Partner Zachodu wyciąga rękę do Rosji. "Tego można się było spodziewać"

Kiedy premier polskiego rządu po powrocie z Rijadu podkreślał, jak ważnym sojusznikiem jest dla Polski Arabia Saudyjska, szef dyplomacji tego kraju książę Faisal bin Farhan Al Saud w Moskwie ściskał dłonie Siergieja Ławrowa, zapowiadając pogłębienie współpracy w ramach kartelu OPEC+ i rozszerzenie wymiany handlowej.

To jednocześnie kolejna rysa w relacjach z USA, pokazująca, że wahabickie królestwo prowadzi własną politykę, nie oglądając się na interesy Zachodu.

- Zapowiedź zacieśniania współpracy Arabii Saudyjskiej z Rosją nie powinna nikogo dziwić. Tego można było się spodziewać. Saudowie nie będą kierować się wartościami czy interesami Europy. Przesłanki biznesowe zwyciężą - stwierdza w rozmowie z money.pl Marek Kossowski, były prezes PGNiG.

Dodaje, że Sadowie wiedzą, że Zachód nie może sobie pozwolić na otwarty konflikt z państwami Zatoki. - Amerykanie mogą próbować wywierać presję na swojego sojusznika, choć ich skuteczność w ostatnim czasie osłabła - wskazuje.

Jak przypomina, USA naciskały, aby Arabia Saudyjska zwiększyła wydobycie ropy naftowej, co pokryłoby deficyt podaży ze strony Rosji i obniżyło ceny na światowych rynkach. Nie tylko pozwoliłoby to Europie łatwiej poradzić sobie z kryzysem, ale dodatkowo zwiększyłoby presję na objętą sankcjami Rosję. Rijad jednak odmówił.

Postawa Arabii Saudyjskiej to duży problem dla Polski. Saudowie są nie tylko jednym z głównych dostawców ropy do Polski, ale również zostali udziałowcem rafinerii w Gdańsku, a więc partnerem biznesowym dla Orlenu.

Zarówno premier Mateusz Morawiecki, jak i prezes Daniel Obajtek nie ukrywają, że ta współpraca jest kluczowa.

"Aktualnie portfel importowy Grupy ORLEN opiera się na dostawach ropy pochodzącej z Morza Północnego, Afryki Zachodniej, basenu Morza Śródziemnego, a także Zatoki Perskiej i Meksykańskiej. Ważnym partnerem koncernu jest Saudi Aramco, z którym PKN Orlen zawarł w 2022 r. kontrakt na dostawy ropy naftowej" - czytamy w przesłanym nam komentarzu Orlenu.

To, że premier stara się o dostawy ropy z Arabii Saudyjskiej, jest jak najbardziej słuszne. W dyplomacji ważny jest pragmatyzm, a zapewnienie stabilnych dostaw węglowodorów - istotnym elementem bezpieczeństwa energetycznego państwa - stwierdza dr Przemysław Zaleski, ekspert ds. energii Instytutu Pułaskiego i wykładowca Politechniki Wrocławskiej.

Jednak skala naszych powiązań z Saudami budzi niepokój w Europie. "Polska idzie drogą Niemiec, uzależniając się od dostaw z Arabii Saudyjskiej" - pisały niemieckie gazety, porównując nasz kontrakt z Saudi Aramco do umów podpisywanych przez Berlin z Gazpromem.

Tę potencjalną zależność analizowaliśmy już w money.pl, wskazując udział tego dostawcy w dostawach ropy. Jak tłumaczył nam wówczas Orlen, umowa z Saudi Aramco pozwala zapewnić stabilność dostaw, ale o uzależnieniu od jednego dostawcy nie może być mowy. Saudowie pokrywają ok. 45 proc. naszego zapotrzebowania.

"Istnieje przestrzeń na dostawy ropy z innych kierunków. Należy pamiętać, że dziennie w rafineriach przerabiamy około 900 tys. baryłek ropy, a umowa z Saudi Aramco obejmuje dostawę do 400 tys. baryłek. Tym samym koncern nie zamyka sobie drogi dla dalszej dywersyfikacji, na przykład ze złóż norweskich, Afryki Zachodniej czy Zatoki Meksykańskiej" - czytamy w odpowiedzi na pytania money.pl.

Jednocześnie pytani przez money.pl eksperci podkreślają, że udział saudyjskiej ropy będzie znaczny, a Polska otworzyła dla Saudów rynek Europejski. - Saudowie zdobyli silny przyczółek w Europie. Weszli dość mocno do UE przez bramę, którą otworzył dla nich Orlen. Tu nie chodzi jednak o kwestię dostawcy. Saudowie mają zastąpić Rosję i to jest w porządku, ale gra toczy się o benefity ze zmonopolizowanego rynku i związane z tym ryzyka - mówił nam wcześniej Kossowski.

