Zasiłek macierzyński a działalność gospodarcza. O tym warto wiedzieć!

Samozatrudniona kobieta, czyli taka która prowadzi własny biznes i spodziewa się dziecka ma prawo do rocznego zasiłku z ZUS. O tym, jak i ile co miesiąc będzie wpływało na konto przedsiębiorczej mamy decyduje wysokość comiesięcznych składek na ubezpieczenia społeczne.

Fundamentalnym czynnikiem, który daje prawo do wypłaty zasiłku macierzyńskiego jest opłacanie składki na ubezpieczenie chorobowe. Jest to część składki na ubezpieczenie społeczne, która co jest warte podkreślenia, jako jedyna jest dobrowolna. Zatem każda osoba samozatrudniona sama decyduje czy chce ją opłacać czy nie. Pozostałe kwoty, które składają się na całość ubezpieczenia społecznego: emerytalne, rentowe i wypadkowe są już obowiązkowe, ale ich opłacanie nie jest wystarczające, aby ubiegać się o wypłatę zasiłków z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Wysokość składki na ubezpieczenia społeczne wylicza się od określonej w przepisach tak zwanej podstawy wymiaru składki. Ogólnie powszechna i zarazem zasadnicza podstawa, obowiązująca w 2014 roku to 2247,60 zł. Nie jest to przypadkowa kwota, ponieważ stanowi 60 procent przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia za pracę, które ogłasza Główny Urząd Statystyczny.

Początkujący przedsiębiorca, czyli taki, który dopiero co założył własną firmę, lub robi to pierwszy raz od 5 lat może skorzystać z ulgi i opłacać składki preferencyjne. W tym przypadku podstawa na ubezpieczenia społeczne zależy od pensji minimalnej, i wynosi 30 procent tej kwoty, czyli 504 zł.

Istnieje jeszcze jedna opcja, która umożliwia opłacanie dużo wyższych składek społecznych. Tutaj ZUS określił granicę kwotową w wysokości 9 365 zł. Wartość ta ustalana jest w oparciu o prognozowane przeciętne wynagrodzenie za pracę i wynosi 250 procent tej kwoty.

Każdy przedsiębiorca ma prawo wybrać podstawę, od której chce opłacać składki. Dlatego warto przemyśleć, która z tych wyżej opisanych jest najbardziej korzystna, bo od tego zależy wysokość zasiłków wypłacanych z ZUS. Trzeba tutaj jednak zaznaczyć, że tak zwany mały ZUS jest dostępny dla początkujących firm i nie można do niego wrócić po czasie.

Podstawy to wyłącznie baza wyjściowa do obliczenia dokładnych składek ubezpieczeniowych. Trzeba to zrobić zgodnie z ustawowo określonymi stawkami procentowymi. W tabeli poniżej przedstawiamy ile wynoszą wartości procentowe oraz wysokość składek we wszystkich trzech wariantach.

Osoby samozatrudnione obowiązuje tak zwany okres wyczekiwania. Wynosi on 90 dni i znaczy to, że dopiero po takim czasie opłacania składki chorobowej będzie należał się jakikolwiek zasiłek wypłacany przez ZUS. Oczywiście można pójść na zwolnienie chorobowe wcześniej, ale do czasu upływu tych 90 dni przedsiębiorca nie otrzyma żadnych pieniędzy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Inaczej będzie w przypadku osób, które w przeciągu ostatnich 30 dni od daty zarejestrowania działalności i zgłoszenia się do ZUS, opłacały składkę na ubezpieczenie chorobowe. Nie ma znaczenia z jakiego tytułu było to ubezpieczenia - na przykład umowa o pracę czy umowa zlecenia. Ważne, aby była zachowana ciągłość, a okres przerwy nie był dłuższy niż wspominane wyżej 30 dni.

Kluczowe znaczenie przy wypłacie zasiłku ma płacenie comiesięcznych składek na ubezpieczenia społeczne "na czas". Przypomnijmy, że dla przedsiębiorców działających w pojedynkę (bez pracowników) termin upływa 10 dnia każdego miesiąca. Natomiast, gdy zatrudnia się pracowników składki można opłacać najpóźniej do 15 każdego miesiąca. Należy tutaj zaznaczyć, że liczy się data zaksięgowania pieniędzy na koncie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a nie data wykonania przelewu czy zrobienia wpłaty w okienku pocztowym. Dlatego nie warto odkładać opłaty na ostatni dzwonek, ponieważ w trakcie składania wniosku o zasiłek macierzyński może okazać się, że nie został zachowany ustawowy termin i ZUS odmówi jego wypłaty.

Nie jest to jednak sytuacja patowa, ponieważ istnieje koło ratunkowe w postaci tak zwanego przywrócenia do ubezpieczenia chorobowego. Jest to pismo, w którym należy zwrócić się bezpośrednio do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z prośbą o pozwolenie na opłacanie składek na ubezpieczenie chorobowe po terminie oraz stosownym wyjaśnieniem, dlaczego taka sytuacja w ogóle miała miejsce (tutaj można pobrać wzór wniosku o pozwolenie na opłacanie składek na ubezpieczenie chorobowe po terminie) . Powody mogą być różne, najczęściej jednak jest to trudna sytuacja finansowa. Brak płynności spowodowany opóźnionymi wpływami za usługi czy sprzedaż towarów dla kontrahentów.

