PKP PLK przesłały do zatwierdzenia pierwszy projekt cennika 8 marca 2018 r.
"Dostrzegłem możliwe ryzyka płynące z wprowadzenia cennika w kształcie przesłanym przez zarządcę. Dlatego o opinię postanowiłem poprosić przedstawicieli rynku kolejowego i zainicjowałem konsultacje projektu" - przypomniał prezes UTK Ignacy Góra, cytowany w komunikacie.
Uwagi do cennika złożyło 17 podmiotów. W szczególności podkreślano nadmierne obciążenie finansowe za najlżejsze pociągi oraz składy jeżdżące na liniach o niskich parametrach technicznych i niskim natężeniu ruchu. Krytykowana była również alokacja kosztów PKP PLK, a także sposób wprowadzenia opłaty manewrowej i części stawki związanej z rodzajem wykonywanych przewozów.
W efekcie konsultacji podjętych przez prezesa UTK, PKP PLK zmodyfikowały projekt cennika. W wersji przesłanej 24 maja zmienione zostały: przedziały mas pociągów, wartości współczynników korygujących średnią stawkę dostępu ze względu na masę brutto pociągu, wysokości części stawki związanej z rodzajem wykonywanych przewozów oraz sposób ustalania stawki jednostkowej opłaty manewrowej, czytamy dalej.
Nowy cennik po raz pierwszy obejmuje stawki, które zostały opracowane i zatwierdzone na podstawie znowelizowanych przepisów ustawy o transporcie kolejowym oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie udostępniania infrastruktury kolejowej. Projekt cennika realizuje również postanowienia rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2015/909 z 12 czerwca 2015 r. w sprawie zasad obliczania kosztów, które są ponoszone bezpośrednio jako rezultat przejazdu pociągu oraz uwzględnia stanowisko Trybunału Sprawiedliwości UE wyrażone w wyroku z 30 maja 2013 r. nr C-512/10, podkreślono.
Zgodnie z przepisami europejskimi (art. 7 ust. 2 rozporządzenia UE 2015/99) prezes UTK mógł zastosować do weryfikacji obliczania kosztów bezpośrednich uproszczony system kontroli. Można go zastosować, jeśli średnie koszty bezpośrednie na pociągokilometr pociągu o masie 1 000 ton wynoszą nie więcej niż 2 euro (wg cen i kursów wymiany walut z 2005 r., przy zastosowaniu odpowiedniego indeksu cen). Jednak ze względu na istotność wpływu stawek dostępu do infrastruktury kolejowej na rozwój transportu kolejowego UTK nie skorzystał z możliwości jaką dają regulacje europejskie. Szczegółowo przeanalizował metodologię ustalania stawek za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej.
W nowym cenniku stawkę jednostkową zarządca wyliczy dla konkretnego planowanego przejazdu pociągu (o określonej masie brutto i rodzaju trakcji) po danej trasie. Dotychczas stawki dotyczyły planowanego przejazdu pociągu (o określonej masie brutto) po poszczególnych, zelektryfikowanych lub niezelektryfikowanych odcinkach linii o danej kategorii, wyjaśniono w materiale.
Przepisy dopuszczają, by zarządca infrastruktury w celu odzyskania całości ponoszonych kosztów wprowadził do opłaty składnik związany z rodzajem wykonywanych przewozów tzw. mark-up. Takimi opłatami zostaną objęte przejazdy pociągów towarowych o masie równej i wyższej niż 660 ton (z wyłączeniem pociągów intermodalnych). Stawka została określona na poziomie 1,28 zł za pockm, ale dzięki działaniom UTK może zostać zwrócona przewoźnikom kolejowym.
"Prawo dopuszcza wprowadzenie dodatkowych opłat uzależnionych od rodzaju przewozu jednak należy chronić przewoźników przed ponoszeniem nadmiernych kosztów dostępu do infrastruktury kolejowej. Dlatego zobligowałem PKP PLK do zwrotu przewoźnikom całości lub części tzw. mark-upu w przypadku, gdy zarządca osiągnie przychody z opłat za dostęp do infrastruktury na wyższym poziomie niż zaplanował w projekcie cennika" - zaznaczył Góra.
Prezes UTK zobowiązał również zarządcę, aby w Regulaminie sieci zawarł: zasady na jakich będzie monitorował przychody z opłat za minimalny dostęp do infrastruktury, sposób szacowania ewentualnych różnic pomiędzy stanem faktycznym a planowanym oraz sposób rozliczenia nadpłat z przewoźnikami. Prezes UTK będzie szczególnie monitorował ten obszar, zapowiedziano.
Z przedstawionych przez PKP PLK analiz rynku wynika, że zastosowanie mark-upu nie powinno spowodować przejęcia przewozów przez transport samochodowy, wskazano także.
UTK sprawuje nadzór nad poprawnością ustalania i pobierania przez zarządcę opłat za udostępnianie infrastruktury kolejowej. Odpowiada za zgodność projektu cennika zarządcy w części dotyczącej sposobu ustalania stawki jednostkowej opłaty podstawowej i manewrowej obejmującego kalkulację wysokości zastosowanych stawek cząstkowych i współczynników z obowiązującymi przepisami prawa. Celem takiego działania jest zapewnienie równego traktowania wszystkich przewoźników kolejowych przez zarządców infrastruktury kolejowej oraz zapewnienie poprawności ustalania stawek dostępu.
