Jak ma wyglądać cyfryzacja z ludzką twarzą? Odpowiedzią jest społeczeństwo 5.0. Jest to koncepcja rozpropagowana przez rząd Japonii. Społeczeństwo opatrzone numerem piątym jest kolejnym etapem ewolucji po modelu opartym na myślistwie, rolnictwie, przemyśle oraz informacji.
Moderator Przemysław Białkowski z Interia.pl rozpoczął debatę od postawienia zagadnienia, jak stworzyć w Polsce takie społeczeństwo? Miałoby to być to społeczeństwo zorientowane na człowieka, w którym postęp ekonomiczny zawierają również rozwiązania kwestii społecznych. Taki system powinien oferować wysoką integrację przestrzeni cyfrowej i rzeczywistej.
Zaproszeni eksperci przekazywali swoje obserwacje opierające się w ogromnej mierze na zmianach, jakie dokonały się w przestrzeni cyfrowej w czasie pandemii. W debacie wzięli udział:
Przemysław Koch – Dyrektor Centralnego Ośrodka Informatyki
Wojciech Janek, Wicedyrektor Programu GovTech Polska
Paweł Jakubik, Członek zarządu Microsoft
Izabela Banaś, Zastępca Dyrektora, Departament Analiz i Strategii, PARP
Michal Kantor, Chief New Technologies & Digital Transformation, Adamed Pharma S.A.
Leszek Chwalik, Wiceprezes Zarządu, TAURON Obsługa Klienta Sp. z o.o.
Przemysław Kurczewski, Zastępca Dyrektora, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Przemysław Koch podkreślił zmiany w postrzeganiu przez zwierzchników pracy zdalnej i odpowiedział na pytanie, jak jego zdaniem powinna wyglądać Polska w świecie cyfrowym.
Powinniśmy wyciągnąć tyle, ile się da z tej zmiany. Pandemia pokazała., że praca zdalna jest efektywna co najmniej tak bardzo, jak praca na miejscu w biurze. Powinniśmy też dbać o to, by te usługi były jak najbardziej bezpieczne w świecie cyfrowym. Zagrożenia płynące z naszej obecności i naszej pracy w sieci te nie powinny nas blokować.
Strach przed zmianą jest naturalny, ale nie powinien nas paraliżować. Powierzamy coraz więcej czynności ludzkich sztucznej inteligencji. Coraz więcej decyzji delegujemy na poziom technologii, bo to nam oszczędza czas i życie, a nam zapewnia komfort.
Wojciech Janek opowiedział o zmianach w edukacji oraz o tym, jak rozumie najważniejsze elementy w nowej wizji społeczeństwa cyfrowego:
W wersji 5 .0 najważniejszy jest aspekt integracyjny. Musimy umieć połączyć te wszystkie klocki, aby osiągnąć dodatkową wartość, Robi to już np. rynek finansowy, łącząc nasze działania w mediach społecznościowych w ocenie naszej zdolności kredytowej. Użycie Big Data, jak nasze informacje medyczne czy edukacyjne, może np. pokazywać, jak nas leczyć, a jakie są nasze zagrożenia. Pomagają w tym gadżety typu Wearables.
Podczas pandemii znacznie wzrosła liczba użytkowników profilu zaufanego. Obecnie korzysta z niego kilkanaście milionów Polaków.
W czymś, co jest złe, powinniśmy szukać plusów. Jednym z tych plusów jest również edukacja, a to właśnie ona długoterminowo zapewni nam przewagę technologiczną. W porównaniu do naszych sąsiadów mamy bardzo dobre rozwiązania, jeśli chodzi o jakość sieci i połączenia internetowe.
Wicedyrektor Programu GovTech Polska przedstawił z pasją projekt edukacyjny, z którego mogą skorzystać uczniowie w całej Polsce:
Duża część edukacji jest oparta o systemy niezmienione od czasu Bismarcka. Informacja idzie od nauczyciela do ucznia, nauka opiera się często na nauce tego, co jest zawarte w podręczniku i odpytanie z tego za tydzień.
