*Każdy pracownik - czyli osoba, zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru i spółdzielczej umowy o pracę - jest uprawniony, a nawet zobowiązany, do wykorzystania corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego w określonej przepisami prawa wysokości. *
Urlop jest niezbywalnym prawem osobistym pracownika, którego zrzeczenie się bądź przeniesienie na inną osobę jest niemożliwe. Udzielenie urlopu nie jest zatem zależne od woli pracodawcy, lecz stanowi jego ustawowy obowiązek.
Pamiętać należy, że już od pierwszego miesiąca zatrudnienia pracownikowi przysługuje prawo *do 1/12 *wymiaru kodeksowej wysokości urlopu, wynoszącej - w zależności od ogólnego stażu zatrudnienia - *20 lub 26 dni. *Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa z dniem 1 stycznia każdego kolejnego roku zatrudnienia.
Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu *w tym roku kalendarzowym, w którym nabył on do niego prawo. *
Zasadniczo urlop powinien być _ nieprzerwany _, a więc wykorzystany w całości za jednym razem. Pracownik może jednak - co zwykle zdarza się w praktyce - wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o podzielenie urlopu na kilka części, z których jedna nie może być krótsza, niż 14 dni kalendarzowych. Warte podkreślenia jest, że z inicjatywą taką wystąpić może jedynie pracownik - pracodawca, nawet za zgodą pracownika, nie jest uprawniony do wystąpienia z taką propozycją. Pracodawca nie ma jednak obowiązku uwzględnienia wniosku o podział urlopu na kilka części - w zależności od możliwości zapewnienia nieprzerwanego toku pracy w firmie może on przychylić się do niego lub nie.
[
Jak odzyskać pieniądze za stracony urlop? ]( http://manager.money.pl/styl/sport_podroze/artykul/jak;odzyskac;pieniadze;za;stracony;urlop,159,0,490911.html )
Pomimo generalnej zasady udzielenia i wykorzystania urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo, zdarzają się sytuacje, w których, z różnych przyczyn, pracownik nie wykorzysta urlopu w pełnym wymiarze do końca danego roku kalendarzowego. Zgodnie z art. 168 kodeksu pracy, urlopu niewykorzystanego w ustawowym terminie pracodawca powinien udzielić do końca I kwartału roku następnego. Sytuacja taka powinna mieć jednak charakter wyjątku, nie zaś reguły, bowiem urlop taki traktować należy już jako urlop zaległy. Wskazany termin - 31.03 danego roku - ma charakter nieprzekraczalny i ostateczny.
Do jego zachowania wystarczające jest jednakże rozpoczęcie przez pracownika zaległego urlopu przed tym dniem. Zgodnie z aktualną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, pracodawca ma możliwość wysłania pracownika na zaległy urlop bez uzyskania jego zgody i wcześniejszego planowania terminu, a nawet niedopuszczenia go do pracy do momentu wykorzystania całego urlopu (m.in. wyrok SN z 2.09.2003, I PK 403/02, wyrok SN z 24.01.2005, I PK 124/05).
Nawet jeżeli wbrew przepisom prawa pracy pracownik nie wykorzysta pełnego urlopu za poprzedni rok do końca pierwszego kwartału, nie utraci on prawa do wykorzystania go w naturze. Generalną zasadą jest bowiem realizacja przez pracownika prawa do wypoczynku. Zgodnie z utrwaloną w orzecznictwie zasadą prawną, wynikającą z art. 291 k. p. i potwierdzoną przez SN m.in. w uchwale składu 7 sędziów z 20.02.1980, V PZP 6/79, podobnie SN w wyroku z dnia 11.04.2001, I PKN 367/00, roszczenie o udzielenie zaległego urlopu ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od ostatniego dnia końca I kwartału następnego roku kalendarzowego.
** [
Kiedy szef może odwołać pracownika z urlopu? ]( http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/kiedy;szef;moze;odwolac;pracownika;z;urlopu,25,0,460313.html ) Przykład: **Niewykorzystany urlop za 2009 rok ulegnie przedawnieniu z dniem 31.03.2010.
Kiedy ekwiwalent?
Wypłacenie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop możliwe jest wyjątkowo i jedynie w wypadkach określonych w art. 171 k.p. Zgodnie z tym przepisem, ekwiwalent pieniężny, traktowany jako swego rodzaju odszkodowanie, przysługuje pracownikowi jedynie w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części *z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. *Prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop pracownik nabywa z dniem rozwiązania bądź wygaśnięcia stosunku pracy i na ten dzień pracodawca winien wyliczyć ekwiwalent urlopowy. *Poza przypadkami wynikającymi z powyższego przepisu, zamiana urlopu wypoczynkowego na ekwiwalent pieniężny nie jest możliwa. *
Kodeks pracy dopuszcza natomiast zamianę niejako _ w drugą stronę _ - zgodnie z art. 171 § 3 k.p., pracodawca nie musi wypłacać pracownikowi ekwiwalentu urlopowego pomimo ustania poprzedniej umowy o pracę, jeżeli bezpośrednio po tym zdarzeniu pracownik nawiązuje z tym samym pracodawcą kolejną umowę o pracę i strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w kolejnym stosunku pracy.
W dniu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy roszczenia urlopowe pracownika - zarówno bieżące, jak i zaległe, ulegają przekształceniu w roszczenie majątkowe - prawo do ekwiwalentu pieniężnego. Ekwiwalent może przy tym dotyczyć urlopów przysługujących za ostatnie 3 lata - wcześniejsze bowiem ulegają przedawnieniu na podstawie art. 291 § 1 k.p. Majątkowe prawa pracownika do wypłaty ekwiwalentu *przedawniają się *z upływem 3 lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.
Autorka jest aplikantką radcowską w Kancelarii Prawnej BSO Prawo & Podatki we Wrocławiu.