Ważne zmiany dla firm w kodeksie postępowania cywilnego

Rada Ministrów na posiedzeniu w dniu 17 maja 2011r. przyjęła projekt nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego. Projekt został już przesłany do Sejmu i na 28 czerwca 2011r. zostało wyznaczone pierwsze czytanie projektu nowelizacji.

Ustawa nowelizacyjna jest bardzo obszerna i dotyczy wielu działów procedury cywilnej, dlatego na potrzeby niniejszej publikacji przedstawię tylko najważniejsze zmiany, które w szczególny sposób mogą zainteresować przedsiębiorców.

Projekt zakłada likwidację postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych i poddanie spraw między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej regułom ogólnym obowiązującym w procesie cywilnym.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/228/t84708.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/podatki/artykul/polska;ma;jedna;z;najnizszych;stawek;cit,249,0,837113.html) Polska ma jedną z najniższych stawek CIT
Obecnie sprawy między przedsiębiorcami są rozstrzygane przez specjalnie utworzone sądy gospodarcze w odrębnym trybie procesowym zwanym postępowaniem gospodarczym. Aby przyspieszyć rozpoznawanie spraw gospodarczych w postępowaniu gospodarczym obecnie obowiązujące przepisy nakładają na strony wiele obowiązków formalnych, które mają zapobiec przewlekaniu postępowania przez strony, ale często powodują, że strony przegrywają sprawy z powodu niewypełnienia obowiązków formalnych.

Do rangi symbolu postępowania gospodarczego urosła prekluzja dowodowa, czyli nałożony przez ustawodawcę obowiązek przedstawienia przez strony wszystkich dowodów, twierdzeń i zarzutów w pierwszych pismach procesowych tj. odpowiednio w pozwie i odpowiedzi na pozew pod rygorem ich pominięcia przez sąd na dalszych etapach postępowania. W ustawie są przewidziane tylko dwa wyjątki od zastosowania prekluzji:

• powołanie twierdzeń, dowodów albo zarzutów w pozwie nie było możliwe na wcześniejszym etapie postępowania, albo
  • że potrzeba powołania wynikła później.

Oba wyjątki są interpretowane przez sądy bardzo rygorystycznie i w praktyce niezwykle trudno jest wykazać, że zaistniał jeden z w/w wyjątków. Wato również dodać, że nawet, jeżeli zaistniał jeden z powyższych wyjątków to strona ma jedynie dwa tygodnie na złożenie nowego dowodu, twierdzenia albo zarzutu pod rygorem ich pominięcia.

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami w postępowaniu gospodarczym pozwany ma dwa tygodnie od dnia doręczenia mu pozwu na złożenie odpowiedzi na pozew wraz ze wszystkimi twierdzeniami, dowodami i zarzutami pod rygorem ich późniejszego pominięcia przez sąd. W bardziej skomplikowanych sprawach przedsiębiorca bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika nie jest w stanie spełnić wymagań wynikających z prekluzji dowodowej, w szczególności zachować dwutygodniowy termin.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/170/t77994.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/prawo/artykul/sprzecznosci;w;umowach;jak;uniknac;nieporozumien,121,0,877945.html) Sprzeczności w umowach. Jak uniknąć nieporozumień
Często zdarza się, że również pełnomocnicy mają poważne trudności z dochowaniem powyższego terminu, w szczególności ze zgłoszeniem wszystkich dowodów. Jeżeli pozwany nie złoży odpowiedzi na pozew w terminie dwóch tygodni to sąd jest uprawniony do wydania wyroku zaocznego. Warto w tym miejscu podkreślić, że powód może przygotowywać pozew przez dowolnie długi czas, natomiast pozwany ma tylko dwa tygodnie na przygotowanie odpowiedzi na pozew i termin ten nie może być przez sąd przedłużony, co prowadzi w praktyce do zachwiania równowagi procesowej stron.

Zatem likwidacja odrębnego postępowania gospodarczego przy zachowaniu odrębnych sądów gospodarczych może przyczynić się do odformalizowania postępowania gospodarczego i spowoduje, że sądy będą mogły zająć się merytoryczną a nie formalną analizą spraw.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami w ramach postępowania gospodarczego niezależnie od spraw między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej rozpoznawane są również sprawy m.in. z zakresu ochrony konkurencji, prawa energetycznego, prawa telekomunikacyjnego, prawa pocztowego oraz przepisów o transporcie kolejowym.

O zmianach w postępowaniu dowodowym przeczytasz na kolejnej stronie.

W projekcie nowelizacji część spraw regulacyjnych tj. sprawy z zakresu regulacji energetyki, regulacji poczty oraz regulacji transportu kolejowego będą przekazane do sądów administracyjnych. We właściwości sądu ochrony konkurencji i konsumentów pozostawione zostaną sprawy z zakresu ochrony konkurencji oraz regulacji telekomunikacji, jednak przepisy normujące te postępowania przeniesione będą, odpowiednio do, ustawy z 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm) oraz ustawy z dnia 16 lipca 2004r. – prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.).

