Czy e-sąd pomoże mi szybko odzyskać pieniądze pożyczone sąsiadowi? Co zrobić, gdy nie zgadzam się z orzeczeniem takiego sądu? Jak się bronić, gdy konto zajął mi już komornik? Czy potrzebny jest podpis elektroniczny, aby kontaktować się z sądem przez internet - na te i wiele innych pytań specjalnie dla czytelników Money.pl odpowiada radczyni prawna Gabriela Bar z Kancelaria Radców Prawnych Gabriela Bar & Małgorzata Rojowska s.c. (na zdjęciu).
Ile muszę zapłacić za złożenie pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym? Jak dokonać opłaty?
*Czym jest sąd elektroniczny (e-Sąd)? *
Sąd elektroniczny, tzw. e-Sąd, to VI Wydział Cywilny Sądu Rejonowego Lublin-Zachód, który rozpoznaje wszystkie sprawy w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Sąd ten znajduje się w Lublinie, ul. Boczna Lubomelskiej 13. W sądzie tym jednak nie odbywają się tradycyjne _ papierowe _ postępowania ani rozprawy z udziałem stron. Działa on bowiem poprzez portal internetowy www.e-sad.gov.pl.
Portal ten służy do:
- - wnoszenia pozwów o zapłatę w formie elektronicznej,
- - elektronicznej komunikacji stron postępowania z e-Sądem,
- - uzyskiwania wglądu do elektronicznych akt sprawy,
- - weryfikacji treści elektronicznych nakazów zapłaty i klauzul wykonalności,
- - składania elektronicznych wniosków o wszczęcie egzekucji na podstawie elektronicznego tytułu wykonawczego.
Jakie postępowanie może toczyć się przed e-Sądem? Na czym ono polega?
e-Sąd rozpoznaje sprawy wyłącznie w elektronicznym postępowaniu upominawczym (zwanym w skrócie EPU), które jest jednym z postępowań szczególnych przewidzianych przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.). Postępowanie to ma zastosowanie w każdej sprawie o zapłatę (tzn. takiej, w której powód domaga się zasądzenia roszczenia pieniężnego).
W elektronicznym postępowaniu upominawczym nie mogą jednak być dochodzone roszczenia, które stały się wymagalne wcześniej niż w okresie trzech lat przed dniem wniesienia pozwu. Jeśli zatem w danej sprawie data wymagalności kwoty wskazanej w pozwie będzie wcześniejsza niż trzy lata poprzedzające złożenie pozwu, e-Sąd podejmie decyzję o braku podstaw do wydania nakazu i przekaże sprawę do tradycyjnego _ papierowego _ postępowania - do sądu właściwości ogólnej pozwanego.
Strony mają w postępowaniu przed e-Sądem takie same prawa, jak w tradycyjnym postępowaniu sądowym. W pozwie należy jednak podać m.in. numer PESEL lub NIP pozwanego będącego osobą fizyczną (lub numer z rejestru KRS lub innego rejestru, ewentualnie NIP dla pozwanego nie będącego osobą fizyczną), aby nie było wątpliwości co do tożsamości pozwanego. Pozwala to na uniknięcie sytuacji, w której postępowanie mogłoby być prowadzone przeciwko niewłaściwej osobie, tylko ze względu na zbieżność imion i nazwisk lub nazwy.
Charakterystyczną cechą EPU jest forma komunikacji stron tego postępowania z e-Sądem: istnieje możliwość (a dla powoda wręcz obowiązek) dokonywania czynności procesowych (składania pozwu i innych pism procesowych) bez wychodzenia z domu. Koniecznym jest jednak dostęp do komputera i Internetu.
*Mój sąsiad pożyczył ode mnie rok temu 1000 zł i mimo upływu terminu na zwrot pożyczki, nadal jej nie oddał. Czy mógłbym wnieść przeciwko niemu pozew do e-Sądu? *
Tak, jak najbardziej. Interfejs EPU jest prosty w obsłudze i zawiera pouczenia dla użytkownika, jak przejść przez kolejne kroki składania pozwu. W razie wątpliwości warto skorzystać z broszur informacyjnych zamieszczonych na stronie głównej www.e-sad.gov.pl.
Pierwszym krokiem, jaki należy wykonać przed złożeniem pozwu jest rejestracja konta w systemie teleinformatycznym e-Sądu i uzyskanie certyfikatu służącego składaniu elektronicznego podpisu w ramach EPU.
