2. Międzynarodowe Forum Rolnictwa Regeneratywnego na horyzoncie

Przemysł, wydobycie, rolnictwo – w zbyt wielu dziedzinach działalność człowieka skoncentrowana była i wciąż jest na bezrefleksyjnej eksploatacji zasobów planety, bez zważania na konsekwencje.

Współczesny świat stoi przed wieloma wyzwaniami, a jednym z największych jest postępująca degradacja środowiska naturalnego i powiązane z nią bezpieczeństwo żywnościowe.

Rolnictwo regeneratywne jest próbą odpowiedzi na te wyzwania. W przeciwieństwie do konwencjonalnych metod uprawy roli, które charakteryzują się intensywnym wykorzystaniem środków chemicznych i mechanicznych, rolnictwo regeneratywne koncentruje się, nomen omen, na regeneracji i poprawie zdrowia gleby, bioróżnorodności oraz ogólnej kondycji ekosystemu. Można zatem pokusić się o tezę, że jest to zupełnie nowa filozofia rolna. Prośrodowiskowa i proludzka.

Jej celem jest tworzenie zrównoważonych i zdrowych systemów rolnych, które mogą przetrwać i prosperować przez długie lata bez nadmiernego wykorzystania zasobów naturalnych.

Przykładem może być ograniczenie tzw. pryskania żywności. Rolnictwo regeneratywne stara się minimalizować użycie pestycydów, herbicydów i syntetycznych nawozów, co pomaga w ochronie zdrowia gleby, wód gruntowych oraz bioróżnorodności. A także nas wszystkich, bowiem niektóre środki ochrony roślin pozostałe w żywności (np. glifosat) mogą mieć fatalny wpływ na ludzkie zdrowie.

Według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), który zajmuje się badaniem żywności na obecność groźnych substancji, w zasadzie nie ma się czym przejmować. W 2022 r. w Unii Europejskiej (UE) pobrano bezprecedensową liczbę 110 829[1] próbek żywności, co oznacza wzrost o jedną czwartą w porównaniu z 2021 r. Wyniki pokazują, że 96,3 proc. próbek mieściło się w prawnie dozwolonych poziomach.

Niestety, rzeczywistość może być mniej "zielona". Z badań przeprowadzonych w latach 2011-2019 przez Pesticide Action Network[2] – a oni znają się na rzeczy – wynika, że zanieczyszczenie pestycydami w warzywach i owocach produkowanych na terenie UE… jest coraz wyższe. Analiza wykazała, że w ciągu 9 lat odnotowano wzrost zanieczyszczenia żywności najbardziej niebezpiecznymi pestycydami o 53 proc. Poszerza się także lista wykorzystywanych i potencjalnie szkodliwych dla ludzi substancji.

W takiej sytuacji jedynym racjonalnym rozwiązaniem jest zwrot w stronę bardziej biologicznych upraw, w których stawia się na naturalne środki – w stronę rolnictwa regeneratywnego. Ochrona przed szkodnikami, chorobami i chwastami opiera się w tym przypadku na wspieraniu ich naturalnych wrogów, wyborze odpowiednich gatunków i odmian roślin, praktykowaniu płodozmianu oraz stosowaniu właściwych technik uprawy i zabiegów agrotechnicznych. Użycie środków ochrony roślin jest stosowane w momentach, gdy nie ma innego rozwiązania.

Efekt? Żywność pochodząca z upraw regeneracyjnych jest po prostu przyjazna środowisku. Ciężko przecenić ten argument.

Innym ważnym kierunkiem rozwoju rolnictwa regeneratywnego jest jego duży potencjał w redukcji emisji dwutlenku węgla, która odpowiada za coraz większe zmiany klimatyczne na całej planecie. Możliwe jest to dzięki zastosowaniu metod, które pomagają absorbować dwutlenek węgla z atmosfery i magazynować go w glebie.

Uprawę roślin okrywowych

Mowa o mieszankach poplonowych i międzyplonowych, w skład których często wchodzą słoneczniki, groch czy facelia – ich obecność zapobiega erozji gleby, zatrzymuje wilgoć oraz dostarcza organiczne substancje do gleby w wyniku ich rozkładu.

Bezorkowe techniki uprawy

Zamiast tradycyjnej uprawy orkowej rolnicy wykorzystują bezorkowe metody, które minimalizują zakłócenia struktury gleby i nie degradują obecnego w niej węgla organicznego.

Kompostowanie

Przetwarzanie resztek organicznych na kompost zwiększa zawartość węgla w glebie i poprawia jej strukturę.

Utrzymywanie różnorodności roślin

Wprowadzanie różnorodnych gatunków roślin na polach przyczynia się do zwiększenia bioróżnorodności i poprawy zdrowia gleby.

Wszystkie te zabiegi pozwalają nie tylko na redukcję emisji dwutlenku węgla, ale też na zwiększenie plonów dzięki poprawie struktury gleby, wzrostu jej zasobności i zwiększeniu zdolności do zatrzymywania wody. Następuje poprawa jakości gleby.

W konsekwencji żywność pochodząca z rolnictwa regeneratywnego produkowana jest w sposób bardziej zrównoważony, na czym zyskują konsumenci i producenci. Wśród tych ostatnich coraz większą popularnością cieszą się certyfikaty określające emisję oraz sekwestrację produkcji danego surowca, które są oficjalnym potwierdzeniem działań rolników w obszarze ochrony środowiska i klimatu.

