"Komisja podtrzymuje swoje stanowisko, że polska ustawa o Sądzie Najwyższym jest niezgodna z prawem UE, ponieważ narusza zasadę niezależności sądownictwa, a zatem również zasadę nieusuwalności sędziów. Tym samym Polska nie wypełnia, zdaniem Komisji, swoich zobowiązań wynikających z art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej w związku z art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej" - czytamy w komunikacie.
Komisja przesłała polskim władzom wezwanie do usunięcia uchybienia w dniu 2 lipca 2018 r., które dotyczyło ustawy o Sądzie Najwyższym, a następnie uzasadnioną opinię - 14 sierpnia 2018 r. Odpowiedź władz Polski na oba pisma nie rozwiała zastrzeżeń prawnych Komisji.
Wdrożenie kwestionowanych przepisów regulujących przejście sędziów Sądu Najwyższego w Polsce w stan spoczynku zostało przyspieszone i tworzy zagrożenie w postaci poważnego i nieodwracalnego uszczerbku dla niezależności sądownictwa w Polsce, a tym samym dla systemu prawnego Unii Europejskiej. Niezależność krajowych sądów i trybunałów jest niezbędnym elementem funkcjonowania współpracy sądowej między państwami członkowskimi UE, a przede wszystkim jest podstawą funkcjonowania trybu prejudycjalnego przewidzianego w art. 267 TFUE, podano także.
"W związku z powyższym Komisja przeszła do kolejnego etapu postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, podejmując decyzję o wniesieniu sprawy do Trybunału Sprawiedliwości UE. Jednocześnie Komisja postanowiła również zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości o zarządzenie środków tymczasowych, celem przywrócenia w polskim Sądzie Najwyższym stanu sprzed dnia 3 kwietnia 2018 r., kiedy to przyjęto będącą przedmiotem sporu ustawę. I wreszcie, Komisja postanowiła zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości o zastosowanie trybu przyspieszonego, aby orzeczenie zostało wydane jak najszybciej" - czytamy także.
Jak przypomina KE, nowa polska ustawa o Sądzie Najwyższym przewiduje obniżenie wieku emerytalnego sędziów Sądu Najwyższego z 70 do 65 lat. Oznacza to, że 27 spośród 72 czynnych obecnie sędziów Sądu Najwyższego może zostać zmuszonych do przejścia w stan spoczynku. Dotyczy to również Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, którego zgodnie z Konstytucją RP powołuje się na sześcioletnią kadencję. W tym wypadku kadencja ta zostałaby przedwcześnie zakończona.
Ustawa weszła w życie w dniu 3 kwietnia 2018 r. Zgodnie z tą ustawą, sędziowie, których dotyczy obniżony wiek emerytalny, mogą zwrócić się do Prezydenta RP o wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska. Zgoda jest udzielana na okres 3 lat, nie więcej niż dwukrotnie. Brak jest jasnych kryteriów, którymi ma się kierować Prezydent, podejmując decyzję; nie przewidziano też kontroli sądowej ewentualnej decyzji odmownej. Ponadto jedynym zabezpieczeniem przewidzianym przez władze polskie jest niewiążąca opinia Krajowej Rady Sądownictwa - organu, którego obecny skład ukonstytuowano z naruszeniem europejskich norm niezależności sądowej.
"Praworządność jest jedną ze wspólnych wartości, na których opiera się Unia Europejska. Jest ona zagwarantowana w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z traktatami Komisja Europejska odpowiada wraz z Parlamentem Europejskim i Radą za gwarantowanie przestrzegania praworządności jako podstawowej wartości Unii oraz zapewnienie poszanowania prawa, wartości i zasad UE" - czytamy także.
Podczas posiedzenia Rady ds. Ogólnych poświęconego kwestii praworządności w Polsce 26 czerwca 2018 r., które odbyło się w ramach procedury przewidzianej w art. 7 ust. 1 Traktatu, władze polskie nie wskazały, czy i jakie środki mają zamiar podjąć w odniesieniu do nadal wyrażanych przez Komisję obaw. Biorąc powyższą okoliczność pod uwagę, a także brak w tym zakresie postępów w ramach dialogu na temat praworządności z Polską, 2 lipca 2018 r. Komisja wystosowała do Polski wezwanie do usunięcia, w którym wyraźnie określono zastrzeżenia prawne Komisji. Władze polskie udzieliły odpowiedzi na wezwanie do usunięcia uchybienia 2 sierpnia 2018 r., w której odrzuciły zastrzeżenia Komisji. Następnie Komisja przesłała polskim władzom 14 sierpnia 2018 r. uzasadnioną opinię w tej sprawie. W dniu 14 września 2018 r. Komisja otrzymała odpowiedź, która ponownie nie pozwoliła na rozwianie zastrzeżeń prawnych Komisji.
18 września 2018 r. miało miejsce drugie wysłuchanie dotyczące praworządności w Polsce, zorganizowane przez Radę do Spraw Ogólnych w ramach procedury określonej w art. 7 ust. 1. Władze polskie ponownie podtrzymały swoje stanowisko i odmówiły podjęcia jakichkolwiek działań w celu wyeliminowania zastrzeżeń Komisji i innych państw członkowskich.
Postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom nie oznacza zaprzestania dialogu z Polską na temat praworządności. Dialog ten pozostaje dla Komisji preferowanym sposobem rozwiązania systemowego zagrożenia dla praworządności w Polsce, podsumowano w komunikacie.