Powyższa zmiana oznacza, że sprawy z zakresu regulacji energetyki, regulacji poczty oraz regulacji transportu kolejowego będą rozpoznawane przez sądy administracyjne na podstawie procedury administracyjnej a nie przez sądy gospodarcze na podstawie procedury cywilnej.

Aby usprawnić prowadzenie postępowania sądowego, w szczególności zapobiec przewlekaniu postępowania i doprowadzić do jak najszybszego skoncentrowania materiału dowodowego projekt nowelizacji przewiduje rewolucyjne zmiany w postępowaniu dowodowym.

Po pierwsze, według projektu nowelizacji postępowania cywilnego strony i uczestnicy będą zobowiązani dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, co ma zapobiegać m.in. kłamstwu procesowemu oraz spóźnionemu przedstawianiu materiału procesowego. Sankcją za naruszenie dobrych obyczajów może być obciążenie naruszającego kosztami postępowania względnie odmowa przyjęcia spóźnionych dowodów.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/47/t35119.jpg ) ] (http://msp.money.pl/ksiegowosc-internetowa/artykul/nowe;zasady;ustalania;miejsca;swiadczenia;uslug,97,0,877921.html) Nowe zasady ustalania miejsca świadczenia usług
Po drugie, ustawodawca chce nałożyć na strony i uczestników postępowania tzw. ciężar wspierania postępowania. Strony i uczestnicy będą zobowiązani przytaczać wszystkie okoliczności faktyczne i dowody bez zbędnej zwłoki, aby postępowanie mogło być prowadzone sprawnie i szybko. Sąd będzie mógł samodzielnie zadecydować o oddaleniu spóźnionych twierdzeń i dowodów, za wyjątkiem sytuacji, gdy strona nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swej winy lub uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo wystąpią inne wyjątkowe okoliczności.

W odróżnieniu od opisanej wyżej prekluzji dowodowej w sprawach gospodarczych o pominięciu spóźnionych twierdzeń i dowodów będzie decydował sąd a nie nastąpi to niejako automatycznie na podstawie zapisu ustawy. Warto również zauważyć, że w przeciwieństwie do prekluzji dowodowej zarzuty inaczej niż dowody i twierdzenia mogą być podnoszone przez strony lub uczestników w trakcie całego postępowania.

Po trzecie, sędzia przewodniczący będzie mógł nałożyć na stronę obowiązek wniesienia odpowiedzi na pozew w każdej sprawie. Obecnie sędzia przewodnicząc może nałożyć obowiązek złożenia odpowiedzi na pozew tylko w sprawach zawiłych lub rozrachunkowych, natomiast w sprawach gospodarczych obowiązek wniesienia odpowiedzi na pozew wynika wprost z ustawy.

Po czwarte, zgodnie z projektem nowelizacji postępowania cywilnego dalsze pisma procesowe (inne niż odpowiedź na pozew) będą mogły być składane przez strony lub uczestników tylko wtedy, gdy zadecyduje o tym sędzia przewodniczący lub sąd. Sankcją za złożenie pisma przygotowawczego bez uprzedniego zarządzenia sędziego przewodniczącego albo sądu będzie zwrot pisma.

Wyjątkiem od tej zasady jest uprawnienie stron do składania wniosków dowodowych, przy czym pojęcie wniosku dowodowego jest ściśle definiowane. Zatem pisma procesowe zawierające wnioski dowodowe oraz _ przy okazji _ twierdzenia będą zwracane. Powyższa zasada składania pism przygotowawczych na wezwania sędziego przewodniczącego lub sądu nie wyklucza prawa przedstawiania ustnie twierdzeń i zarzutów na rozprawie. Celem tej zmiany jest zapobieżenie _ zarzucania _ sądu pismami procesowymi przez strony. Obecnie zdarzają się sytuacje patologiczne, że jeszcze przed wyznaczeniem pierwszej rozprawy strony wymieniają po kilka albo nawet kilkanaście pism procesowych. Wydaje się jednak, że wprowadzenie tak ostrej reguły dotyczącej składania pism procesowych jest zbyt daleko idące.

**O zmianach w postępowaniu egzekucyjnym przeczytasz na kolejnej stronie.

**

Po piąte, ustawodawca przewiduje zwiększenie obowiązków sądu związanych z tzw. przesłuchaniem informacyjnym stron. Obecnie sędzia przewodniczący jeszcze przed wszczęciem postępowania dowodowego powinien przez zadawanie stronom (uczestnikom) pytań ustalić, jakie okoliczności sprawy są między nimi sporne i dążyć do ich wyjaśnienia.

