"Mocnemu pogorszeniu uległy wszystkie wskaźniki opisujące zamiary inwestycyjne przedsiębiorstw. Podobnie jak w czasie poprzednich kryzysów - w latach 2001 i 2008/2009 - do historycznego minimum obniżyło się zainteresowanie nowymi inwestycjami (wskaźnik nowych inwestycji spadł o 4,8 pkt proc. kw/kw - do 16,6%)" - czytamy w raporcie "Szybki Monitoring NBP - analiza sytuacji sektora przedsiębiorstw".
"Jednocześnie wielu inwestorów zamierza ograniczać lub całkowicie wycofać się z już rozpoczętych inwestycji (23% inwestorów, o 15 pkt proc. więcej kw/kw) i skala takich działań jest największa w historii tego badania; w szczególności znacznie większa niż w czasie kryzysu 2008/2009 (wówczas wśród inwestorów takich deklaracji było 14,4%)" - podkreślono w materiale.
Według NBP, decyzje te przełożyły się na głęboką weryfikację planów odnośnie wielkości nakładów przeznaczonych na inwestycje - nie tylko w perspektywie najbliższego kwartału, ale także całego bieżącego roku.
"Plany te, wyrażające skłonność firm do zwiększania inwestycji, są obecnie najbardziej pesymistyczne od początku badania tej kategorii (tj. od 2012 r) i zapowiadają znaczący spadek wielkości nakładów (salda zmian skali nakładów, tak w planach kwartalnych, jak i rocznych, po raz pierwszy od 6 lat są silnie ujemne). W efekcie tych zmian silnie się obniżyła się (najgłębszy spadek od początku badania) syntetyczna ocena optymizmu inwestorów (OPTIN) - osiągając historyczne minimum" - podano także.
Prognozy inwestycji są niekorzystne (ujemne salda w planach zmian wielkości inwestycji) w większości analizowanych grup przedsiębiorstw, ale redukcje nakładów mogą być głębsze w przemyśle i handlu, w sektorze prywatnym, w firmach dużych oraz wśród eksporterów. Wśród eksporterów pesymizm w planach inwestycji nasilał się wyraźnie jednak już we wcześniejszych kwartałach.
"Kryzys wywołany epidemią koronawirusa ma także wyraźnie negatywny wpływ na bieżącą realizację inwestycji i dalsze plany inwestycyjne przedsiębiorstw, ale głównie wśród tych firm, w których poważne negatywne skutki kryzysu już się zmaterializowały. To są przede wszystkim przedsiębiorstwa, które w II kw. br. doświadczyły bardzo silnego spadku stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych (obniżyło się ono do 60% z 80% we wcześniejszych 4 kwartałach)" - czytamy także.
Według NBP, w badanej próbie silny spadek wykorzystania zdolności produkcyjnych łączył się z głębszym, na tle próby, oczekiwanym spadkiem popytu, zwłaszcza zagranicznego, tworzeniem się nadmiernych zapasów i z większymi trudnościami z utrzymaniem płynności finansowej.
"Wyniki SM NBP pokazały, że firmy doświadczające kombinacji powyższych czynników zdecydowanie częściej redukowały wydatki na rozwój - poprzez ograniczenie zarówno już realizowanych, jak i planowanych inwestycji. Co drugi inwestor doświadczający silnego pogorszenia sytuacji wskutek kryzysu planuje ograniczenie lub rezygnację z realizowanych inwestycji. Nowe inwestycje w ciągu kwartału planuje już tylko 8,7% takich firm, wobec średnio 20,2% we wcześniejszych 4 kwartałach. Skala dostosowań w obszarze działalności inwestycyjnych w firmach słabiej dotkniętych skutkami kryzysu jest znacznie mniejsza, a w przedsiębiorstwach oszczędzonych dotąd przez kryzys, należy raczej mówić o kontynuacji fazy cyklicznego spadku aktywności inwestycyjnej" - czytamy dalej.
Skala dostosowań działalności inwestycyjnej związana jest natomiast z oczekiwanym przez firmy okresem powrotu ich kondycji do sytuacji sprzed pandemii - oceny aktywności inwestycyjnej obniżają się wraz wydłużaniem się okresu odbudowy. M.in. udział przedsiębiorstw redukujących już rozpoczęte inwestycje rośnie od 23% w firmach, które odzyskają formę w kilka tygodni, aż do ponad 85% wśród (b. wprawdzie nielicznych) przedsiębiorstw, dla których przewidywany powrót może zająć więcej niż 3 lata, bądź w ogóle niepewny, podsumowano.
W czerwcu 2020 r. w Szybkim Monitoringu NBP wzięło udział 2 578 podmiotów wybranych z terenu całego kraju. Były to przedsiębiorstwa z sektora niefinansowego reprezentujące wszystkie sekcje PKD poza rolnictwem, leśnictwem i rybołówstwem, oba sektory własności, przedsiębiorstwa z sektora MSP oraz duże jednostki.