Laboratoria Przyszłości to nasz projekt, który dofinansuje polskie szkoły i umożliwia zmianę tego systemu. Zgłosiło się do niego już 12 000 szkół. Chcielibyśmy, aby system wspierał radość tworzenia. Nauczyciel powinien być kimś w rodzaju przewodnika czy starszego brata.
Jakie są przykłady ryzyka płynącego z braku nadążania za zmianą?
Kodak w kluczowym momencie sprzedawał 90% klisz. Jednak nie udało mu się przejść rewolucji cyfrowej. Podobna sytuacja miała w przypadku Nokii, która w szczytowym momencie Nokia sprzedawała 40% wszystkich telefonów komórkowych, a później upadła. Powyższe przykłady udowadniają, że jeśli nie dokonamy transformacji cyfrowej to jutro może nas nie być.
Paweł Jakubik opisał, jak obecnie wygląda społeczeństwo 5.0
Światem rządzą politycy i biznesmeni, ale pojawili się wśród nich też informatycy. Widać to chociażby w obecności Big Tech na giełdach. Pamiętajmy jednak, że nie możemy zbudować świata jedynie na osobach o ścisłych umysłach. Społeczeństwo 5.0 jest oparte na danych, a do ich analizy i tworzenia dzięki nim strategii Win-Win potrzebne są miękkie kompetencje. Jak powiedział niedawno prezes Microsoftu Satya Nadella "Care is the new currency"
Polska na dzisiaj ma za mało ludzi do projektowania takich usług jak design thinking, uczelnie ich nie kształcą. To jest też mój apel do świata nauki.
Zdaję sobie sprawę, jak niełatwo jest przekonać ludzi w różnym wieku, aby przesiedli się na nową komputerową zmianę. Przykładem może być przekonanie ludzi przez ostatni rok do korzystania z Teams. Tauron i Adamed uważam za przykłady takich udanych transformacji i skutecznego zarządzania talentami i kadrami, aby wdrożyć wśród nich rozwiązania 5.0. Chciałbym zachęcić polskich specjalistów, aby tworzyli innowacje na nasze krajowe potrzeby.
Producenci softwaru dbają o zabezpieczenia danych - obecnie już nikt nie odchodzi od komputera, jeśli go nie zablokuje. A jeśli tego nie zrobi, pomaga mu w tym system. Uważam, że jako Polska przeskoczyliśmy erę w technologiach bankowych pomimo tego, że zaczynaliśmy później. Zadajmy sobie pytanie, co my mamy zrobić, żeby Polska przeskoczyła erę także w AI oraz w blockchainie.
Izabela Banaś zgodziła się, że największą szansą i wyzwaniem dla społeczeństwa 5.0 jest edukacja.
Powinniśmy podnosić kompetencje, począwszy od najwcześniejszych etapów edukacji poprzez całe nasze życie zawodowe. Spora część przedsiębiorców uważa, że cyfryzacja nie jest dla nich. Administracja rządowa musi znaleźć rozwiązanie tego problemu. My jako instytucje publiczne możemy tworzyć popyt na te rozwiązania. Nie jest źle, bo wiele rzeczy udało nam się zrobić. Wiele instytucji odnalazło się w realiach pracy zdalnej. Jednak dostrzegam, że wiele jest do zrobienia na szczeblu lokalnym. Jako urzędnicy musimy się nauczyć jak zamawiać inteligentne rozwiązania na szczeblu powiatowym, gminnym.
Michal Kantor opowiedział o wdrażaniu nowych technologii bliskich człowiekowi w branży farmaceutycznej
Zmieniła się perspektywa specjalistów IT. Obecnie pierwszym pytaniem jest pytanie o potrzeby i realia biznesowe, a dopiero kolejnym, jaką aplikację napisać, aby na te potrzeby odpowiedzieć. Zmiana nastąpiła również na poziomie dokumentów. Obecnie łatwiej dostępne i bardziej pewne są dokumenty zdigitalizowane, a nie ich papierowe wersje postawione w segregatorze na półce.