Projekt przewiduje, że dodatkowo sąd przez zadawanie pytań ma dążyć do tego, aby strony (uczestnicy) przytoczyli lub uzupełnili twierdzenia lub dowody na ich poparcie oraz udzielili wyjaśnień koniecznych dla zgodnego z prawdą ustalenia podstawy prawnej dochodzonych przez nie praw lub roszczeń.

Ponadto, ustawodawca zamierza zwiększyć obowiązki sądu w zakresie udzielania pouczeń stronom, które nie są reprezentowane przez profesjonalnego pełnomocnika. Warto dodać, że wszystkie udzielone pouczenia mają być wpisywane do protokołu rozprawy.

Istotne zwiększenie obowiązków sądu w zakresie przesłuchania informacyjnego oraz udzielania pouczeń stronom działającym bez profesjonalnego pełnomocnika niewątpliwie jest korzystnym rozwiązaniem dla małych przedsiębiorców, którzy często działają w postępowaniach sądowych samodzielnie. Zapewne ustawodawca chce w ten sposób niejako _ wyrównać ich szanse _ w postępowaniach z udziałem koncernów reprezentowanych przez duże kancelarie.

Ustawodawca zaproponował w projekcie nowelizacji procedury cywilnej podwyższenie wysokości grzywien nakładanych przez komorników za nieudzielanie przez pracodawców informacji o wynagrodzeniu pracownika za pracę z 500 PLN do 2000 PLN, za nieuzasadnioną odmową wyjaśnień z 500 PLN do 2000 PLN oraz za przeszkadzanie czynnościom komornika z 200 PLN do 1000 PLN. Celem tej zmiany jest urealnienie sankcji za powyższe uchybienia, tak aby była ona środkiem skutecznie zapewniającym realizację zadań komornika.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/214/t20694.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/zarzadzanie/artykul/ostatnia;okazja;na;zdobycie;dotacji;do;badan,33,0,877601.html) Ostatnia okazja na zdobycie dotacji do badań
Kolejną interesującą zmianą jest wprowadzenie zasady, że ogłoszenie o publicznej licytacji nieruchomości, a także statków morskich w egzekucji, zamieszczane będzie na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej. Rozwiązanie takie ma zapewnić dostęp do informacji jak najszerszemu gronu osób zainteresowanych zakupem licytowanych rzeczy oraz zapobiec powstawaniu niewłaściwych praktyk dotyczących licytacji komorniczych.

Ponadto na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej ustawodawca proponuje zamieszczać informacje o wszczęciu egzekucji przez zarząd przymusowy i o wszczęciu egzekucji przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego. Proponuje się także, aby w tych sprawach zrezygnować z zamieszczania informacji o wszczęciu egzekucji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nie mają istotnego wpływu na poszerzenie kręgu osób, do których dociera informacja i nie odgrywają roli w praktyce, gdyż niewiele osób regularnie zapoznaje się z treścią Monitora, a publikacja ogłoszeń wiąże się z dodatkowymi kosztami postępowania.

Ważna zmiana dotyczy również przepisów o egzekucji świadczeń niepieniężnych. Jeżeli dłużnik nie wykonuje czynności, której inna osoba nie może za niego wykonać, a której wykonanie zależy wyłącznie od jego woli np. naprawienie urządzenia, które jest serwisowane tylko u jednego serwisanta w Polsce, sąd - na wniosek wierzyciela - może zamiast zagrożenia grzywną na wypadek niewykonania czynności w wyznaczonym terminie, zagrozić dłużnikowi nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz wierzyciela z tytułu zwłoki w wykonaniu czynności nakazanej wyrokiem sądu.

Suma należna wierzycielowi wskazywana będzie w treści postanowienia sądu w określonej stawce za każdy dzień zwłoki. Projekt nie przewiduje w tym zakresie ograniczeń kwotowych. W razie dalszej zwłoki, wierzyciel będzie mógł wystąpić ponownie o nakazanie dłużnikowi zapłaty kwoty przypadającej na jego rzecz za następny okres. Wprowadzenie możliwości nakładania sankcji pieniężnej za każdy dzień zwłoki bez górnego limitu ma zapobiec sabotowaniu wyroków sądu przez nieuczciwych dłużników.

Ze względu na ograniczoną objętość publikacji nie zostały omówione w niej zmiany dotyczące postępowania zabezpieczającego, wpływu ogłoszenia upadłości na toczące się postępowania sądowe oraz zmian dotyczących środków zaskarżenia i implementacji Dyrektywy 2008/52/WE. Zainteresowanych zapoznaniem się ze wszystkimi zmianami zaproponowanymi w ustawie nowelizującej kodeks postępowania cywilnego odsyłam do oficjalnej strony internetowej Sejmu gdzie dostępny jest cały projekt ustawy wraz z uzasadnieniem jako druk nr 4332.

src="http://static1.money.pl/i/a/150/137366.jpg"/>