Projekt ustawy o dodatku solidarnościowym przyznawanym w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom COViD-19 zakłada wprowadzenie dodatku jako nowego świadczenia, przyznawanego maksymalnie na 3 miesiące, w okresie od 1 czerwca do 31 sierpnia 2020 r. w wysokości 1,4 tys. zł miesięcznie.
Dodatek ma przysługiwać osobom, które były zatrudnione na podstawie umowy o pracę i z którymi umowa o pracę została rozwiązana po 31 marca 2020 r., albo uległa rozwiązaniu z upływem czasu, na który była zawarta. Warunkiem uzyskania prawa do dodatku solidarnościowego jest co najmniej 90-dniowy okres podlegania w 2020 r. ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy.
Dodatek ma być adresowany do obywateli RP, obywateli innych państw Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub Konfederacji Szwajcarskiej, jeżeli posiadają prawo pobytu oraz innym cudzoziemców, przebywających i pracujących legalnie w Polsce.
Prawo do dodatku solidarnościowego przysługiwać ma tylko z jednego tytułu (w przypadku, gdy rozwiązane zostały np. dwie umowy, dodatek będzie przysługiwał tylko z jednej z nich) za okres nie dłuższy niż od 1 czerwca 2020 r. do 31 sierpnia 2020 r. Będzie przyznawany jedynie od miesiąca, w którym został złożony wniosek.
W okresie pobierania dodatku solidarnościowego osobom uprawnionym nie będą wypłacane zasiłki dla bezrobotnych oraz stypendia przyznane na podstawie ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Jeżeli osobie bezrobotnej zostanie wypłacony zasiłek dla bezrobotnych bądź stypendium, wówczas dodatek solidarnościowy ma być wypłacany w wysokości różnicy pomiędzy dodatkiem solidarnościowym a wypłaconym zasiłkiem lub stypendium.
Zgodnie z projektem, okres pobierania dodatku nie będzie wliczany do okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych oraz stypendium.
Wnioski o przyznanie dodatku mają być składane w formie dokumentu elektronicznego, za pośrednictwem profilu utworzonego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Wypłata dodatku ma następować w ciągu maksymalnie 7 dni, od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jego przyznania, na rachunek płatniczy, prowadzony na terenie Polski.
Z tytułu pobierania dodatku solidarnościowego osoba uprawniona podlegać ma ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu, a podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia ma stanowić wypłacona kwota dodatku. Płatnikiem składek ma być Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zobowiązany do dokonywania zgłoszeń do ubezpieczeń, zgłoszeń wyrejestrowania z ubezpieczeń, a także rozliczania i opłacania składek na te ubezpieczenia, w terminie do 31 grudnia 2020 r.
Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i zdrowotne mają być opłacane z budżetu państwa.
W okresie pobierania dodatku solidarnościowego osoba pobierająca dodatek i jej rodzina ma być objęta także ubezpieczeniem zdrowotnym.
Dodatek solidarnościowy oraz koszty obsługi dodatku (1% kwoty przeznaczonej na wypłatę) mają być finansowane ze środków Funduszu Pracy.
Projekt proponuje również podwyższenie zasiłku dla bezrobotnych do 1 200 zł w okresie pierwszych 90 dni posiadania, w kolejnych do 942,3 zł. Zmiany miałyby obowiązywać od 1 września 2020 r.
Podwyższoną kwotę zasiłku otrzymaliby - zgodnie z proponowanymi zmianami - wszyscy bezrobotni, zarówno nowo rejestrujący się, jaki ci, którzy już pobierają zasiłek (w wyższej wysokości otrzymaliby go od 1 września 2020 r.).
Podwyższenie kwoty zasiłku dla bezrobotnych wiązałoby się z podwyższeniem wszystkich świadczeń, których wysokość zależna jest od wysokości zasiłku dla bezrobotnych, np. stypendium przysługującego w okresie odbywania szkolenia, stażu czy przygotowania zawodowego.
Jednocześnie zaproponowano, by prawo do zasiłku dla bezrobotnych mogli nabyć także pracownicy, zatrudnieni na część etatu i z wynagrodzeniem poniżej minimalnej krajowej, jeżeli obniżenie czasu pracy bądź pensji miało związek z pandemią. Zgodnie z aktualnym brzmieniem ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, do okresu uprawniającego do zasiłku zaliczany jest tylko okres pracy z osiąganym minimalnym wynagrodzeniem za pracę.
Łączna szacunkowa liczba osób, które nabyłyby prawo do dodatku solidarnościowego, wynosi ok. pół miliona osób, z czego ok. 193 tys. stanowią osoby bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych, natomiast 307 tys. - osoby z prawem do zasiłku dla bezrobotnych.
Szacowany koszt wypłaty dodatku solidarnościowego (w tym wyrównania do wysokości dodatku solidarnościowego świadczenia otrzymywanego z tytułu zasiłku dla bezrobotnych) wynosi ok. 1 492,8 mln zł i w całości zostałby poniesiony w 2020 r.
Zgodnie z szacunkami, przeciętna miesięczna liczba bezrobotnych z prawem do zasiłku w całym 2020 r. ma wynieść ok. 275 tys., natomiast w okresie od września do grudnia, tj. od czasu obowiązywania zasiłku w wyższej wysokości - ok. 344 tys.
Przy uwzględnieniu założeń, podniesienie wysokości zasiłku do 1,2 tys. zł od września br. oznacza wzrost wydatków na zasiłki w 2020 r. o 490,1 mln zł. Szacowany koszt dostosowania stawek stypendiów na szkolenia, staże, przygotowanie zawodowe dorosłych, dodatku aktywizacyjnego i innych świadczeń do podwyższonej wysokości zasiłku dla bezrobotnych wynosi ok. 168,5 mln zł w 2020 r.
Całkowity szacowany wydatek z Funduszu Pracy na zasiłki dla bezrobotnych w 2020 r. to 3,715 mld zł (przy pozostawieniu zasiłków w obecnej wysokości, szacunkowe wydatki wyniosłyby 3, 225 mld zł). Z kolei całkowity szacowany wydatek z Funduszu Pracy na stypendia na szkolenia, staże i inne instrumenty w 2020 r. to 1, 552 mld zł. (w przypadku pozostawienia zasiłków w obecnej wysokości byłoby to ok. 1,384 mld zł).
Łączny szacowany skutek finansowy wszystkich projektowanych rozwiązań, tj. czasowego wprowadzenia dodatku solidarnościowego w wysokości 1,4 tys. zł netto oraz trwałego podniesienia zasiłku dla bezrobotnych od września do 1,2 tys. zł brutto wraz z dostosowaniem stawek zależnych od jego wysokości stypendiów i świadczeń, wynosi ok. 2, 151 mld zł w 2020 r. oraz ok. 12, 997 mld zł w perspektywie do 2030 r.
