Projekt ustawy o kredytach walutowych, przygotowany przez Prezydenta Andrzeja Dudę zakłada trzy mechanizmy restrukturyzacji kredytów w CHF: dobrowolny, przymusowy i przenoszący własności nieruchomości i innych praw w zamian za zwolnienie kredytobiorcy z długu. Projekt zakłada tzw. kurs sprawiedliwy, tzn. obliczany indywidualnie dla każdej umowy kredytowej i obowiązujący do końca jej trwania, poinformował minister w Kancelarii Prezydenta Maciej Łopiński. Projekt zostanie wysłany do KNF wraz z listą pytań, które pozwolą oszacowań skutki finansowe tych regulacji.
"Takie dane ma tylko KNF, dlatego dziś zwrócimy się o udostępnienie tych danych, dlatego, że koszty dla każdego kredytu będą liczone oddzielnie. Zastosowaliśmy przy wyliczeniu tzw. kurs sprawiedliwy. On wynika z porównania kosztu kredytu zaciągniętego w walucie obcej z kredytem branym przez konsumentów w złotym polskim"- powiedział Łopiński podczas prezentacji prezydenckiego projektu ustawy.
W zależności od tego, kurs sprawiedliwy będzie ustalony w zależności od tego, kiedy kredyt został udzielony. Będzie on ustalony raz na zawsze do spłaty. Przygotowany kalkulator jest przeznaczony do tzw. kredytów w CHF, ale można go stworzyć dla każdej waluty w której został zaciągnięty. Algorytm jest zawarty w ustawie, dodał.
Aby określić kurs sprawiedliwy, kredytodawca będzie zobowiązany do określenia rat kredytu hipotetycznego - czyli kredytu, jaki byłby zaciągnięty przy zachowaniu takiej samej kwoty, okresu, marży jak w umowie i przy zmianie LIBOR-u na WIBOR. Następnie należy zsumować kwoty rat spłaconych w kredycie walutowym. Oddzielnie należy zsumować kwotę rat spłaconych w kredycie hipotetycznym, a następnie kredytodawca odejmuje od sumy rat kredytu walutowego sumę rat kredytu hipotetycznego. Pozostałą różnicę należy odjąć od wielkości kredytu udzielonego w złotych lub ją dodać - w zależności od tego, jaka była sytuacja jednych konsumentów względem drugich. Otrzymany wynik, wyrażony w złotych, należy podzielić przez kwotę kapitału pozostałego do spłaty wyrażoną w walucie.
Łopiński zaznaczył, że jeśli projekt zostanie przyjęty, to wprowadzona zostanie zasada, według której kredytodawca powinien przedstawić, jak wygląda w jego przypadku kurs sprawiedliwy. Dodał, że ustawa obejmuje wyłącznie konsumentów, tzn. osoby, które kredyty mieszkaniowe zaciągały na własne potrzeby, a nie osoby, które prowadziły działalność gospodarczą i zaliczały odsetki od kredytu do kosztów uzyskania przychodów.
"My sądzimy na podstawie wielu spotkań, opinii, że ten projekt będzie korzystny dla gospodarki, że [...] będzie to w sumie dla polskiej gospodarki korzystne - zwiększy się poziom podatków"- dodał.
Minister poinformował, że nie jest to projekt uzgodniony ze środowiskiem bankowym. "Część kredytobiorców i banków nie będzie zadowolona z tych rozwiązań"- powiedział.
Ustawa zawiera dwa bloki rozwiązań - pierwszy dotyczy tzw. spreadów. Mechanizm zakłada, że kredytodawca jest zobowiązany do dokonania obliczenia różnic pomiędzy stosowanym przez niego kursem i kursem stosowanym przez NBP i na podstawie wzorów zawartych w projekcie - do przekazania informacji o wynikach tego wyliczenia. Suma nadpłaty na wniosek konsumenta będzie odejmowana od kwoty kapitału pozostałego do spłaty.
Druga część ustawy to mechanizmy służące restrukturyzacji kredytów. Przewidziane są 3 takie mechanizmy. Pierwszy to tzw. restrukturyzacja dobrowolna - zakłada dobrowolność po stronie banku - musi on się zgodzić na zmianę umowy z konsumentem. Po anektowaniu umowy, konsument spłaca swoje zadłużenie po kursie sprawiedliwym, dochodzi do wyliczenia kwoty zadłużenia po tym kursie i ta procedura się kończy.
Drugi mechanizm to restrukturyzacja przymusowa - na wniosek konsumenta. Po otrzymaniu informacji konsument wiedząc, jaki jest kurs sprawiedliwy (wyliczany indywidualnie do konkretnej umowy kredytowej) składa wniosek o to, by mógł dokonywać spłaty raty po tym kursie. Kurs sprawiedliwy jest ustalany indywidualnie, stosowany do końca trwania umowy.
Trzeci mechanizm przenosi własności nieruchomości i innych praw związanych z tą nieruchomością w zamian za zwolnienie kredytobiorcy z długu. Ten mechanizm jest wszczynany na wniosek konsumenta.
Jak poinformował rzecznik Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) Łukasz Dajnowicz, standardowo, jak przy każdym projekcie ustawy, KNF policzy skutki regulacji dla stabilności systemu finansowego.
"Prace nad ustawą to wynik braku ze strony banków dobrowolnej i adekwatnej reakcji na skokowy wzrost kursu franka, w tym braku zgody banków na systemowe rozwiązanie zaproponowane przez przewodniczącego KNF na początku 2015 r. Przy czym Komitet Stabilności Finansowej (KSF), w skład którego wchodzi m.in. minister finansów, w stanowisku z 23 grudnia 2015 r. wskazał, że 'inicjatywy regulacyjne dotyczące nowych obciążeń dla instytucji finansowych, zwłaszcza banków, powinny być konstruowane rozważnie, tak aby nie wpływały negatywnie na stabilność systemu finansowego i nie ograniczały zdolności banków do kredytowania gospodarki'" - napisał Dajnowicz w oświadczeniu.