Jak założyć i * *aktywować konto użytkownika EPU?
Na stronie www.e-sad.gov.pl należy wybrać zakładkę _ Zarejestruj konto _ i jako rodzaj rejestracji wskazać _ konto podstawowe _. Następnie należy uzupełnić dane osobowe, w tym adres e-mail, który jest niezbędny do aktywacji konta i otrzymywania powiadomień z portalu e-Sądu. Dalszym krokiem jest podanie danych adresowych i danych dostępowych do systemu (wybrane hasło będzie potem tym, którego użytkownik będzie używał do logowania, należy je zatem zapamiętać). Po wypełnieniu wszystkich wymaganych pól, należy użyć opcji _ prześlij wniosek _ i oczekiwać na wiadomość e-mail z systemu e-Sądu, która umożliwi aktywację konta.
Aby aktywować konto użytkownika, należy przejść na stronę www podaną w wygenerowanej z portalu EPU wiadomości e-mail, przesłanej na adres wskazany przez użytkownika podczas rejestracji. W wiadomości tej podana jest także nazwa użytkownika, składająca się z cyfr.
Po dokonaniu aktywacji należy przejść na stronę główną www.e-sad.gov.pl i w panelu logowania wpisać nazwę użytkownika i uprzednio wybrane hasło.
W razie problemów technicznych z założeniem konta do dyspozycji użytkownika jest pomoc techniczna e-Sądu, z którą należy kontaktować się wysyłając e-mail na adres: pomoctechniczna#e-sad.gov.pl (znak # zastąp w adresie znakiem @ - ochrona przeciwspamowa).
Co to jest certyfikat i do czego jest mi on potrzebny?
Wniesienie pisma procesowego w elektronicznym postępowaniu upominawczym, np. pozwu, wymaga jego podpisania. Skoro wszystkich czynności na portalu e-Sądu dokonuje się w postaci elektronicznej, również podpis musi mieć formę elektroniczną.
W EPU do składania podpisu elektronicznego służy certyfikat, który uzyskać można nieodpłatnie poprzez portal e-Sądu, po założeniu konta użytkownika. Po zalogowaniu na swoje konto, należy wejść w zakładkę _ Certyfikaty i faktury _, wybrać opcję _ Wniosek o wydanie certyfikatu _ i wypełnić formularz wniosku. Na podstawie przesłanego wniosku Centrum Certyfikacji Elektronicznego Postępowania Upominawczego przesyła na adres e-mail użytkownika powiadomienie o wydaniu certyfikatu wraz z plikiem, który należy zapisać i następnie zainstalować na swoim komputerze. Jeżeli po pobraniu certyfikatu zostanie on utracony lub straci ważność (okres jego ważności wynosi 1 rok) należy ponownie wygenerować wniosek o wydanie certyfikatu.
W postępowaniu przed e-Sądem możliwe jest także posługiwanie się tzw. bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Użytkownik musi jednak wcześniej sam uzyskać bezpieczny podpis elektroniczny u wydawcy takiego podpisu.
Mam już konto użytkownika na portalu e-Sądu i certyfikat. Chciałbym teraz złożyć pozew. Co muszę zrobić?
Po zalogowaniu na konto użytkownika w lewym górnym rogu ekranu należy wybrać opcję: _ Złóż pozew _, a następnie postępować zgodnie ze wskazówkami kreatora pozwu, który przeprowadza użytkownika przez kolejne etapy wypełniania formularza danymi dotyczącymi najpierw powoda, potem pozwanego, dowodów, roszczenia, żądanych kosztów, uzasadnienia itd.
Należy zwrócić uwagę, że definiując dane pozwanego (tj. wpisując dane osoby przeciwko której składany jest pozew) należy obowiązkowo podać numer PESEL lub NIP pozwanego będącego osobą fizyczną (ewentualnie numer KRS lub z innego rejestru lub NIP dla pozwanego nie będącego osobą fizyczną). Brak wskazania tych danych uniemożliwi przejście do kolejnego etapu wypełniania formularza pozwu.
