Od 1 czerwca br. obowiązuje nowa ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001), określająca zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej.
Wraz z wejściem w życie nowego aktu utraciła moc prawną dotychczasowa ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz ustawa z dnia 18 września 2001 r. o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół.
Pracodawcy planujący zatrudnienie nowych pracowników powinni zapoznać się z przepisami tej ustawy. Oprócz regulacji dot. obowiązków informacyjnych, jakie należy dopełnić przy zatrudnianiu, pracodawcy dowiedzą się jak można zmniejszyć koszty pracy wykorzystując określone w ustawie instrumenty rynku pracy. Ustawa wprowadza także pojęcie zwolnień monitorowanych, tj. dużych zwolnień grupowych połączonych ze specjalnym programem pomocowym dla zwalnianych osób.
Obowiązki informacyjne pracodawcy
Zgodnie z art. 36 ust. 5-7 pracodawcy mają obowiązek na bieżąco informować powiatowe urzędy pracy właściwe ze względu na siedzibę pracodawcy o wolnych miejscach zatrudnienia lub miejscach przygotowania zawodowego.
Co ważne, informując o wolnych miejscach zatrudnienia lub miejscach przygotowania zawodowego - pracodawcy nie mogą formułować wymagań dyskryminujących kandydatów ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub ze względu na przynależność związkową.
Pamiętajmy, iż pracodawca przed zatrudnieniem osoby lub powierzeniem jej innej pracy zarobkowej jest obowiązany uzyskać od niej pisemne oświadczenie o pozostawaniu lub niepozostawaniu w rejestrze bezrobotnych i poszukujących pracy, a osoba podejmująca pracę jest obowiązana złożyć takie oświadczenie.
W przypadku, gdy zatrudniana osoba zarejestrowana będzie jako bezrobotna - pracodawca ma obowiązek zawiadomić w formie pisemnej, w okresie do 5 dni, właściwy powiatowy urząd pracy o zatrudnieniu tej osoby lub powierzeniu jej innej pracy zarobkowej.
Niedopełnienie obowiązków może drogo kosztować. Zgodnie z art. 119 omawianej ustawy kto zatrudnia lub powierza wykonywanie innej pracy zarobkowej bezrobotnemu, nie zawiadamiając o tym właściwego powiatowego urzędu pracy, podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł. Natomiast bezrobotny, który podjął zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy - podlega karze grzywny nie niższej niż 500 zł.
Warto przyjrzeć się dokładnie posiadanej dokumentacji pracowniczej. Można uniknąć kary, jeśli przed dniem przeprowadzenia kontroli uzupełni się wykryte braki. Zgodnie bowiem z art. 119 ust. 3 sprawca nie podlega odpowiedzialności, jeżeli przed dniem przeprowadzenia kontroli obowiązek, o którym mowa powyżej, został już spełniony.
Zwolnienia monitorowane
Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy nakłada na pracodawców dokonujących dużych zwolnień specjalne obowiązki (art. 70). Przepisy te odnoszą się do pracodawców zamierzających zwolnić co najmniej 100 pracowników w okresie 3 miesięcy.
Nowe przepisy gwarantują zwalnianym pracownikom pomoc w zakresie poszukiwania nowej pracy. Pracodawcy zobowiązani są bowiem zapewnić i współfinansować pracownikom przewidzianym do zwolnienia lub będącym w trakcie wypowiedzenia lub w okresie 6 miesięcy po rozwiązaniu stosunku pracy lub stosunku służbowego następujące usługi rynku pracy:
· pośrednictwo pracy
· poradnictwo zawodowe
· szkolenia
· pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy.
Zakres i formę pomocy dla zwalnianych pracowników pracodawca uzgadnia z powiatowym urzędem pracy właściwym dla siedziby tego pracodawcy.
Refundacje kosztów zatrudnienia bezrobotnego
Przedsiębiorcy zatrudniający bezrobotnych mogą zmniejszyć koszty pracy wykorzystując w tym celu tzw. instrumenty rynku pracy.
W szczególności pracodawcy mogą liczyć na:
· refundację kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy
Zgodnie z art. 46 ust. 1 pkt 1 starosta ze środków Funduszu Pracy może refundować koszty wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego.
Warunek:
Pracodawca musi ponieść koszty wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, a czas zatrudnienia bezrobotnego na tym stanowisku pracy powinien trwać co najmniej 12 miesięcy w pełnym wymiarze czasu pracy.
Ile można otrzymać:
Pracodawca może otrzymać zwrot poniesionych kosztów w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak niż 300 proc. przeciętnego wynagrodzenia (wysokość przeciętnego wynagrodzenia przyjmowana jest na dzień zawarcia umowy).
Na dzień dzisiejszy maksymalna kwota refundacji wyniosłaby więc 6 996,51zł (przeciętne wynagrodzenie w I kwartale 2004 roku osiągnęło poziom 2 332,17 zł)
· refundację składek na ubezpieczenie społeczne
art. 47 zezwala na zawarcie pomiędzy starostą a pracodawcą umowy przewidującej jednorazowe refundowanie poniesionych kosztów z tytułu opłacanych składek na ubezpieczenia społeczne w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego.
Warunek:
Refundacja może nastąpić w przypadku gdy:
- pracodawca zatrudniał skierowanego bezrobotnego w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 12 miesięcy oraz
- po upływie 12 miesięcy zatrudnienia skierowany bezrobotny jest nadal zatrudniony.
Ile można otrzymać:
Kwota refundowanych składek nie może przekroczyć 300 proc. wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu spełnienia opisanych wyżej warunków.
Aktualnie minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 824 zł, a zatem maksymalna kwota jaką w tym przypadku może otrzymać pracodawca wynosi 2 472 zł.
Ponadto, w stosunku do osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, tj.:
· bezrobotnych do 25 roku życia
· bezrobotnych długotrwale
· bezrobotnych powyżej 50 roku życia
· bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych
· bezrobotnych samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 7 roku życia
· bezrobotnych niepełnosprawnych
ustawodawca przewidział dodatkowe instrumenty aktywizacyjne. Pracodawcy zatrudniający ww. bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych bądź robót publicznych mogą liczyć na częściowy zwrot kosztów wynagrodzeń, nagród oraz składek na ubezpieczenia społeczne tych osób.