Czym jest klasyfikacja środków trwałych?

Przede wszystkim, zanim przejdziemy do kwestii omawiania obowiązującej w Polsce klasyfikacji środków trwałych, należy powiedzieć o tym, co to w ogóle jest. To składniki majątku należące np. do firmy prowadzonej przez przedsiębiorcę. Dlatego można określić je także jako majątek jednostki, który składa się z rzeczowych aktywów, jakie powinny odznaczać się następującymi cechami:

• mieć czas użytkowania dłuższy niż 1 rok;
• mieć postać rzeczową, w opozycji do wartości niematerialnych i prawnych;
• być zdatne do użytku;
• być używane na potrzeby danej jednostki, której własność stanowią. 

Środki trwałe są zaliczane do rzeczowych aktywów trwałych. Są nimi między innymi:

• nieruchomości, w tym grunty, budynki, budowle, lokale stanowiące odrębne nieruchomości, ich części lub udziały;
• budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej;
• urządzenia techniczne i maszyny;
• środki transportu, jeśli właścicielem ich jest firma lub pojazd jest przedmiotem leasingu finansowego;
• inne środki trwałe, tzw. inwentarz żywy. 

Definicja środków trwałych znajduje się w ustawie o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku. Artykuł 3 pkt 15 stanowi, że środkami trwałymi są rzeczowe aktywa oraz zrównane z nimi aktywa o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok. Powinny być kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Z grona takich środków wyłącza się jednocześnie aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych.

Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu zalicza się do aktywów jednej ze stron umowy. 

Dodatkowo art. 28 ustawy o rachunkowości odnosi się do tego, jak ustala się wartość i wycenia się środki trwałe. Wyceny dokonuje się nie rzadziej niż na dzień bilansowy. Bierze się przy tym pod uwagę cenę nabycia lub koszt wytworzenia środka trwałego, lub wartość przeszacowaną, po aktualizacji wyceny środków trwałych, pomniejszoną o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. 

Nie tylko ustawa o rachunkowości, ale i ustawy podatkowe definiują środki trwałe. Będą to:

• Ustawa z 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT),
• Ustawa z 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). 

Zgodnie z przepisami ustawy o PIT środkami trwałymi są stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i przy tym zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania składniki jak:

• budowle;
• budynki oraz lokale będące odrębną własności;
• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne przedmioty.

W ustawie o PIT wskazano ponadto, że przewidywany okres używania środków trwałych powinien być dłuższy niż rok. Mają być one wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu. 

Jednocześnie z ustawy o podatku dochodowym wynika też konieczność dokonywania odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, które:

• mają wartość przekraczającą 10 000 zł;
• są własnością lub współwłasnością dokonującego amortyzacji;
• są nabyte lub wytworzone we własnym zakresie;
• są kompletne, zdatne do użytku, w takim znaczeniu, w jakim spełniają określoną funkcję w prowadzonej przez podatnika działalności.

Czym jest Klasyfikacja Środków Trwałych? To określenie dla usystematyzowanego zbioru obiektów majątku trwałego, służącego m.in. do celów ewidencyjnych. Pozwala na ustalanie stawek odpisów amortyzacyjnych w stosunku do poszczególnych składników majątku. Klasyfikacja ta jest stosowana do badań statystycznych. 

Za podstawową jednostkę w Klasyfikacji Środków Trwałych jest uważany pojedynczy element majątku trwałego, który spełnia określone funkcje w procesie wytwarzania wyrobów i świadczenia usług. 

Dla obecnie wykorzystywanej Klasyfikacji Środków Trwałych podstawą prawną jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 października 2016 roku. 

Rozporządzenie w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych wyróżnia 10 jednocyfrowych grup środków trwałych:

• 0 – grunty;
• 1 – budynki i lokale oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego;
• 2 – obiekty inżynierii lądowej i wodnej;
• 3 – kotły i maszyny energetyczne;
• 4 – maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania;
• 5 – maszyny, urządzenia i aparaty specjalistyczne;
• 6 – urządzenia technicznie;
• 7 – środki transportu;
• 8 – narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie, gdzie indziej niesklasyfikowane;
• 9 – inwentarz żywy.

Pod uwagę przy klasyfikacji środków trwałych są brane takie kryteria jak rodzaj środka trwałego, stawka amortyzacji i wartość początkowa składników majątku.