Bardzo istotny jest także etap opisywania dowodów. W elektronicznym postępowaniu upominawczym do pozwu nie dołącza się dowodów, zatem e-Sąd wydaje orzeczenie na podstawie ich opisu. Stąd tak ważne jest, by prawidłowo podać wszystkie dane dotyczące powoływanych dowodów (rodzaj dowodu, numer identyfikacyjny, jeśli taki istnieje, data wystawienia dowodu). W polu _ Fakt podlegający stwierdzeniu _ należy dokładnie opisać, jaka okoliczność ma być wykazana za pomocą danego dowodu (np. zawarcie umowy przez strony, wezwanie pozwanego do dobrowolnego spełnienia świadczenia pieniężnego). Dodatkowo w polu _ Opis/Uzasadnienie _ należy opisać powoływany dowód. Jeśli np. dowodem jest rachunek lub faktura, należy opisać z jakiego tytułu został wystawiony, na jaką kwotę i z jakim terminem na zapłatę.
W dalszych krokach konieczne jest zdefiniowanie roszczenia, a także ewentualnych odsetek (ustawowych lub umownych).
Prawidłowe złożenie pozwu wymaga także uzasadnienia, tj. wskazania podstawy faktycznej dochodzonego roszczenia pieniężnego – jego źródła (np. umowa, czyn niedozwolony).
Po wypełnieniu formularza pozwu – należy wybrać opcję _ Prześlij pozew _. Wówczas pozew zostaje zapisany w zakładce _ Dokumenty do podpisania _. Kolejnym krokiem jest podpisanie pozwu. Aby podpisać pozew, należy przejść do zakładki _ Dokumenty do podpisania _, podkategoria _ Pozwy _, a następnie wybrać opcję _ Podpisz pozew _. Po jej kliknięciu należy wybrać właściwy certyfikat i złożyć podpis. Do składania podpisu elektronicznego w systemie e-Sądu konieczne jest zainstalowanie na komputerze najnowszej wersji bezpłatnego oprogramowania JAVA.
Ostatnim krokiem jest dokonanie opłaty od pozwu. Podkreślić należy, że dopiero moment uiszczenia opłaty od pozwu jest momentem złożenia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym.
Ile muszę zapłacić za złożenie pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym? Jak dokonać opłaty?
Opłata od pozwu wprowadzonego do systemu EPU wynosi 1,25% wartości przedmiotu sporu (tj. wysokości roszczenia pieniężnego dochodzonego pozwem), przy czym nie może być mniejsza niż 30 złotych. Jeśli powód żąda zasądzenia np. 10.000 złotych, opłata sądowa wyniesie 125 złotych, natomiast jeśli powód dochodzi zapłaty 300 zł, opłata sądowa wyniesie 30 zł.
Uiszczenie opłaty sądowej winno nastąpić przelewem internetowym z rachunku bankowego konkretnej osoby mającej dostęp do usług bankowości elektronicznej lub kartą płatniczą (Visa, MasterCard). Opłat dokonuje się ze strony e-Card (firmy obsługującej płatności elektroniczne), gdzie użytkownik jest przekierowany po kliknięciu w systemie EPU opcji _ Opłać pozew _. Wówczas należy wybrać bank, za pośrednictwem którego opłata sądowa zostanie dokonana (lub kartę płatniczą). Jeśli autoryzacja płatności przebiegnie pomyślnie pozew pojawi się w zakładce _ Dokumenty złożone _.
Należy pamiętać również o tym, iż koszty manipulacyjne uiszczania opłat sądowych (prowizja e-Card) ponosi osoba składająca pozew.
Jak komunikować się z e-Sądem?
Powód ma możliwość komunikowania się z e-Sądem wyłącznie drogą elektroniczną, za pośrednictwem założonego konta. Pisma wniesione w formie pisemnej papierowej nie będą wywoływać skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu.
Z kolei wszelkie orzeczenia i wezwania kierowane do powoda przez e-Sąd będą uznane za doręczone z chwilą zalogowania użytkownika (powoda) na jego koncie na stronie www.e-sad.gov.pl.
Warto pamiętać też o tym, że w przypadku niezalogowania się przez powoda na swoje konto, w przeciągu 14 dni od daty umieszczenia pisma w systemie elektronicznego postępowania upominawczego, pismo uważa się za doręczone. Niemniej przy rejestracji konta można wybrać opcję otrzymywania powiadomień e-mail, wówczas każdorazowo e-Sąd wyśle na wskazany adres e-mail informację, że na koncie użytkownika czeka na odbiór doręczenie sądowe.
