Niedawno informowaliśmy o nowelizacji prawa bilansowego – a już w Sejmie uchwalono kolejną zmianę. Najnowsza nowelizacja ustawy o rachunkowości dotyczy w głównej mierze obowiązku stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości przez emitentów papierów wartościowych oraz zmian w zakresie rachunkowości zakładów ubezpieczeń i odpowiedzialności karnej za usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych.
Uchwalona ustawa realizuje wytyczne Unii Europejskiej w sprawie stosowania Międzynarodowych Standardów Rachunkowości i stanowi pierwszy etap wdrażania MSR-ów w Polsce.
Poniżej przedstawiamy niektóre ze zmian.
- Definicja emitenta
Dla potrzeb wprowadzanych zmian określono definicję emitenta papierów wartościowych, który ubiega się o ich dopuszczenie do publicznego obrotu.
Zgodnie z pkt 3a w art. 3 ust. 1 ustawy o rachunkowości:
przez emitenta papierów wartościowych ubiegającego się o ich dopuszczenie do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego - rozumie się jednostkę, która złożyła do właściwego organu wniosek lub innego rodzaju dokument, na podstawie którego może nastąpić wprowadzenie papierów wartościowych do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z takich rynków.
- Jednostki, które mogą sporządzać sprawozdania zgodnie z MSR
Ustawodawca określił jednostki, które uprawnione będą do sporządzania sprawozdań finansowych wg MSR.
I tak, zgodnie ze zmienionym art. 45 ustawy o rachunkowości, możliwość sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z MSR-ami będą miały następujące podmioty:
· emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego
· emitenci papierów wartościowych ubiegający się o ich dopuszczenie do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego
· jednostki wchodzące w skład grupy kapitałowej, w której jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR.
Sporządzanie jednostkowych sprawozdań finansowych zgodnie z MSR będzie możliwe począwszy od roku obrotowego zaczynającego się w 2005 roku. Decyzję w sprawie sporządzania sprawozdań finansowych zgodnych z MSR podejmuje organ zatwierdzający.
- Skonsolidowane sprawozdania finansowe obowiązkowo wg MSR
Niektóre podmioty będą miały obowiązek stosowania MSR-ów. Taki wymóg postawiono skonsolidowanym sprawozdaniom finansowym emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu oraz banków (nowy ust. 6a w art. 55). Obowiązek ten odnosi się do sprawozdań za 2005 rok.
- Odroczenie obowiązku stosowania MSR-ów
Nowela odracza do 2007 roku obowiązek (art. 2 ustawy nowelizującej) stosowania MSR-ów przy sporządzaniu skonsolidowanych sprawozdań finansowych przez emitentów, których wyłącznie dłużne papiery wartościowe zostały dopuszczone do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Podmioty te będą miały jednak możliwość zastosowania MSR-ów od 2005 roku, jeżeli taką decyzję podejmie organ zatwierdzający jednostki dominującej.
- Sprawozdania skonsolidowane z możliwością stosowania MSR-ów
Nowe ustępy art. 55 umożliwiają sporządzanie skonsolidowanych sprawozdań finansowych (od 2005 roku) zgodnie z MSR następującym jednostkom::
· emitentom papierów wartościowych ubiegających się o ich dopuszczenie do publicznego obrotu lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (ust. 6b)
· jednostkom wchodzących w skład grupy kapitałowej, w której jednostka dominująca wyższego szczebla sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR (ust. 6c).
I w tych przypadkach decyzję w sprawie sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych zgodnie z MSR podejmuje organ zatwierdzający jednostki dominującej.
- Rachunkowość ubezpieczycieli
Zmiany odnoszące się do rachunkowości zakładów ubezpieczeń wynikają bezpośrednio z konieczności dostosowania przepisów do nowej ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz do dyrektywy UE w sprawie sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń.
- Odpowiedzialność karna
Nowela rozszerza katalog przewinień zawarty w art. 79 o następujące punkty:
· prowadzenie działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych bez wymaganych uprawnień
· prowadzenie działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych bez spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.
Kto wbrew przepisom ustawy dopuści się ww. zaniedbań – podlegać będzie karze grzywny albo karze ograniczenia wolności.
Na koniec warto podkreślić, iż jednostki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości – w zakresie nieuregulowanym w tychże MSR-ach – stosować będą przepisy ustawy o rachunkowości oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie (art. 2 ust. 3 ustawy o rachunkowości). Chodzi tutaj w szczególności o zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych, inwentaryzacji, badania i ogłaszania sprawozdań finansowych, ochrony danych, odpowiedzialności karnej.
Znowelizowane przepisy ustawy o rachunkowości będą miały zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2005 roku.
Ustawa o zmianie ustawy o rachunkowości oraz o zmianie ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie została uchwalona przez Sejm 30 lipca br. i przekazana pod obrady Senatu.
Zgodnie z obecnym jej brzmieniem – wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2005 r., z wyjątkiem przepisów dot. sankcji karnych za usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych bez wymaganych uprawnień oraz za brak obowiązkowego ubezpieczenia - które wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy.