"Zmiany realizowane w prawie podatkowym, mające na celu z jednej strony uszczelnienie systemu podatkowego, a tym samym zmniejszenie luki podatkowej, z drugiej natomiast umocnienie pozycji podatnika w kontaktach z tymi organami, wymagają powołania odrębnym aktem prawnym Rzecznika Praw Podatnika, podmiotu dbającego o realizację zasad określonych m.in. w projekcie ustawy - Ordynacja podatkowa, stojącego na straży praw podatnika, reagującego gdy prawa podatnika są naruszane oraz, gdy wystąpi taka konieczność, wspierającego zobowiązanego w powstałym sporze. Inną bardzo istotną grupą spraw będzie bieżąca analiza stosowania prawa podatkowego i funkcja sygnalizowania zmian co do praktyki stosowania lub co do stanowienia prawa podatkowego" - czytamy w materiale.
Według resortu finansów, odpowiedzialnego za projekt, rzecznik będzie stał na straży praw wszystkich podatników, niemniej jednak projektowane rozwiązania będą służyły ochronie przede wszystkim osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.
"Osoby takie z zasady nie są profesjonalnymi uczestnikami obrotu gospodarczego, a - co za tym idzie - wsparcie ze strony Rzecznika będzie dla nich najbardziej potrzebne. Jednocześnie zmiany te będą korzystnie oddziaływać na podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Proponowane w projekcie rozwiązania gwarantują zwiększenie ochrony praw podatników i zwiększają poczucie bezpieczeństwa prowadzonej działalności i w kontaktach z organami podatkowymi" - czytamy także.
Rzecznik powoływany będzie przez prezesa Rady Ministrów na 6-letnią kadencję na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Niezależność instytucji zapewnią wprowadzane projektem zasady dotyczące doboru kompetencyjnego osoby sprawującej ten urząd, zasada jednokadencyjności oraz zamknięty i surowy katalog przyczyn odwołania osoby piastującej stanowisko Rzecznika, podano także.
"Ponadto, Rzecznik nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego, ani prowadzić działalności gospodarczej, jak również działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością urzędu" - podkreślono w materiale.
Projekt ustawy przewiduje, że do zadań Rzecznika będzie należało m.in:
1) opiniowanie projektów aktów normatywnych z zakresu prawa podatkowego;
2) promowanie mediacji między podatnikami a organami podatkowymi;
3) współdziałanie ze stowarzyszeniami, samorządami zawodowymi, ruchami obywatelskimi, innymi dobrowolnymi zrzeszeniami i fundacjami, organizacjami reprezentującymi podatników oraz z zagranicznymi i międzynarodowymi organami i organizacjami działającymi na rzecz ochrony praw podatnika, zajmującymi się monitoringiem jakości prawa podatkowego i kierunkami jego reform;
4) prowadzenie działalności edukacyjnej i informacyjnej w zakresie prawa podatkowego;
5) analiza orzecznictwa sądów administracyjnych w sprawach podatkowych oraz orzecznictwa innych sądów i trybunałów w zakresie, w jakim wpływają na rozstrzyganie spraw podatkowych;
6) analiza interpretacji ogólnych wydawanych na podstawie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz interpretacji indywidualnych wydawanych na podstawie ustawy - Ordynacja podatkowa;
7) przedstawianie właściwym organom, organizacjom lub instytucjom publicznym oceny oraz wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw podatnika, wzmocnienia spójności i sprawności prawa podatkowego, usunięcia zbędnych procedur, czy wymogów formalnych lub usprawnienia trybu załatwiania spraw;
8) kierowanie do Rzecznika Praw Obywatelskich wniosków o wystąpienie przez Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego w kwestiach dotyczących praw podatnika z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188 Konstytucji;
9) analiza sposobu załatwiania przez organy podatkowe skarg i wniosków składanych na zasadach przewidzianych w ustawie - Ordynacja podatkowa;
10) podejmowanie innych działań, o ile służą one ochronie praw podatników, podano także.
"W zakresie ochrony praw podatników Rzecznik będzie uprawniony, w szczególności do:
1) występowania do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej albo wydanie lub zmianę innych aktów normatywnych w sprawach podatkowych;
2) uczestniczenia jako mediator w postępowaniu podatkowym, administracyjnym i sądowo-administracyjnym;
3) występowania do właściwego organu z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie podatnika, który nie ma możliwości samodzielnego złożenia takiego wniosku lub sprawia mu to nadmierną trudność;
4) występowania do ministra właściwego do spraw finansów publicznych z wnioskiem o wydanie interpretacji ogólnej na podstawie ustawy - Ordynacja podatkowa;
5) występowania na podstawie ustawy - Ordynacja podatkowa do ministra właściwego do spraw finansów publicznych z wnioskiem o wydanie ogólnych wyjaśnień przepisów prawa podatkowego dotyczących stosowania tych przepisów (objaśnień podatkowych), w sprawach budzących wątpliwości interpretacyjne oraz mających istotne znaczenie dla grupy podatników lub jeżeli może to spowodować znaczące obniżenie liczby wniosków o wydanie interpretacji indywidualnych;
6) występowania z wnioskiem do Naczelnego Sądu Administracyjnego o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych budzących wątpliwości, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie, a rozstrzygnięcie ma znaczenie dla grupy podatników lub może spowodować obniżenie liczby spraw indywidualnych w sądach;
7) występowania o wszczęcie postępowania podatkowego, wniesienia skargi do sądu administracyjnego, w tym skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, a także uczestniczenia w postępowaniu przed organem administracji publicznej lub sądem - na prawach przysługujących prokuratorowi;
8) kierowania wystąpienia do organu, w którego działalności stwierdził naruszenie praw podatnika;
9) występowania do właściwych organów z wnioskiem o wstrzymanie czynności egzekucyjnych lub postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko podatnikowi;
10) informowania właściwe organy nadzoru lub kontroli o dostrzeżonych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu organów podatkowych;
11) informowania właściwe organy o dostrzeżonych barierach i utrudnieniach w zakresie wykonywania obowiązków podatkowych;
12) występowania, na wniosek podatnika, do ministra właściwego w sprawach finansów publicznych w celu wydania decyzji uchylającej lub zmieniającej decyzję ostateczną, o której mowa w projektowanym art. 470 § 5 nowej Ordynacji podatkowej" - czytamy dalej.
W powyższym zakresie Rzecznik będzie współpracował i w razie potrzeby udzielał wsparcia Rzecznikowi Małych i Średnich Przedsiębiorców, przy czym należy wskazać, że projekt zakłada pierwszeństwo tego drugiego rzecznika do wykonywania uprawnień w przypadku spraw przedsiębiorców podlegających jego ochronie na podstawie ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców (Dz. U. poz. 648). W tym zakresie kompetencje obu rzeczników będą uspójnione.
"Podjęcie czynności przez Rzecznika będzie następowało z urzędu lub na wniosek. Rzecznik będzie realizował nałożone zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Podatnika oraz 16 zastępców działających w terenie i 32 przedstawicieli terenowych. Zastępca Rzecznika wraz z dwoma przedstawicielami terenowymi Rzecznika będą tworzyć w każdym województwie trzyosobowy zespół ekspercki. Rzecznik, zastępcy Rzecznika, jak i przedstawiciele terenowi będą pracownikami Biura Rzecznika Praw Podatnika, stanowiącego odrębną państwową jednostkę budżetową w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2077, z późn. zm." - podano także.
Planowany termin przyjęcia projektu przez RM to IV kwartał 2018 r.