Zwłaszcza na rynku farmaceutycznym aplikacje podlegają regulacjom, bowiem mają wpływ na zdrowie i życie ludzkie. Jako Adamed jesteśmy nie tylko producentem, ale i edukatorem. Chcemy wspierać leczenie ludzi poprzez wiedzę, również przez aplikacje monitorujące zdrowie.
Przed pandemią istniała silna grupa ludzi aktywnych cyfrowo. Pandemia skłoniła kolejne osoby, zwłaszcza starsze, aby zaczęły szeroko korzystać z narzędzi informatycznych. Przedtem woleli na przykład posługiwać się pieniędzmi papierowymi i załatwiać swoje sprawy w okienku. Niestety grupa ta jest też bardziej podatna na mechanizmy fiszingowe, na dezinformację czy kradzież danych.
Leszek Chwalik opowiedział, jak z perspektywy Tauron wygląda połączenie biznesu i IT.
Wiedzę do tworzenia nowych narzędzi czerpiemy z dwóch źródeł. Po pierwsze to informacja od klienta, często bardzo wymagającego. Po drugie, biznes jest dużo bardziej świadomy, jak technologia wpływa na pracę, więc presja na zespoły IT jest dużo większa. Stąd zbieramy pomysły, kaizeny i dokonujemy prototypizacji. Sprawdzamy wymagania biznesowe i dopytujemy, jakich rozwiązań biznes oczekuje. Uzależnienie biznesu od IT niewątpliwie będzie rosło
Wiceprezes Zarządu TAURON przedstawił projekt Inteligentnego miasta
Współpraca Microsoftu i Tauron Wrocław zrodziła się z pomysłu wykorzystania infrastruktury grupy Tauron. Celem ma być usprawnienie życia w zatłoczonym mieście. Stosujemy technologię w 4 elementach najważniejszych dla mieszkańców. Są to: inteligentne parkingi, czyli przekazywanie informacji dotyczących wolnych miejsc do zaparkowania. Drugi element to zmniejszenie emisji poprzez gospodarkę odpadami - chodzi o to, by firmy odbierające odpady jechały tylko tam, gdzie ich usługi są potrzebne, optymalizacja ich trasy. Trzeci element to inteligentne zarządzanie ruchem. Dążymy do tego, aby móc za pomocą danych video móc podnieść bezpieczeństwo i poprawić komfort życia w mieście, np. zmniejszają w danym czasie liczbę samochodów ciężarowych w obszarze. Czwarty element to dbanie o infrastrukturę, taką jak latarnie czy ławki. Największym wyzwaniem jest model biznesowy. Tauron stworzy tę aplikację, ale pojawia się pytanie, czy mieszkaniec będzie chciał np. zapłacić za to złotówkę miesięcznie, bo dzięki temu będzie czuł się bezpieczniej i bardziej komfortowo.
Przemysław Kurczewski zwrócił uwagę na to, że społeczeństwo 5.0 jest piękną koncepcją, ale nie powinniśmy zapominać o ryzykach.
Ryzyka są zwłaszcza związane z bezpieczeństwem danych. Np dane medyczne, wynikające z diagnozy w domu przez dedykowane urządzenia, potrzebują szczególnych form ochrony.
Słyszałem o smutnej statystyce, że 90% z pomysłów na polskich uczelniach trafia na półkę. Istnieje problem z transferem tych pomysłów do biznesu, czasami na poziomie strukturalnym uczelni. W Polsce musi nastąpić znacząca zmiana stylu nauczania, z naciskiem na nauki ścisłe czy na ekonomię, a nie na historię.
W podsumowaniu Przemysław Kurczewski podkreślił potrzebę zrównoważenia tematów cyfryzacji i troski o środowisko:
Miejmy nadzieję, że społeczeństwo 5.0 będzie korzystać z niezwykle energochłonnych technologii w sposób zielony. Zmiany klimatyczne płynące z obecnej sytuacji energetycznej mogą generować życie w świecie wysokich technologii, a jednocześnie huraganów oraz trzęsień ziemi.
Materiał partnera: Kongres ESG Polska Moc Biznesu