USA grozi recesja? Nadzieja na inny scenariusz nie umarła [OPINIA]

Tekst powstał w ramach projektu WP Opinie. Przedstawiamy w nim zróżnicowane spojrzenia komentatorów i liderów opinii publicznej na kluczowe sprawy społeczne i polityczne.

Główny indeks amerykańskiej giełdy, S&P500, w poniedziałek był o blisko 9 proc. niżej niż w połowie lipca, gdy znalazł się najwyżej w historii. Zdominowany przez spółki technologiczne indeks Nasdaq tąpnął nawet bardziej, o ponad 13 proc. Akcje potaniały gwałtownie także na innych rynkach. WIG20, grupujący akcje największych spółek notowanych w Warszawie, we wtorek był o około 13 proc. niżej niż w połowie lipca. Japoński Nikkei 225 w zaledwie dwa dni (piątek i poniedziałek) zanurkował o ponad 17 proc., najgłębiej w historii.

Przecena akcji, trwająca już od kilku tygodni, przybrała na sile w piątek. W USA ukazały się wtedy dane z rynku pracy, które okazały się wyraźnie słabsze niż oczekiwali ekonomiści. Zatrudnienie poza rolnictwem w lipcu wzrosło tylko o 114 tys. etatów, o niemal połowę mniej niż średnio w poprzednich 12 miesiącach. To nie wystarczyło, aby wchłonąć wszystkich wchodzących na rynek pracy. W rezultacie stopa bezrobocia podskoczyła z 4,1 do najwyższego od niemal trzech lat poziomu 4,3 proc.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Po tej zwyżce średnia stopa bezrobocia w minionych trzech miesiącach znalazła się o 0,5 pkt proc. powyżej minimum z ostatniego rynku. To zaś, wedle tzw. reguły Sahm, niezawodny zwiastun recesji w USA. Od lat 70. XX w. reguła ta, opracowana przez ekonomistkę Claudię Sahm, ani razu nie wysłała fałszywego sygnału.

Inwestorzy już wcześniej wyprzedawali akcje spółek technologicznych, które w minionych dwóch latach stanowiły koło zamachowe hossy. Po tym, jak kilka z tych firm opublikowało wyniki za II kwartał, na rynku pojawiły się obawy, że gigantyczne inwestycje w sztuczną inteligencję mogą się nie zwrócić.

Skutkiem tej paniki był kolejny zwiastun recesji, płynący właśnie z rynku finansowego. Od ponad dwóch lat krzywa rentowności obligacji skarbowych USA była odwrócona, co oznacza, że rentowność obligacji długoterminowych (np. 10-letnich) była niższa niż krótkoterminowych (np. 2-letnich). Krzywa rentowności odwraca się, gdy w ocenie inwestorów stopy procentowe w dalszej przyszłości będą niższe niż w najbliższej przyszłości. A stopy są niższe wtedy, gdy koniunktura jest słabsza. Krótko przed faktycznym pogorszeniem koniunktury krzywa rentowności odzyskuje jednak swój podręcznikowy kształt: rentowność papierów długoterminowych wzrasta powyżej rentowności papierów krótkoterminowych. To właśnie nastąpiło w poniedziałek.

Z ubiegłorocznej analizy Deutsche Banku wynika, że taka normalizacja krzywej rentowności po okresie inwersji poprzedzała każdą z ostatnich czterech recesji w USA. Sygnał ostrzegawczy pojawiał się z wyprzedzeniem od dwóch do sześciu miesięcy. Gdyby i tym razem historia miała się powtórzyć, recesja w USA powinna zacząć się na przełomie 2024 i 2025 r.

Czy tak się stanie? Jest co najmniej kilka powodów, aby zachować optymizm. Ekonomiści – inaczej niż inwestorzy – nadal uważają na ogół, że recesja w USA pozostaje w sferze zagrożeń, a nie pewników. Przykładowo, ekonomiści z banku Goldman Sachs po piątkowych danych z rynku pracy oszacowali, że prawdopodobieństwo tego, że w ciągu roku gospodarka USA osunie się w recesję, wzrosło z 15 do 25 proc.