Pozwany natomiast może dokonać wyboru sposobu komunikacji z e-Sądem: może być to zarówno komunikacja tradycyjna _ papierowa _, za pośrednictwem poczty albo komunikacja elektroniczna - za pośrednictwem konta założonego w systemie teleinformatycznym e-Sądu. Dopóki pozwany nie wniesie pisma procesowego w formie elektronicznej, będzie komunikował się z e-Sądem w formie tradycyjnej. Należy jednak pamiętać, że skuteczne wniesienie pisma przez pozwanego w formie elektronicznej, poprzez konto użytkownika, będzie decydowało o tym, że od tej pory jest to jedyna dopuszczalna forma kontaktu pozwanego z e-Sądem.
*Co mam zrobić w sytuacji, gdy po złożeniu pozwu w EPU, ale przed wydaniem nakazu zapłaty, mój dłużnik (pozwany) zapłacił żądaną przeze mnie kwotę? *
Do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w elektronicznym postępowaniu upominawczym można cofnąć pozew. W tym celu należy wybrać, po zalogowaniu na swojego konto w e-Sądzie, zakładkę _ Moje sprawy _, wybrać konkretną sprawę, w której należy cofnąć pozew, i skorzystać z opcji _ Cofnij częściowo pozew _. Pismo cofające pozew (zarówno w części jak i w całości) powinno zawierać informacje dotyczące numeru rachunku bankowego powoda, ponieważ opłata od pozwu zostanie zwrócona, jeżeli cofnięcie pozwu nastąpiło przed wydaniem nakazu zapłaty.
Otrzymałem z e-Sądu nakaz zapłaty przeciwko mojemu dłużnikowi, ale dłużnik nadal nie chce mi zapłacić. Co powinienem zrobić?
Jeżeli pozwany nie wniesie sprzeciwu w przepisanym dwutygodniowym terminie, nakaz się uprawomocni. Oznacza to, że nakaz uzyskuje wówczas klauzulę wykonalności, czyli urzędowe potwierdzenie przez e-Sąd, że stanowi on podstawę do złożenia przez wierzyciela wniosku do komornika o wszczęcie egzekucji.
Posiadając nakaz zapłaty z klauzulą wykonalności, powód może złożyć do komornika wniosek o wyegzekwowania zasądzonej kwoty. Możliwe jest złożenie takiego wniosku za pośrednictwem systemu teleinformatycznego e-Sądu, ale także w sposób tradycyjny - _ papierowy _. Wówczas do wniosku egzekucyjnego wierzyciel winien załączyć wydruk weryfikacyjny tytułu wykonawczego. Komornik, do którego taki wniosek trafi, zweryfikuje wydruk z treścią zawartą w systemie e-Sądu i zaznaczy w systemie EPU fakt prowadzenia egzekucji na podstawie danego tytułu.
Otrzymałem z e-Sądu pismo z informacją o przekazaniu sprawy do sądu właściwości ogólnej pozwanego. Co to oznacza?
Istnieje kilka sytuacji, w których e-Sąd wydaje postanowienie o przekazaniu sprawy do sądu właściwości ogólnej pozwanego. Jedną z nich jest prawidłowo wniesiony sprzeciw od nakazu zapłaty złożony przez pozwanego. Nakaz w takiej sytuacji traci moc, a postępowania toczyć się będzie w zwykłym trybie przed sądem właściwym dla miejsca zamieszkania pozwanego.
e-Sąd przekaże również sprawę do sądu właściwego dla pozwanego w sytuacji, gdy stwierdzi brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w następujących sytuacjach:
- - roszczenie jest bezzasadne (np. powód żąda zapłaty za usługę, której nie wykonał);
- - przytoczone okoliczności budzą wątpliwości (np. powód nie uzasadnia pozwu lub podaje sprzeczne wyjaśnienia);
- - zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego, którego powód nie wykonał (np. powód nie wydał rzeczy zakupionej przez pozwanego, a domaga się za nią zapłaty);
- - miejsce pobytu pozwanego nie jest znane (np. powód nie dysponuje aktualnym adresem pozwanego) albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju (pozwany stale zamieszkuje za granicą);
- - data wymagalności kwoty wskazanej w pozwie będzie wcześniejsza niż trzy lata poprzedzające złożenie pozwu.
*Otrzymałem z e-Sądu w Lublinie nakaz zapłaty wydany w elektronicznym postępowaniu upominawczym, zgodnie z którym powinienem uiścić zasądzoną kwotę na rzecz powoda. Nie zgadzam się w całości z wydanym nakazem zapłaty. Jak mogę się bronić? *
Pozwany o wydaniu nakazu dowiaduje się dopiero w momencie doręczenia pozwanemu nakazu zapłaty wraz z pozwem i pouczeniem m.in. o sposobie wniesienia sprzeciwu – tj. środka prawnego służącemu podważeniu skuteczności wydanego nakazu. Korespondencję taką pozwany otrzymuje w formie papierowej, pocztą tradycyjną (listem poleconym).