W tym kontekście, deklaracja zacieśnienia współpracy między Saudami a Rosją, zaledwie dzień po wizycie premiera Morawieckiego w Rijadzie, psuje nieco narrację rządu, o strategicznym partnerstwie.

W koincydencji czasowej w wizycie Ławrowa nie dopatruje się drugiego dna, bo trzeba sobie powiedzieć szczerze, że pod względem geopolitycznym Polska nie jest istotnym z punktu widzenia Arabii Saudyjskiej graczem. Nasze ścisłe powiązania z USA i Europą tym bardziej nas od krajów arabskich oddalają - zaznacza dr Zaleski.

Jak dodaje ekspert, Rijad od lat podkreśla swoją niezależność, co umacnia jego pozycję wśród krajów regionu. I raczej nie ma powodów, aby zrezygnować ze współpracy z Rosją.

Przecież spotkania ministrów Łagrowa i ministra Faisal bin Farhana odbywają się cyklicznie i na przełomie ostatniego roku było ich kilka. Interesy obu krajów w zakresie poziomów produkcji ropy są od dawna tożsame i raczej nie spodziewałbym się tutaj jakiegoś rozłamu - wskazuje Zaleski.

Rijad wzmocnił swoje relacje z Moskwą już w 2014 r., kiedy nastąpiło załamanie cen ropy naftowej na giełdach. Zbliżała je do siebie ekspansja USA na rynku energetycznym, zwłaszcza w produkcji gazu z łupków i ropy naftowej. Przypomnijmy, że to właśnie zbieżność interesów naftowych zaowocowała rozszerzeniem kartelu naftowego i powstaniem OPEC+ w 2016 r.

Jak donosił "New York Times", kartel pod kierownictwem Arabii Saudyjskiej ma bliskie kontakty z Aleksandrem Nowakiem, byłym rosyjskim ministrem energetyki, a obecnie wicepremierem.

Saudowie chętnie inwestują w Rosji. Wojna w Ukrainie i sankcje dały tylko szansę na umocnienie pozycji. Głośną sprawą był zakup akcji Gazpromu, Rosnieftu i Łukoilu, kiedy te znalazły się w dołku. Kingdom Holding Company miał zainwestować ok. 600 mln dol.

Rosja jest dla Arabii Saudyjskiej ważnym partnerem. Rijad musi jednak balansować na cienkiej linie, ponieważ wciąż łączą go układy z Waszyngtonem. To obok Egiptu, Izraela, Jordanii i Maroka główni sojusznicy Ameryki na Bliskim i Dalekim Wschodzie. USA są największym dostawcą broni dla Arabii Saudyjskiej. Z kolei kontrakty z Europą przynoszą potężne korzyści finansowe i polityczne, z których Saudowie rezygnować nie chcą.

Dlatego też Królestwo nie opowie się jednoznacznie po stronie Moskwy. Mało tego, wciąż wysyła sygnały o wsparciu humanitarnym dla Ukrainy. Zaledwie przed tygodniem zapowiedziano pakiet wart 400 mln dol. W tym czwarta część ma stanowić stricte pomoc humanitarną, pozostała część w paliwach.

- Arabia Saudyjska zręcznie podkreśla, że kontakty z Rosją dają pole do działań dyplomatycznych także na rzecz pokoju. W swoich oświadczeniach podkreśla, że czyni starania, aby wesprzeć rozwiązanie kryzysu na Ukrainie - potwierdza dr Zaleski.

Korzyści z tej gry wyciąga również Moskwa, która - jak zauważa ekspert Instytutu Pułaskiego - wykorzystuje ją dla budowania narracji i siania propagandy, prowadząc swoistego rodzaju zasłonę dymną poprzez wspólne konferencje. Zwłaszcza że Rijad to jedno z niewielu miejsc, gdzie Kreml ma jeszcze możliwość pokazania się medialnie na forum światowym. -To działania służące głównie Rosji, dlatego też poruszane są sprawy dla nich wygodne, jak wymiana więźniów wojennych czy wydłużenie umowy zbożowej.

Arabia Saudyjska pozostanie więc kłopotliwym partnerem dla Zachodu, z którego ani USA, ani Europa szybko nie zrezygnują. Mimo zgrzytów dyplomatycznych będzie musiała pozostać naszym zapleczem surowcowym.

W 2022 r. Saudowie odnotowali rekordowe w skali dekady przychody z eksportu ropy i paliw rzędu 326 mld dol. Zyskała też gospodarka kraju. PKB wzrosło aż o 8,7 proc., ponad dwa razy więcej niż rok wcześniej.

Przemysław Ciszak, dziennikarz money.pl

Jeśli chcesz być na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami ekonomicznymi i biznesowymi, skorzystaj z naszego Chatbota, klikając tutaj.