Po pierwsze, koniunktura na amerykańskim rynku pracy nie jest tak słaba, jak sugeruje wzrost stopy bezrobocia i niemrawy wzrost zatrudnienia. Obraz zamazały tymczasowe zwolnienia oraz duży napływ imigrantów, którzy mają kłopot z szybkim znalezieniem pracy. Tempo kreacji miejsc pracy, stanowiące miarę popytu na pracowników, od ponad dwóch lat maleje, ale i tak jest zdecydowanie wyższe niż przed pandemią koronawirusa.

Na niezłą wciąż kondycję gospodarki USA wskazuje też indeks Instytutu Zarządzania Podażą (ISM), mierzący koniunkturę na podstawie ankiety wśród menedżerów przedsiębiorstw.

W przemyśle, jak ISM informował w zeszłym tygodniu, wskaźnik ten zmalał w lipcu do 46,6 pkt z 48,5 pkt w czerwcu, wyraźnie bardziej niż oczekiwali ekonomiści. Taki wynik sugerował, że aktywność w tym sektorze maleje najszybciej od listopada 2023 r. Ale w usługach, jak okazało się w poniedziałek, indeks ISM podskoczył w lipcu do 51,4 pkt z 48,8 pkt w czerwcu. Taki odczyt oznacza, że w tym sektorze aktywność rośnie niemal równie szybko co średnio w I połowie roku. Co więcej, ze szczegółów ankiety ISM wśród przedsiębiorstw wynika, że firmy usługowe zwiększyły zatrudnienie – i to najbardziej od 10 miesięcy.

"Nadal uważamy, że ryzyko recesji jest ograniczone. Nie chodzi tylko o to, że dane z gospodarki ogólnie są wciąż dobre i że nie widzimy istotnych źródeł nierównowagi. Ważne jest też to, że – jak podkreślił w zeszłym tygodniu przewodniczący Rezerwy Federalnej (banku centralnego USA – przyp. red.) Jerome Powell – instytucja ta ma przestrzeń do obniżki stóp o 5,25 pkt proc. i z pewnością szybko wsparłaby gospodarkę, gdyby zaszła taka potrzeba" – napisali we wspomnianej analizie ekonomiści z banku Goldman Sachs.

Odnieśli się do tego, że Fed na posiedzeniu pod koniec lipca utrzymał główną stopę procentową w USA w przedziale 5,25-5,50 proc., ale zasygnalizował jej obniżkę na kolejnym spotkaniu, we wrześniu.

Ekonomiści z firmy analitycznej Pantheon Macroeconomics wskazują, że Fed teoretycznie mógłby nawet zdecydować się na cięcie stóp między posiedzeniami. Robił tak bowiem dziewięć razy w ostatnich 30 latach. Zwykle jednak taka nadzwyczajna decyzja zapadała w bardziej dramatycznych okolicznościach niż obecne, np. po spadku zatrudnienia – a nie jego wolniejszym wzroście.

Pole manewru, którym dysponuje Fed, jest dziś nawet większe niż w przeszłości. Amerykański bank centralny może bowiem nie tylko obniżyć stopy procentowe, ale też przerwać tzw. ilościowe zacieśnianie polityki pieniężnej, w ramach którego sprzedaje (obecnie w tempie 25 mld dol. miesięcznie) obligacje skarbowe ze swojego portfela. Zwiększyłby w ten sposób płynność na rynku finansowym.

Na razie jednak przecena na giełdach nie osiągnęła skali, którą można uznać za alarmującą, szczególnie w okresie wakacyjnym. W miesiącach letnich rynki finansowe często są rozchwiane, co tłumaczyć można niższą płynnością w związku z urlopami inwestorów. W takich okolicznościach rynek reaguje nieproporcjonalnie do wagi napływających informacji.

Grzegorz Siemionczyk, główny analityk money.pl