Jeśli pozwany nie zgadza się z wydanym nakazem zapłaty powinien złożyć sprzeciw.
Sprzeciw pozwany składa w terminie dwóch tygodni liczonych od dnia doręczenia mu nakazu zapłaty – albo w postaci tradycyjnej – papierowej na adres Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie Wydział VI Cywilny, albo w postaci elektronicznej poprzez konto użytkownika w systemie elektronicznym e-Sądu (www.e-sad.gov.pl)
.
Od momentu złożenia sprzeciwu w postaci elektronicznej poprzez konto użytkownika, pozwany komunikuje się z e-Sądem wyłącznie drogą elektroniczną.
Należy pamiętać, że wysłanie na adres e-mail e-Sądu sprzeciwu nie jest równoznaczne z wniesieniem pisma w drodze elektronicznej. Przesłanie pisma na adres e-mail e-Sądu nie wywołuje skutków prawnych.
Chciałbym złożyć sprzeciw od nakazu zapłaty. Co powinienem w nim zawrzeć?
Złożenie sprzeciwu jest bardzo proste, gdyż nie wymaga on uzasadnienia ani powołania się na dowody. Wystarczy zatem, aby pozwany napisał, iż nie zgadza się z wydanym nakazem zapłaty oraz podał podstawowe informacje dotyczące sprawy: nazwę sądu, datę wydania nakazu oraz sygnaturę akt sprawy. Do sprzeciwu nie trzeba dołączać żadnych dokumentów.
Konieczne jest jednak zachowanie dwutygodniowego terminu na wniesienie sprzeciwu. Po wskazanym terminie, złożony sprzeciw będzie odrzucony, co jest równoznaczne z uprawomocnieniem się nakazu wydanego przeciwko pozwanemu.
Złożenie sprzeciwu przez pozwanego jest wolne od opłat sądowych.
W razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc w całości, a e-Sąd przekazuje sprawę do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego, gdzie sprawa będzie toczyć się według zasad ogólnych.
O nakazie zapłaty wydanym w elektronicznym postępowania upominawczym dowiedziałem się w momencie, kiedy komornik zajął mi rachunek bankowy. Co mogę zrobić w tej sytuacji?
Opisana sytuacja może mieć miejsce np. wówczas, gdy pozwany wyprowadził się, a nakaz zapłaty wraz z pozwem został doręczony na stary adres zamieszkania lub na inny nieprawidłowo wskazany przez powoda adres.
Komornik ma obecnie obowiązek dołączenia do zawiadomienia o wszczęciu egzekucji odpisu zweryfikowanego nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Dłużnik zatem, dysponując odpisem nakazu zapłaty i stosownym pouczeniem, którego udziela pisemnie komornik, może w takiej sytuacji od razu złożyć sprzeciw od nakazu zapłaty - w terminie dwutygodniowym od doręczenia mu zawiadomienia komornika wraz z odpisem nakazu.
Jeśli na skutek prawidłowo złożonego przez sprzeciwu nakaz zapłaty utraci moc w całości, komornik będzie musiał umorzyć postępowanie egzekucyjne. Wymaga to jednak wystosowania do komornika wniosku o umorzenie.
Dodatkowo istnieje także możliwość złożenia wniosku o zawieszenie przez komornika postępowania egzekucyjnego, jeżeli dłużnik przedstawi komornikowi specjalne zaświadczenie pozyskane z sądu, z którego wynikać będzie, że nakaz zapłaty został doręczony na inny adres aniżeli miejsce zamieszkania dłużnika ustalone w postępowaniu egzekucyjnym. Na wniosek strony sąd albo referendarz sądowy wydaje zaświadczenie, w którym stwierdza, że nakaz zapłaty został uznany za doręczony na oznaczony adres w trybie doręczenia przez awizo.
Warto jednak zaznaczyć, że fakt zawieszenia postępowania egzekucyjnego na tej podstawie nie wyłącza możliwości podejmowania przez komornika czynności mających na celu wykonanie w przyszłości tytułu wykonawczego (dokonane zajęcie rachunku bankowego pozostanie zatem skuteczne).
Gabriela Bar, radca prawny