Analityka danych w erze gospodarki cyfrowej – konieczność czy przywilej?

Dane, do których dzięki cyfryzacji mamy dostęp, to coś więcej, niż tylko deklaratywny obraz konsumenta, wyłaniający się z badań opinii. Dane odzwierciedlają jego faktyczne zachowania. To wiedza, która nie tylko przynosi korzyści konsumentom i biznesowi, ale także może mieć pozytywny wpływ na nasze otoczenie, pomóc rozwiązywać takie problemy jak ubóstwo, nierówności społeczne czy zmiany klimatyczne. To jednocześnie wiedza wrażliwa, ważna dla konsumentów, która może wpłynąć na ich postrzeganie firm i marek, mocniej niż jakość oferowanych przez nie produktów czy usług.

Wraz z przetaczającymi się przez świat kryzysami, takimi jak pandemia COVID-19 czy wojna w Ukrainie, rozwój gospodarki cyfrowej przyspieszył, a internet stał się miejscem "ucieczki" wielu przedsiębiorstw i sklepów, których funkcjonowanie w dotychczasowy, fizyczny sposób stało się nieopłacalne lub niemożliwe. Razem z tą nagłą transformacją, wzrosła liczba przypadków kradzieży, nieuzasadnionego zbierania i nadużycia danych klientów, a to wzbudziło nową falę nieufności wśród konsumentów. W przeprowadzonym przez Mastercard badaniu, 9 na 10 konsumentów uznało ochronę danych za bardzo ważną, a tylko 25 proc. z nich stwierdziło, że firmy robią to dobrze. Można więc uznać, że zdecydowana większość społeczeństwa dzieli się, świadomie lub nie, tym co najcenniejsze, bez pewności, czy te informacje będą odpowiednio szanowane i chronione.

Firmy natomiast powinny wykorzystywać dane do identyfikacji nowych potrzeb i możliwości, a także wprowadzania pozytywnych zmian społecznych. Kluczowe jest, żeby dane konsumentów były bezpieczne, niemniej, zagregowane i zanonimizowane stanowią wiarygodne, rzeczywiste i obszerne źródło wiedzy, która realnie może wpłynąć na czyjeś życie; zmienić je, pomóc w podjęciu trudnej decyzji.

Dlatego warto kontynuować debatę na temat odpowiedzialnego ich wykorzystywania, a toczy się ona na wielu płaszczyznach i w skali globalnej. Zagadnienie nie dotyczy bowiem jednego kraju, ani nawet kontynentu – przepływ informacji i ilość danych, które udostępniane są w trakcie interakcji w internecie, z wykorzystaniem sieci 5G czy sztucznej inteligencji stale rośnie. Kluczowe jest ustalenie, kto w zdecentralizowanym świecie ma te procesy kontrolować i kto będzie za nie odpowiedzialny?

Globalizacja utrudnia również zidentyfikowanie norm prawnych, które regulować powinny procesy oparte na danych. Ograniczenie ich przepływu jedynie do granic państwowych nie sprzyja innowacji. Analiza na poziomie regionalnym czy globalnym daje znacznie więcej możliwości określenia trendów i zależności, w różnych obszarach, ale rodzi również trudności prawne, których rozwiązanie stanowi kolejne z wyzwań. Bezpieczeństwo danych nie powinno również dotyczyć wyłącznie mieszkańców lepiej rozwiniętych obszarów świata. To właśnie w tych rozwijających się bowiem, zaangażowanie cyfrowe stale rośnie, a ochrona ich interesów ma takie same znaczenie w Kenii czy Indiach, jak w krajach Europy Zachodniej.

Wszędzie potrzebna jest również edukacja –  przystępnie podawana wiedza o tym, w jaki sposób odpowiedzialne zarządzanie danymi wdrożyć w każdy projekt, który wymaga ich wykorzystania, tak aby na wszystkich jego etapach ich ochrona stanowiła równie ważny element, jak osiągnięcie założonego biznesowego celu, stworzenie produktu czy usługi.

