Alimenty po rozwodzie - komu przysługują i jak je uzyskać?

Alimentów od byłego małżonka można żądać zarówno w trakcie sprawy rozwodowej, jak i po orzeczeniu rozwodu. To, jak będą wyglądać kwestie związane z płaceniem alimentów, zależne jest od tego, czy rozwód zostanie orzeczony o winie, czy też bez jej orzekania.

Jeżeli rozwód zostanie orzeczony bez winy małżonków, wówczas o alimenty ubiegać może się zarówno mąż, jak i żona. Warunkiem uzyskania świadczenia jest jednak konieczność znalezienia się w niedostatku. Niedostatek zaś definiowany jest jako sytuacja, w której dana osoba nie jest w stanie własnymi staraniami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb oraz jednocześnie nie posiada ona żadnego dochodu ani majątku. 

Przy orzekaniu alimentów pod uwagę brane są także możliwości zarobkowe i majątkowe osoby, która ma płacić świadczenie, jak i wszelki majątek, jaki posiada. Ponadto znaczenie ma również to, jakie dochody i zarobki otrzymywałby zobowiązany przy pełnym wykorzystaniu swoich sił, kwalifikacji oraz zdolności do pracy. 

Drugą sytuacją, która uprawnia do starania się o alimenty po rozwodzie, jest natomiast rozwód z orzeczeniem o winie jednego małżonka. W takim przypadku drugi małżonek może żądać, aby sąd przyznał mu świadczenie nawet jeśli nie pozostaje on w niedostatku. Wówczas niezbędne będzie udowodnienie, że rozwód spowodował znaczne pogorszenie jego sytuacji materialnej. Małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, nie ma z kolei prawa ubiegać się o świadczenie od małżonka niewinnego. 

Jeżeli wina została zasądzona po stronie obojga małżonków, mogą oni w równym stopniu ubiegać się o alimenty, jednak warunkiem ich przyznania jest to, aby dana osoba popadła w niedostatek. 

Aby ubiegać się o alimenty od byłego małżonka, takie żądanie można zawrzeć już we wniosku rozwodowym. Sam pozew o alimenty należy złożyć do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby składającej wniosek. W pozwie należy zamieścić:

• oznaczenie sądu, obu stron oraz pozwu,
• jasno określone żądanie i jego uzasadnienie poparte dowodami,
• opis sytuacji życiowej i materialnej
• załączniki,
• podpis.

Do pozwu o alimenty na żonę lub męża trzeba także dołączyć wszelkie dowody w sprawie, takie jak rachunki czy faktury związane z poniesionymi wydatkami na usprawiedliwione potrzeby. Złożenie pozwu jest wolne od opłat sądowych. 

W przypadku alimentów od byłego małżonka, który nie został uznany wyłącznie winnym rozkładu pożycia małżeńskiego, obowiązek świadczenia kończy się po 5 latach od uprawomocnienia wyroku rozwodowego. Możliwe jest przedłużenie tego okresu, pod warunkiem wystąpienia szczególnych okoliczności, takich jak np. choroba.

Inaczej jest w przypadku rozwodu z orzeczeniem o winie, ponieważ świadczenie pozostaje dożywotnie i wygasa dopiero po śmierci osoby, na której rzecz płacone są alimenty. 

Warto wspomnieć o tym, że jeżeli osoba uprawniona do alimentów wstąpi w nowy związek małżeński, obowiązek alimentacyjny, a tym samym obowiązek dostarczania drugiemu małżonkowi środków utrzymania natychmiastowo wygasa. Świadczenie nie wygaśnie, jeżeli małżonek pozostaje w związku nieformalnym, takim jak konkubinat czy związek kohabitacyjny. 

Jaka jest wysokość alimentów na byłego małżonka po rozwodzie? Przede wszystkim zależne będzie to od możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego oraz od usprawiedliwionej potrzeby osoby składającej pozew, jej możliwości majątkowych i zarobkowych.

Zgodnie z treścią Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego usprawiedliwione potrzeby to m.in. wydatki na żywność, utrzymanie mieszkania, wizyty lekarskie, ubrania, lekarstwa i inne wydatki związane z egzystencją. Możliwości zarobkowe i majątkowe to natomiast wynagrodzenie uzyskiwane z pracy, majątek oraz to, jakie zarobki otrzymywałaby dana osoba przy pełnym wykorzystaniu swoich sił i zdolności. Wobec tego każda sprawa rozpatrywana jest zawsze indywidualnie.

Tak jak w przypadku alimentów na dziecko, nie są one zasądzane raz na zawsze. Jeżeli zmienią się możliwości majątkowe lub zarobkowe, albo zwiększą się lub zmniejszą potrzeby usprawiedliwione byłego małżonka, możliwe jest wystąpienie do sądu z odpowiednim powództwem o zwiększenie lub zmniejszenie świadczenia alimentacyjnego. 

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym każdy małżonek ma obowiązek zaspokojenia potrzeb rodziny odpowiednio do swoich sił, zdolności i możliwości zarobkowych. Chodzi tutaj zarówno o pracę zarobkową, jak i o osobiste starania w wychowaniu dzieci lub utrzymania wspólnego gospodarstwa domowego. 

W związku z tym, jeżeli jeden z małżonków w trakcie małżeństwa nie wywiązuje się ze swojego obowiązku, drugi z nich może złożyć pozew do sądu o świadczenie alimentacyjne. Warto wówczas wiedzieć, że rozdzielność majątkowa nie chroni przed obowiązkiem alimentacyjnym.