A warto trzymać rękę na pulsie. Przypomnijmy, że zgodnie z danymi Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami z 2021 roku[3]  sektor rolniczy w Polsce odpowiadał za około 8 proc. całkowitej emisji antropogenicznej gazów cieplarnianych w naszym kraju.

Rolnictwo regeneratywne jest próbą znalezienia odpowiedzi na skażenie środowiska, żywności, zmiany klimatyczne. Wciąż nie jest jednak zbyt popularne. W 2022 roku aż 38 proc.[4]  polskich rolników nie znało tego terminu. Dlatego potrzebna jest edukacja, społeczny dialog i platforma do wymiany doświadczeń. Właśnie z tego powodu fundacja Terra Nostra wespół z EIT FOOD już po raz drugi organizuje Międzynarodowe Forum Rolnictwa Regeneratywnego – Bio Reaction 2024.

Najbliższa edycja tego unikalnego wydarzenia odbędzie się już 13 czerwca na terenie malowniczego gospodarstwa Jagrol w Pierzchnie (Wielkopolska).

Wśród uczestników będzie można spotkać wielu praktyków, naukowców, decydentów z branży spożywczej oraz przedstawicieli mediów.

Gościem honorowym jest Frédéric Thomas, francuski rolnik i światowej sławy propagator agroekologii, od ponad trzech dekad zajmujący się rolnictwem regeneratywnym na swojej farmie w Dhuizon we Francji. To człowiek, który udowadnia, że proekologiczna zmiana w rolnictwie jest nie tylko możliwa, ale też konieczna.

Prelegenci i audytorium rozprawiać będą o wielu trudnych i kontrowersyjnych kwestiach związanych z rolnictwem regeneratywnym. Jednym z najważniejszych paneli dyskusyjnych przewidzianych w agendzie jest wymiana doświadczeń pomiędzy producentami rolnymi a dużymi przedsiębiorstwami spożywczymi.

Eksperci z obu stron łańcucha dostaw żywności omówią koncepcję Trusted Field = Trusted Food oraz wspólnie zastanowią się, jakie kroki należy podjąć, aby cały proces wytwarzania produktów spożywczych był bardziej przyjazny środowisku.

Wśród poruszanych tematów nie zabraknie także wątków związanych z wykorzystaniem cyfrowych technologii, po które rolnicy regeneratywni sięgają coraz śmielej, oraz transparentnego przedstawiania informacji o sposobach uprawy i przetwórstwa na etykietach produktów.

Rolnictwu regeneratywnemu poświęcone będą aż dwa panele dyskusyjne, podczas których specjaliści pochylą się nad wszystkimi wadami i zaletami tego modelu zarządzania, a także rozprawią się z mitami związanymi z jego wdrażaniem – np. z rzekomo wysokimi kosztami.

Formuła "Bio Reaction" to jednak nie tylko teoria. Organizatorzy zadbali, by wszyscy zgromadzeni mieli okazję na własnej skórze przekonać się, czym jest rolnictwo regeneratywne. Zaplanowano pokaz doświadczeń polowych, dlatego wydarzenie określono hasłem "W krawacie i w kaloszach".

Na uczestników czekają także inne atrakcje, w tym Strefa innowacji, gdzie przedstawione zostaną startupy oraz partnerzy Forum, a także Strefa regeneracji, w której można będzie skosztować jedzenia pochodzącego z upraw regeneratywnych. Zwieńczeniem całego wydarzenia będzie koncert zespołu Dizzy Boyz Brass Band z udziałem Daniela Moszczyńskiego.

Partnerami strategicznymi eventu są: Bio-Gen, Bunge, Danone, Nestle, Top Farms Głubczyce, Top Farms Wielkopolska.

Partnerami wydarzenia są również: Agro Ubezpieczenia, BNP Paribas, Bureau Veritas, Farmtech Sp. z o.o, GoodMills Polska, Maspex, Mentor, Metos Polska, Syngenta, Szkółki Kórnickie, Top Farms Agro.

Patronat honorowy nad II. Międzynarodowym Forum Rolnictwa Regeneratywnego objęli Rektorzy:

• Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu,
• Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu,
• Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie,
• Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie,
• Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk.

Patronat medialny objęło wydawnictwo Tygodnik Poradnik Rolniczy, Top Agrar, Wyborcza Biz. oraz portal wp.pl.

Udział w II. Międzynarodowym Forum Rolnictwa Regeneratywnego jest bezpłatny, a całe wydarzenie śledzić można online.

Formularz rejestracyjny znajduje się w zakładce "Zapisy" na stronie https://bioreaction.pl/.

[1] https://www.efsa.europa.eu/en/news/pesticide-residues-food-latest-figures-released

[2] https://www.pan-europe.info/resources/reports/2022/05/forbidden-fruit-dramatic-rise-dangerous-pesticides-found-fruits-and

[3] https://www.gov.pl/web/rolnictwo/emisje-gazow-cieplarnianych-ghg-z-rolnictwa

[4] https://agronomist.pl/articles/rolnictwo-regeneracyjne-szansa-dla-planety-korzysci-dla-rolnikow