Alarmujące dane: 70% budynków w Polsce jest nieefektywnych energetycznie

Od 2015 roku Barometr Zdrowych Domów regularnie dostarczał szczegółowych danych dotyczących stanu budynków mieszkalnych w Unii Europejskiej, w tym w Polsce. W tegorocznej edycji zakres raportu został poszerzony, obejmując różne typy budynków, takie jak biura, szkoły i szpitale. Ósma edycja, opracowana przez Buildings Performance Institute Europe (BPIE), przy wsparciu Grupy VELUX, koncentruje się na kluczowej potrzebie stworzenia zdrowych, zrównoważonych i odpornych na zmiany klimatyczne przestrzeni.

Marka VELUX od lat angażuje się w podnoszenie świadomości społecznej w zakresie wpływu budynków na nasze zdrowie i samopoczucie. Oddając w Państwa ręce publikację, która mam nadzieję, stanie się użytecznym narzędziem dla branży budowlanej, udowadniamy, że można tworzyć zdrowe i zrównoważone budynki, a tym samym zadbać o lepszą przyszłość dla kolejnych pokoleń - powiedział Przemysław Pokorski, Dyrektor Rynku VELUX Polska i Kraje Bałtyckie.

Zdrowy budynek to miejsce, które promuje zdrowie i dobre samopoczucie użytkowników, wspiera bezpieczeństwo oraz zrównoważony rozwój, a także jest odporne na zmieniające się warunki klimatyczne. Raport HBB proponuje ramy działania dla branży budowlanej, które mają przyspieszyć transformację w kierunku zdrowych budynków.

Europejczycy spędzają aż 90% swojego życia w zamkniętych pomieszczeniach. Mimo to, kwestie zdrowia użytkowników budynków pozostają wciąż marginalizowane. W Polsce głównymi problemami są niedobór światła dziennego, zawilgocenie mieszkań, nadmierny hałas oraz trudności finansowe z zapewnieniem odpowiedniego ogrzewania. Te czynniki są składowymi tzw. syndromu chorego budynku, który ma negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne mieszkańców.

Tworzenie nowych budynków zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz gruntowna renowacja istniejących obiektów to niezbędne elementy zielonej transformacji. Brak powszechnie uznanej definicji zdrowego budynku utrudnia jednak realizację tych celów.

Barometr Zdrowych Budynków 2024 definiuje pięć głównych wymiarów, które są fundamentem tworzenia zdrowych, zrównoważonych i odpornych przestrzeni:

1. Poprawa zdrowia psychicznego i fizycznego użytkowników.
2. Projektowanie skoncentrowane na potrzebach człowieka.
3. Zrównoważona budowa i eksploatacja.
4. Odporność i adaptacja do zmian klimatycznych.
5. Zwiększanie zaangażowania i świadomości użytkowników.

Każdy z tych wymiarów został wzbogacony o zestaw wskaźników (łącznie 24), które pomagają interesariuszom w podejmowaniu decyzji i monitorowaniu postępów.

Stan techniczny budynków w UE pozostawia wiele do życzenia. Aktualny wskaźnik głębokiej modernizacji energetycznej w UE wynosi zaledwie 0,2%, podczas gdy zalecana wartość to 3% rocznie. Tak niskie tempo modernizacji znacznie opóźnia realizację celów klimatycznych.

W Polsce około 70% budynków jest nieefektywnych energetycznie, a 15% ma najgorszy standard i wymaga pilnych działań. Według Długoterminowej Strategii Renowacji Budynków w Polsce, tempo modernizacji energetycznej powinno wynosić około 3,8% rocznie a wynosi niestety ok. 1%, czyli niemal czterokrotnie więcej niż obecnie. - powiedziała Aleksandra Stępniak, Public Affairs VELUX Polska

Aleksandra Stępniak, Public Affairs Velux Polska podkreśliła, że proces ten, obejmujący 7,5 mln budynków, nie powinien budzić obaw, lecz być postrzegany jako szansa na poprawę jakości życia.

W całej UE rosnące koszty energii, czynszów i kredytów hipotecznych stanowią poważne obciążenie dla mieszkańców. W przypadku 30% gospodarstw domowych o niskich dochodach, ponad 40% budżetu pochłaniają wydatki na mieszkanie.

W Polsce sytuacja jest nieco lepsza – około 29% gospodarstw domowych o niskich dochodach wydaje ponad 40% swoich dochodów na koszty związane z mieszkaniem. Średnio Polacy przeznaczają 19,3% swoich budżetów na utrzymanie domów, co i tak stanowi istotne obciążenie.

Zdrowe budynki to nie tylko lepsza jakość życia, ale także korzyści ekonomiczne. Badania pokazują, że zdrowsze miejsca pracy mogą zwiększyć produktywność, co przekłada się na dodatkowe 40 miliardów euro rocznie w skali UE. Dostęp do światła dziennego zwiększa efektywność pracy i nauki nawet o 10–18%.

Dodatkowo, dobrze zaprojektowane programy modernizacyjne mogłyby stworzyć od 200 tys. do 500 tys. miejsc pracy rocznie w całej UE. W Polsce potencjalnie można by utworzyć 100 tys. miejsc pracy bezpośrednich i 200 tys. pośrednich.

W Polsce korzyści ekonomiczne wynikające z ograniczenia zagrożeń związanych z klimatem wewnątrz pomieszczeń mogłyby wynieść nawet 17 mld EUR do roku 2050. Oszczędności te związane byłyby z mniejszymi kosztami opieki zdrowotnej, mniejszą absencją pracowników oraz lepszą efektywnością ich pracy

Aby polityka klimatyczna mogła być realizowana w sposób efektywny i sprawiedliwy, powinna stawiać ludzi w centrum działań i podejmowanych decyzji. Stąd tak pilne i potrzebne jest stworzenie definicji zdrowych budynków i ich szybka popularyzacja, nie tylko wśród decydentów, ale także i użytkowników. Zdrowe budynki to zagadnienie wieloaspektowe, zatem zaleca się także uwzględnienie zdrowia, zrównoważonego rozwoju i odporności na zmiany klimatu w regulacjach dotyczących budynków.

Dlatego potrzeba jest nie tylko budowania nowych, zdrowych i zrównoważonych budynków, ale i przyspieszenia tempa modernizacji, tych które są nieefektywne.

Biorąc pod uwagę fakt, że jeden na czterech Polaków mierzy się z zagrożeniami związanymi z klimatem wewnątrz pomieszczeń, to tylko sama poprawa warunków takich jak odpowiednia ilość światła, redukcja hałasu, pozwoli w sposób komfortowy przebywać obywatelom w zamkniętych pomieszczeniach.

Czy warto? Nie ma innego wyjścia! I nie powinny nas zmuszać regulacje unijne i przepisy prawa, ale dbałość o człowieka.