Różnica między zadatkiem a zaliczką często nie jest jasna. Warto wiedzieć, że jedynie zadatek określony jest w kodeksie cywilnym. Zaliczkę i zadatek rozlicza się przede wszystkim, gdy umowa nie dojdzie do skutku.
Czy zadatek zabezpiecza umowę?
Zaliczkę wpłaca się na poczet przyszłych należności, które wynikają z umowy. Zaliczka jest częścią ceny. Warto wiedzieć, że zaliczka nie zabezpiecza w żaden sposób umowy. Takiego zabezpieczenia można dokonać wyłącznie zadatkiem. Nie ma tu mowy o zwrocie podwójnej wysokości, jeśli umowa nie zostanie zrealizowana.
Zaliczka i zadatek przy odstąpieniu od umowy
Jeśli jedna ze stron odstępuje od umowy, musi zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymano na mocy umowy. Dodatkowo druga strona może poprosić o naprawienie szkody, która wynika z tego, że umowa nie została wykonana. Konieczność zwrotu podwójnej wysokości występuje tylko w przypadku zadatku.
Zadatek czy zaliczka?
Jeśli umowa nie została zrealizowana, a nie wiemy, czy rozliczeniu polega zaliczka, czy zadatek, to trzeba koniecznie zwrócić się do sądu, żeby przedstawić dowody na to, czy strony przekazały zaliczkę, czy zadatek. Ustalone to może być na podstawie zeznań świadków, którzy byli obecni podczas negocjowaniu umowy albo gdy była ona zawierana. Oczywiście najwygodniej można już na etapie zawierania umowy określić, czy konkretne świadczenie jest zaliczką, czy zadatkiem.
Warto też powiedzieć, że zadatek może się przedawnić. Zgodnie z kodeksem cywilnym wynosi on 10 lat. Jeśli jest to roszczenie związane z prowadzeniem działalności, to przedawnienie wynosi trzy lata.
Odstąpienie od umowy
W przypadku gdy umowa nie była wykonana przez jedną ze stron, to strona, która nie odstąpiła od umowy, ma prawo dochodzić zwrotu zadatku w podwójnej wysokości.
Kiedy można domagać się zwrotu zadatku?
Jeśli wierzyciel odstępuje od umowy, to ma prawo domagania się wyłącznie zadatku. Nie można żądać naprawienia szkody w pełnej wysokości. Podsumowując, nie da się poza zadatkiem żądać odszkodowania. Zadatku można domagać się, jeśli umowa nie została wykonana niezależnie od tego, czy poniesiono szkodę, czy nie.
Zwrot zadatku
Najlepiej, żeby strony umowy uregulowały sprawy związane ze zwrotem zadatku już w umowie. Jeśli strony nie zdecydują się tego uregulować, to w sytuacji, gdy umowa nie będzie zrealizowana, to trzeba oddać zadatek w podwójnej wysokości. Innymi słowy, w sytuacji, gdy strony nie ustalą w umowie warunków, które określają zwrot zadatku, a umowa została niezrealizowana, to trzeba zastosować przepisy kodeksu cywilnego, czyli oddać* podwójny zadatek*.
Wszystko to powoduje, że jeśli zadatek został przekazany podczas zawarcia umowy, to nie oznacza on konieczności automatycznego zwrotu podwójnej wysokości zadatku. Dotyczy to wyłącznie sytuacji, gdy procedura rozliczenia zadatku nie została ustalona w inny sposób w umowie.
Kiedy trzeba zwrócić zadatek?
Są sytuacje, gdy zadatek musi być zwrócony i nie stosuje się przepisów dotyczących konieczności zapłaty dwukrotnej wysokości zadatku.
Nie można domagać się zwrotu zadatku w podwójnej wysokości, jeśli:
- rozwiązano umowę;
- umowa nie została wykonana z powodu okoliczności, na które nie miała wpływu żadna ze stron;
- gdy umowa nie została zrealizowana w sytuacji, gdy obie strony ponoszą za to odpowiedzialność.