Wcześniejsza emerytura. Kiedy przysługuje górnikom?

Górnicy to jedna z niewielu grup zawodowych, które mają odrębne przepisy emerytalne. Mogą oni przejść na emeryturę niezależnie od wieku, wystarczy że przepracowali pod ziemią przynajmniej 25 lat. Wysokość świadczenia będzie na dodatek dwa razy większa, niż w przypadku pozostałych emerytów. Zobacz, kiedy jeszcze górnicy mogą liczyć na obniżenie wieku emerytalnego.

Aby skorzystać z wcześniejszej emerytury górnik musi spełnić łącznie następujące warunki:

• ukończyć 55 lat życia,
• mieć okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej (co to jest dowiesz się tutaj) co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej (jeśli ma 15 lat, to wystarczy wiek 50 lat),
• nie przystąpić do OFE albo złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w funduszu do budżetu państwa.

Do pracy górniczej zalicza się zatrudnienie:

• pod ziemią przy wydobyciu kopalin,
• przy pogłębianiu szybów,
• w przedsiębiorstwach montażowych, zakładach naprawczych i innych podmiotach wykonujących dla kopalń roboty budowlano-montażowe pod ziemią,
• w kopalniach odkrywkowych siarki lub węgla brunatnego,
• pod ziemią na stanowiskach dozoru ruchu oraz kierownictwa ruchu kopalń,
• jako członek drużyny ratowniczej kopalni,
• na stanowiskach maszynistów lub sygnalistów w szybach podziemnych, a także stanowiskach w nieczynnych kopalniach lub instruktorów zawodu.

Pracą równorzędną jest na przykład zatrudnienie na stanowisku inżyniera lub technika i wykonywanie czynności inspekcyjno-technicznych w kopalniach. Warunkiem zaliczenia okresu takiej pracy jest fakt uprzedniego przepracowania co najmniej 10 lat pod ziemią.

Zarówno praca górnicza jak i równorzędna jest brana pod uwagę tylko wówczas, gdy jest wykonywana w wymiarze przynajmniej połowy etatu.

Przy drugim wariancie emerytury górniczej nie ma znaczenia, ile lat ma pracownik. Wystarczy, że do końca 2008 roku przepracował 25 lat po ziemią stale i w pełnym wymiarze. W takiej sytuacji, jeśli nie chce dalej pracować, może rozpocząć pobieranie świadczenia. Do 25-letniego stażu zalicza się również okres:

• niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne,
• czasowego oddelegowania ratowników górniczych do zawodowego pogotowia ratowniczego.

Podobnie jak w pierwszym przypadku, pracownik chcący skorzystać z prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu przepracowania 25 lat pod ziemią nie może przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego, a jeśli to zrobił, musi wszystkie zgromadzone na nim środki przelać na konto w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Średnia emerytura górnicza w 2013 roku była prawie dwukrotnie wyższa od tych, wypłacanych nieuprzywilejowanym byłym pracownikom. Pracujący przy wydobyciu mogą liczyć na ponad 3,7 tysiąca złotych brutto miesięcznie, podczas gdy pozostali emeryci – niespełna 2 tysiące brutto.

Z czego wynika taka różnica? Nie tylko z wysokości zarobków, ale również ze sposobu naliczania emerytur górniczych. W tym celu stosuje się przeliczniki, które zwiększają liczbę przepracowanych lat w zależności od rodzaju wykonywanej pracy i wynoszą:

• 1,5 za każdy rok pracy pod ziemią wykonywanej stale i w pełnym wymiarze,
• 1,8 za każdy rok pracy na przodku lub w drużynach ratowniczych,
• 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywanej częściowo na powierzchni i pod ziemią,
• 1,2 za każdy rok pracy w kopalni odkrywkowej.

Obecnie emerytury górnicze w Polsce pobiera około 200 tysięcy osób. Jedna na cztery ma nie więcej niż 54 lata, a średni wiek emeryta to niespełna 63 lata.