Prezydent skierował trzy projekty ustaw o sądach

Pisma w sprawie skierowania projektów do Sejmu Komorowski podpisał w Pałacu Prezydenckim podczas uroczystości wręczenia nominacji kilkudziesięciu sędziom.

Jak podkreślił prezydent, w projekcie nowej ustawy o TK chodzi o to, aby stworzyć realną możliwość szybszego rozpatrywania skarg. Komorowski zwrócił uwagę na przewlekłość postępowań i związaną z tym niepewność systemu prawnego.

Celem projektu jest skrócenie czasu rozpatrywania spraw o kilka miesięcy (obecnie wynosi on średnio 19 miesięcy). Projekt przewiduje możliwość rozpatrzenia mniej skomplikowanych spraw na posiedzeniu, a nie na rozprawie - decydowaliby o tym sędziowie rozpatrujący dane zagadnienie. Zgodnie z prezydencką propozycją wyrok wraz z uzasadnieniem musiałby zostać wydany najpóźniej po trzech miesiącach od zamknięcia sprawy (w przypadku rozprawy) lub po miesiącu (w przypadku posiedzenia).

Propozycja zawiera też zapisy dotyczące zgłaszania kandydatów na sędziów TK. Kandydata będzie mogła zgłosić grupa posłów, Sąd Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny, Krajowa Rada Sądownictwa, Krajowa Rada Prokuratury, organy samorządów zawodowych i ośrodki akademickie. Spośród tych osób prezydium Sejmu lub grupa co najmniej 50 posłów zgłaszałyby kandydatury, z których Sejm wybierałby sędziów Trybunału. Zgodnie z projektem parlamentarzyści i osoby zajmujące stanowiska państwowe mogliby ubiegać się o urząd sędziego TK po czteroletniej karencji.

Zgodnie z projektem Rzecznik Praw Obywatelskich miałby prawo przystąpić do wszystkich - poza prewencyjnymi - spraw toczących się już przed Trybunałem. Zmienione mają zostać zapisy dotyczące wniosków złożonych do TK przez posłów i senatorów. Obecnie po zakończeniu kadencji parlamentu pozostają one bez rozpoznania, prezydencki projekt ma wprowadzić mechanizm umożliwiający ich rozpatrzenie.

Natomiast prezydencki projekt nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym ma - jak powiedział w środę Komorowski - wydłużyć wiek, do którego będzie można wypełniać obowiązki sędziego SN. Granica wieku, w którym sędzia SN przechodziłby z urzędu w stan spoczynku ma zostać podniesiona z 70 do 75 lat. Poparcie dla takiej zmiany prezydent wyraził na początku czerwca, podczas dorocznego zgromadzenia sędziów SN. Jeśli sędziowie chcą dłużej pracować, będziemy temu sprzyjać - zadeklarował wtedy Komorowski. Na własny wniosek sędziowie SN będą mogli odchodzić na przewidziane przez prawo emerytury - tak jak do tej pory - po ukończeniu 67 lat.

Z kolei projekt nowelizacji ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - jak ocenił w środę prezydent - nie tylko uprości procedury, lecz da sądom możliwość podejmowania decyzji rozstrzygających spory, bez odsyłania obywateli po decyzje urzędów. Zdaniem prezydenta skróci to _ pewną mitręgę i sądową, i administracyjną, i przede wszystkim obywatelską _.

Celem tej inicjatywy jest usprawnienie i uproszczenie postępowania sądowo-administracyjnego zarówno na poziomie wojewódzkich sądów administracyjnych (WSA), jak i NSA. Zgodnie z projektem zwiększyć się ma zakres orzekania WSA i NSA co do istoty sprawy. Ten ostatni ma obecnie prawo - w razie uwzględnienia kasacji - uchylić wyrok pierwszej instancji i przekazać sprawę do ponownego rozstrzygnięcia. Jeśli prezydencki projekt wejdzie w życie NSA, o ile uwzględni skargę kasacyjną, będzie mógł wydać ostateczne i merytoryczne rozstrzygnięcie. Zgodnie z projektem sądy administracyjne będą mogły w wyroku zobowiązać organy administracji do załatwienia sprawy w określony sposób oraz przyznać skarżącemu odszkodowanie.

W przemówieniu prezydent podkreślił, że należy rozstrzygnąć spór o sposób przygotowywania do zawodu sędziego. _ Sądzę, że czas wrócić do dyskusji, ale i do decyzji; trwają odpowiednie prace nad ustawą o asesorach sądowych _ - powiedział Komorowski. Źródła w Kancelarii Prezydenta informowały wcześniej PAP, że na środę zaplanowano konsultacje z klubami parlamentarnymi w sprawie przywrócenia zlikwidowanej kilka lat temu instytucji asesury.

Prezydent powiedział też, że liczy na zrealizowanie rządowych deklaracji o przygotowaniu głębokiej zmiany w ustroju prokuratury. W środę minister sprawiedliwości Marek Biernacki zapowiedział, że zmodyfikowany projekt nowej ustawy o prokuraturze powinien trafić pod obrady rządu jesienią.

Komorowski przypomniał, że pod koniec czerwca skierował do Sejmu projekt nowelizacji ustawy o ustroju sądów powszechnych, która ma określić precyzyjne kryteria, na podstawie których minister sprawiedliwości miałby prawo tworzenia i likwidacji sądów rejonowych. Równocześnie prezydent zawetował obywatelską ustawę o okręgach sądowych, która miała przywrócić 79 sądów zniesionych w wyniku reorganizacji zainicjowanej przez b. ministra sprawiedliwości Jarosława Gowina. Projekt prezydencki - ocenił w środę Komorowski - stwarza realną szansę na przywrócenie ok. 30 sądów rejonowych. _ Mam nadzieję, że parlament to doceni jako możliwość zawarcia racjonalnego kompromisu, w którym będą uwzględnione fakty, że niewątpliwie struktura sądów rejonowych wymaga zmian, co także było przecież powszechnie deklarowane i podkreślane przez środowisko sędziowskie _ - powiedział prezydent.