W ocenie Komisji, "nadzwyczajne działania podjęte przez państwa członkowskie i UE przynoszą efekty".
"Spowolniły one rozprzestrzenianie się wirusa i ocaliły tysiące istnień ludzkich. Środki te i związana z nimi niepewność wiążą się jednak z ogromnymi kosztami dla ludzi, społeczeństwa i gospodarki i nie mogą trwać w nieskończoność" - czytamy w komunikacie.
"Mimo, że warunki panujące w państwach członkowskich nadal bardzo się różnią, wszyscy Europejczycy słusznie zadają sobie pytanie, kiedy i w jakiej kolejności można znieść środki zapewniające izolację. Odpowiedzialne planowanie działań, mądrze równoważące ochronę zdrowia publicznego z zapewnieniem funkcjonowania naszych społeczeństw, wymaga solidnych podstaw. Dlatego też Komisja opracowała zestaw wytycznych, kryteriów i środków, który stanowi podstawę do przemyślanych działań" - powiedziała przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, cytowana w komunikacie.
Z kolei komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności Stella Kyriakides zwróciła uwagę, że by "systemy opieki zdrowotnej były przygotowane na większą liczbę nowych przypadków, aby dostępne były niezbędne leki i sprzęt oraz abyśmy mogli stosować testy oraz śledzenie (zachorowań) na szeroką skalę".
W ocenie Komisji, podjęcie decyzji o rozpoczęciu łagodzenia środków izolacji, powinna się opierać na:
- kryteriach epidemiologicznych, wskazujących, że rozprzestrzenianie się choroby w dłuższym okresie znacznie zmalało i ustabilizowało się.
- możliwościach systemu opieki zdrowotnej, np. z uwzględnieniem wskaźnika wykorzystania oddziałów intensywnej opieki medycznej, dostępności pracowników służby zdrowia i materiałów medycznych.
- zdolności do monitorowania, w tym dostępności testów do szybkiego wykrywania i izolowania osób zakażonych, a także możliwość ich identyfikacji i śledzenia (zachorowań).
Komisja zwróciła uwagę, że chociaż harmonogram i tryb znoszenia ograniczeń różnią się w poszczególnych krajach, należy następujących podstawach:
- zdrowiu publicznym (zniesienie środków ograniczających wymaga wyważenia korzyści dla zdrowia publicznego i skutków społeczno-gospodarczych);
- koordynacji działań (także między państwami, by uniknąć negatywnych skutków znoszenia ograniczeń).
- szacunku i solidarności (państwa unijne powinny co najmniej powiadamiać zarówno siebie nawzajem jak i Komisję z odpowiednim wyprzedzeniem o planowanym zniesieniu środków ochronnych).
Wymaga to m.in.
- gromadzenia zharmonizowanych danych i opracowania rzetelnego systemu zgłaszania i śledzenia kontaktów, m.in. przy wykorzystaniu narzędzi cyfrowych umożliwiających pełne poszanowanie prywatności danych;
- zwiększenia zdolności przeprowadzania testów i ujednolicenia metod testowania. Komisja - w porozumieniu z Europejskim Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób - przyjęła wytyczne dotyczące różnych testów na koronawirusa i ich działania;
- zwiększenia potencjału i odporności krajowych systemów opieki zdrowotnej, jako odpowiedzi na przewidywany wzrost liczby zakażeń po zniesieniu środków ograniczających;
- dalszego zwiększenia zdolności w zakresie wyposażenia medycznego i środków ochrony osobistej.
- opracowania bezpiecznych i skutecznych terapii i leków, a także opracowania i szybkiego wprowadzenia szczepionki przeciw koronawirusowi.
Państwa członkowskie, planując zniesienie środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się wirusa, powinny uwzględnić, że:
- działania te powinny być stopniowe: środki powinny być znoszone etapowo, z zachowaniem odpowiedniego czasu pomiędzy poszczególnymi etapami w celu pomiaru skutków;
- środki ogólne należy stopniowo zastępować środkami ukierunkowanymi (np. należy dłużej chronić grupy najbardziej zagrożone; ułatwiać stopniowe wznawianie niezbędnej działalności gospodarczej; zapewnić regularne czyszczenie i dezynfekcję węzłów transportowych, sklepów i miejsc pracy);
- kontrole na granicach wewnętrznych należy znosić w sposób skoordynowany (graniczenia dotyczące podróży i kontrole graniczne należy znieść dopiero wówczas, gdy sytuacja epidemiologiczna w regionach przygranicznych unormuje się, w dalszym etapie należy rozważyć ponowne otwarcie granic zewnętrznych, uwzględniając rozprzestrzenianie się wirusa poza UE);
- ponowne uruchamianie działalności gospodarczej powinno przebiegać stopniowo (istnieje kilka modeli, które można wdrożyć, uwzględniające m.in. miejsca pracy odpowiednie do telepracy, znaczenie gospodarcze, pracę w systemie zmianowym itp.; należy unikać jednoczesnego powrotu wszystkich pracowników do miejsc pracy).
Na gromadzenie się należy zezwalać stopniowo, uwzględniając specyfikę różnych kategorii działalności, takich jak:
- szkoły i uczelnie;
- działalność handlowa (handel detaliczny)
z możliwością gradacji;
- środki związane z aktywnością społeczną (restauracje, kawiarnie) z możliwością stopniowania;
- zgromadzenia.
Komisja zaleca, by kontynuować działania mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się wirusa, organizując kampanie informacyjne, aby zachęcić ludność do utrzymania rygorystycznych praktyk w zakresie higieny i ograniczania kontaktów personalnych.
Jednocześnie wskazuje, że działania te należy stale monitorować i zapewnić gotowość do przywrócenia w razie potrzeby bardziej rygorystycznych środków powstrzymujących rozprzestrzenianie się pandemii. Komisja zapowiedziała też przygotowanie planu naprawy.