Dane stanowią podstawę modelu biznesowego Mastercard. Przetwarzając rocznie ponad 75 mld transakcji, wiele uwagi poświęcamy stałemu rozwijaniu umiejętności ich analizowania, ale równie dużo wysiłku wkładamy w zapewnienie najwyższych standardów ich bezpieczeństwa i odpowiedzialnego zarządzania nimi. Wdrażamy innowacyjne rozwiązania mające na celu agregację i anonimizację, tak żeby w zebranych danych zobaczyć trendy. Metodologia ta wyklucza również możliwość identyfikacji konkretnych podmiotów, analizę danych wrażliwych, czy dla zbiorów niespełniających warunku odpowiedniej liczebności. Sprawdzenie tego to zawsze pierwszy krok w planowaniu projektów opartych na danych.

Kluczowe jest dla nas również określenie standardów etycznych i postępowanie zgodnie z nimi. W związku z tym, w 2019 r. zaproponowaliśmy sześć zasad, które mają pomóc firmom w realizacji zrównoważonych programów mających na celu sprostanie wyzwaniom gospodarki cyfrowej, tak aby przynosiła ona korzyści wszystkim jej uczestnikom. Są to:

·      bezpieczeństwo i ochrona czyli podstawa, jaką jest wypracowanie procedur i narzędzi, które umożliwiają zarządzanie danymi,

·      przejrzystość i kontrola w zakresie informowania konsumentów o tym, co dzieje się z ich danymi i jaki mają na to wpływ,

·      odpowiedzialność czyli stawianie dobrze pojmowanego interesu klienta na pierwszym miejscu,

·      bezstronność w przetwarzaniu danych, tak aby ograniczyć skutki nieprzemyślanego czy stronniczego ich użycia,

·      innowacyjność w wykorzystywaniu danych, tak aby przynosiły korzyści konsumentom,

·      wpływ na społeczeństwo, pozytywny, prowadzący do zmian, których analiza danych może być początkiem.

W dobie kryzysów, albo po prostu w zmieniających się warunkach życia, szybki dostęp do danych jest nieoceniony. Jeśli są one wiarygodne, pozwalają oswoić niepewność związaną z nową rzeczywistością. Od kiedy zajmujemy się inicjatywami z kategorii Data For Good, widzimy wyraźnie, że dane można wykorzystywać nie tylko, aby podejmować lepsze decyzje, ale też żeby ułatwić osobom w trudnej sytuacji odnalezienie się w nowej rzeczywistości.

Właśnie ta idea stała się podstawą wdrożenia dwóch projektów, których podstawowym celem była pomoc konsumentom. KiedyDoSklepu.pl, narzędzie wskazujące natężenie ruchu w sklepach spożywczych okazało się potrzebne w czasie pandemii COVID-19. Pozwalało wybrać najlepszy czas na zrobienie zakupów, unikając tłumów. Pomagało chronić konsumentom ich zdrowie, dając wiedzę, kiedy w sklepie może być najmniej kupujących.

Kolejny projekt oparty na danych kartowych połączonych z danymi ogólnodostępnymi to GdzieZamieszkac.com – platforma online, która na podstawie analizy danych GUS, dotyczących m.in. średniej wysokości opłat za czynsz i średniego wynagrodzenia, połączonymi z trendami zakupowymi w obszarze podstawowych, codziennych zakupów pochodzącymi od Mastercard, prezentuje przybliżone koszty życia w różnych miastach, miejscowościach i regionach kraju.

Gdziezamieszkać.com zostało stworzone z myślą o obywatelach Ukrainy, którzy przybyli do Polski w wyniku wojny w Ukrainie. Miliony z tych, którzy przybyli do naszego kraju potrzebowały w pierwszym momencie wsparcia i opieki. Teraz, mimo że wg badań 56 proc. z nich planuje wrócić do swojego kraju kiedy tylko będzie to możliwe, muszą poszukać w Polsce domu i tak naprawdę nikt nie wie na jak długo. 69 proc. szukających nowego miejsca do samodzielnego życia preferuje miasta powyżej 200 tys. mieszkańców. Okazuje się jednak, że to w mniejszych miejscowościach łatwiej znaleźć pracę i udźwignąć bieżące koszty utrzymania rodziny. Narzędzie GdzieZamieszkac.com umożliwia zweryfikowanie bieżącej sytuacji oraz możliwości szukającego i wybranie do życia takiej okolicy, w której poczuje się samodzielny i niezależny.

To jest właśnie wg Mastercard użycie "data for good" w najlepszy sposób z możliwych.