Gospodarka dobrze się rozwija, bezrobocie maleje, a przedsiębiorcy mają spory problem ze znalezieniem pracowników. Są jednak na rynku firmy, które nie radzą sobie zbyt dobrze. W takim wypadku trzeba ciąć koszty. A wiele firm robi to, zwalniając pracowników. Są też firmy, które wycofują się z konkretnych rynków, bo np. zmieniają model biznesowy. Wtedy możemy mieć do czynienia z koniecznością zwolnienia sporej liczby osób. Żeby rozwiązać takie umowy, stosuje się czasem przepisy o zwolnieniach grupowych. Zwolnienia grupowe są uregulowane w przepisach prawa.
Co to są zwolnienia grupowe?
Definicję zwolnień grupowych określa ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Żeby mówić o zwolnieniach grupowych, musimy mieć do czynienia z zakładem pracy, który zatrudnia co najmniej 20 pracowników. O zwolnieniu grupowym mówimy, jeśli rozwiązanie umowy dotyczy przynajmniej:
- 10 pracowników – gdy w firmie pracuje mniej niż 100 osób;
- 10 proc. pracowników – gdy firma zatrudnia 100–300 osób;
- 30 pracowników – gdy firma zatrudnia ponad 300 osób.
Pracodawca musi o zwolnieniach poinformować zakładową organizację związkową. Jeśli w firmie związków nie ma, to trzeba przeprowadzić rozmowy z przedstawicielami pracowników. Pracodawca musi też poinformować o takich zwolnieniach powiatowy urząd pracy.
W sytuacji, gdy rozwiązano umowy o pracę z inicjatywy pracodawcy w trybie porozumienia stron z co najmniej pięcioma osobami, a z kolejnymi kilkoma za wypowiedzeniem, to jeśli liczba takich rozwiązanych umów przekracza wskaźniki wymienione wyżej, mamy do czynienia ze zwolnieniem grupowym.
Trzeba pamiętać, że zwolnienia grupowe dotyczą wyłącznie takiej sytuacji, gdy zwolnienia dokonywane są z przyczyny zależnej jedynie od pracodawcy.
Kogo nie można zwolnić w ramach zwolnienia grupowego?
Jeśli pracodawca chce przeprowadzić zwolnienia grupowe, to musi wiedzieć, że w tym względzie chronieni są:
- pracownicy, którzy są na urlopie;
- pracownicy, którzy do emerytury mają 4 lata;
- kobiety w ciąży lub pracownicy, którzy korzystają z urlopu macierzyńskiego.
Pracodawca nie może takich osób zwolnić. Jedyne co może zrobić, to zmienić im warunki pracy i płacy. W przypadku zwolnień grupowych przysługują pracownikom odprawy.
Jak ponownie zatrudnić pracowników zwolnionych grupowo?
Jeśli pracodawca chce ponownie zatrudnić pracowników z tej grupy zawodowej, w której rozwiązał stosunek pracy jako zwolnienia grupowe, to jeśli w ciągu roku od zwolnienia do pracy zgłosi się pracownik, który już był zatrudniony, należy ponownie zawrzeć z nim umowę. Pracodawca może zatrudnić takiego pracownika w okresie 15 miesięcy od czasu, gdy rozwiązano stosunek pracy. Nie wolno najpierw zwolnić grupowo pracowników, a potem przyjąć na te stanowiska innych. Jest to bowiem obejście przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych.
Zwolnienie grupowe w określonych sytuacjach będzie wymagało od pracodawcy wypłacenia odszkodowania w formie odprawy.