Tego typu wnioski ZUS rozpatruje w ciągu miesiąca od terminu złożenia. Jeżeli pismo jest składane bezpośrednio w terenowym inspektoracie, wówczas warto mieć ze sobą kopię, na której urzędnik przybije pieczątkę z datą przyjęcia. Natomiast, gdy pismo jest wysyłane listownie za pośrednictwem poczty polskiej (data stempla pocztowego wyznacza datę złożenia) warto zrobić to za pomocą listu poleconego, gdzie dowodem jest potwierdzenie nadania, a nawet można pokusić się potwierdzenie odbioru (dodatkowa usługa pocztowa, która stanowi dowód w sprawie). Takie rozwiązanie może okazać korzystnym zabezpieczeniem na wypadek, gdyby sprawa przeciągała się w czasie.

Sprawy szczególnie skomplikowane (czyli takie, które wymagają głębszej analizy) ZUS rozpatruje w terminie do dwóch miesięcy. Można tutaj wymienić sytuacje problematyczne, związane z bałaganem w dokumentach na koncie płatnika (przedsiębiorcy) w ZUS. Na przykład kilka zgłoszeń do ubezpieczenia na druku ZUS ZUA. Wówczas najpierw trzeba uporządkować sprawy bieżące, aby móc zająć zgłoszoną sprawą. Albo sytuacje, gdy na koncie ZUS nie odnotował wpłat na poczet składek, a przedsiębiorca posiada potwierdzenia zapłaty.

Wysokość zasiłku zależy od wysokości odprowadzanych składek na ubezpieczenie chorobowe. Zatem kalkulacja jest prosta, najbardziej korzystne jest opłacanie najwyższych składek, ale wiąże się to również z dużym wydatkiem. Zgodnie z przepisami, wysokość świadczenia (zasiłku) oblicza się w oparciu o średnią odprowadzonych skład z 12 ostatnich miesięcy. Jeżeli jednak osoba samozatrudniona dopiero co zarejestrowała firmę i zapłaciła tylko jedną składkę społeczną nie straci na tym, ponieważ ZUS wyliczy miesięczną kwotę zasiłku na podstawie tego jednego miesiąca. O tym jak to wygląda w praktyce przedstawimy w poniższym przykładzie.

Przykład ( http://www.money.pl/u/money_chart/graphchart_nox.php?ds=2013-12-12&de=1418338800&sdx=0&i=&ug=1&s%5B0%5D=KMS&w=608&h=300&cm=0&ty=1&rl=1 wykres )

Osoby, które od dłuższego czasu prowadzą firmę i na przykład opłacają mały ZUS, mogą one przerwać dobrowolne ubezpieczenie chorobowe na jeden miesiąc i ponownie się zgłosić, ale tym razem zadeklarować chęć opłacania składki liczonej od podstawy 2247,60 zł. Wówczas, konieczne będzie opłacanie składki przez 3 kolejne miesiące (716,99 zł x 3=2150,97), aby móc otrzymać zasiłek liczony od tej wyższej podstawy. Analogicznie należy postąpić w sytuacji, gdy wyrażona zostanie chęć opłacania składek od tej najżywszej podstawy (9 365 zł).

Warto jednak zaznaczyć, że taka możliwość zostanie ograniczona, w związku ze zmianą przepisów dotyczących wypłaty zasiłków z tytułu choroby i macierzyństwa. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj.

O wypłatę zasiłku macierzyńskiego można wnioskować już na 6 tygodni przed planowaną datą porodu. Wówczas należy to udokumentować zaświadczeniem od lekarza prowadzącego. Z reguły o wypłatę tego świadczenia wnioskuje się z dniem narodzin dziecka.

Na 12-miesięczny okres pobierania zasiłku składa się:

• 20 tygodni - podstawowy zasiłek macierzyński,
• 6 tygodni - dodatkowy zasiłek macierzyński,
• 26 tygodni - zasiłek rodzicielski.

Podsumowując, świeżo upieczona mama będzie otrzymywała od ZUS pieniądze przez okres 52 tygodni, czyli przez pełny rok. W przypadku, gdy mamy do czynienia z tak zwanym porodem mnogim, czyli kobieta urodzi więcej niż jedno dziecko, wówczas okres podstawowego zasiłku wydłuża się:

• 31 tygodni - dwoje dzieci,
• 33 tygodnie - troje dzieci,
• 35 tygodni - czworo dzieci,
• 37 tygodni - pięcioro dzieci.

Aby otrzymać zasiłek macierzyński do ZUS trzeba przekazać komplet wymaganych dokumentów:

• wypełniony formularz ZUS Z3-b,
• oryginał skróconego aktu urodzenia (jeżeli wniosek jest składany przed narodzeniem dziecka, wówczas ten dokument należy zastąpić zaświadczeniem o planowanej dacie porodu),
• podanie o udzielenie zasiłku macierzyńskie (tutaj należy wskazać dokładne daty od kiedy do kiedy z podziałem na poszczególne etapy: zasiłek podstawowy, dodatkowy, rodzicielski),
• oświadczenie, że drugi rodzic dziecka nie będzie korzystał z zasiłku macierzyńskiego oraz rodzicielskiego.

Jeżeli komplet wyżej wymienionych dokumentów zostanie złożony w terminie do 14 dni od daty porodu, wówczas mama ma prawo wyboru czy chce przez cały okres zasiłku (12 miesięcy) pobierać 80 procent świadczenia, czy może przez pierwsze pół roku 100, a przez pozostałą część 60 procent. Natomiast, gdy dokumenty wpłyną do oddziału ZUS po tym terminie, to z automatu taka osoba będzie otrzymywała pieniądze w proporcji 100 i 60 procent.