ocenić jednoznacznie pozytywnie.
Jacek Dobrucki
doradca podatkowy
partner w DMS Tax sp. z o.o.