Czym są fundusze inwestycyjne?

Z definicji fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie zebranych środków pieniężnych w określone papiery wartościowe takie jak np. akcje czy obligacje. W praktyce oznacza to, że fundusz inwestycyjny jest jedną z form pomnażania kapitału, gdzie inwestor (klient, uczestnik funduszu) przekazuje swoje pieniądze specjalistom, którzy mają za zadanie osiągnąć jak największy zysk zgodnie z ustaloną polityką inwestycyjną. Uczestnikiem może być zarówno każda osoba fizyczna, jak i osoba prawna czyli np. przedsiębiorstwo, miasto lub co więcej – także inny fundusz.

Funduszami inwestycyjnymi zarządzają profesjonalne firmy zwane Towarzystwami Funduszy Inwestycyjnych (TFI)
, które zatrudniają szereg specjalistów, analityków oraz doradców. To właśnie oni, zarządzając powierzonymi pieniędzy podejmują decyzje oraz dokonują transakcji na rynkach finansowych, w tym również na Giełdzie Papierów Wartościowych.

Wpłacając pieniądze na rachunek wybranego funduszu otrzymujemy w zamian tzw. jednostki uczestnictwa, które są prawem majątkowym odzwierciedlającym udział w zgromadzonym majątku. Tak jak inwestor kupując akcje staje się właścicielem części przedsiębiorstwa, tak uczestnik funduszu posiadający jednostki uczestnictwa ma prawo do części jego majątku. Jednostki uczestnictwa są na bieżąco wyceniane, dzięki czemu można łatwo sprawdzić zmianę ich ceny, odzwierciedlającą zmiany wartości naszej inwestycji w czasie.

Fundusze są jednym z dostępnych rozwiązań inwestycyjnych, zwłaszcza dla osób chcących pomnażać swój majątek, jednak nieposiadających odpowiedniej wiedzy umożliwiającej dokonywanie samodzielnych inwestycji na rynkach finansowych. Ponadto taka forma lokowania kapitału nie wymaga zaangażowania dużej ilości czasu, ponieważ zarządzanie pieniędzy przekazujemy wykwalifikowanej kadrze TFI. Oczywiście w zamian pobierana jest od nas opłata w postaci określonego procentu od wartości zgromadzonych środków. Obecnie stawki opłaty za zarządzanie, w zależności od rodzaju funduszu wahają się od 1 do 4proc. w skali roku.
Jakie mamy rodzaje funduszy inwestycyjnych?Na wstępnie trzeba zaznaczyć, iż to jakie rozróżnimy fundusze zależy od wybranego przez nas kryterium. Pod względem prawnym, zdefiniowanym przez ustawę o funduszach inwestycyjnych z dnia 27 maja 2004 r. możemy wyróżnić trzy rodzaje.

Pierwszą, zdecydowanie najbardziej popularną formą są fundusze inwestycyjne otwarte (tzw. FIO). Występuje w nich zmienna liczba uczestników i opisanych wcześniej, codziennie wycenianych jednostek uczestnictwa (JI). Podstawowym czynnikiem charakteryzującym ten rodzaj funduszu jest możliwość sprzedaży nieograniczonej liczby jednostek uczestnictwa (w każdym momencie można je kupić), co sprawia, że jest on dostępny dla nieograniczonej liczby inwestorów. Ponadto fundusz jest zobowiązany do odkupienia jednostek inwestycyjnych w dowolnym momencie na żądanie uczestnika. Dla inwestorów najważniejszy jest zatem fakt, że jeżeli posiada on jednostki danego FIO i zdecyduje się zakończyć inwestycję, w każdym momencie może żądać ich wykupu w części lub całości. Jednostki funduszu otwartego formalnie nie są papierami wartościowymi co sprawia, że nie możemy ich odsprzedać innej osobie.

Następne są rzadziej spotykane tzw. specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO). Od tych pierwszych odróżniają się tym, że mogą one m.in. ograniczać krąg inwestorów, a także warunkować żądanie wykupu jednostek. Specjalistyczny fundusz otwarty może określić dodatkowe warunki, w jakich uczestnik może żądać wykupu, np. wyznaczając konkretny termin, w jakim może nastąpić odkupienie.

Ostatnim typem są fundusze inwestycyjne zamknięte (FIZ), które charakteryzują się ograniczonym dostępem inwestorów. Tak jak w przypadku FIO w każdym momencie można nabyć ich jednostki, tak możliwości udziału w funduszu zamkniętym następuje wyłącznie w dwóch przypadkach. Pierwszy to złożenie zapisu w czasie trwania subskrypcji tytułów uczestnictwa zwanych certyfikatami inwestycyjnymi. Drugi natomiast w drodze odkupu od innego inwestora. Formalnie takie certyfikaty są papierami wartościowymi, których ilość jest ograniczona (stała). Należy również zaznaczyć, iż charakterystyka FIZ powoduje także mniejsze możliwości sprzedaży certyfikatów (zakończenia inwestycji).

Drugim popularnym kryterium wg którego dzieli się fundusze inwestycyjne to ich podział ze względu na politykę inwestowania. Wyróżnia się fundusze bezpieczne (gotówkowe, rynku pieniężnego i obligacji), fundusze mieszane (np. zrównoważone, stabilnego wzrostu, aktywnej alokacji) oraz agresywne (akcji). Każde z nich charakteryzuje się odmiennym ryzykiem, rodzajem papierów wartościowych jakie są nabywane oraz preferowanym okresem czasu trwania inwestycji. Ze względu na szeroki zakres opisywanego tematu, ich szczegółowa charakterystyka zostanie przedstawiona w osobnym artykule.