Czym jest komercjalizacja i na czym polega?

Co to jest komercjalizacja? To popularny temat, który odnosi się do wielu zagadnień. Przepisy prawa nie wyjaśniają dokładnie, czym jest. Nie ma legalnej definicji, dlatego pojęcie to można sformułować w różny sposób.

Komercjalizacja może oznaczać sprzedaż, wyprodukowanie, udostępnienie i użytkowanie czegoś, co ma potencjalną wartość i zdolność do przynoszenia zysku i kreowania kapitału. Definicja słownikowa mówi natomiast, że jest to oparcie działalności na zasadach rynkowych.

W powszechnym rozumieniu komercjalizacja oznacza udostępnienie innym podmiotom, głównie przedsiębiorcom, nowego produktu, metody czy rozwiązania, w celu uzyskania korzyści majątkowych na zasadach rynkowych.

Patrząc na powyższe definicje, komercjalizacji może podlegać wiele dóbr, w tym przedsiębiorstwa, badania, wiedza, know-how, dobra kultury, dobra osobiste, wizerunek. W każdym przypadku celem jest osiągnięcie korzyści majątkowych.

Komercjalizacja dóbr osobistych to zjawisko dotyczące przede wszystkim osób znanych, np. sportowców czy aktorów. Jako dobra osobiste uważa się w tym przypadku wizerunek czy twórczość intelektualną, które stają się przedmiotem rynkowego wykorzystywania. Komercjalizacja dóbr osobistych ma więc na celu przeniesienie sympatii i rozpoznawalności, którymi cieszy się osoba udzielająca wizerunku, na produkt, który podlega sprzedaży.

Komercjalizacja kultury istnieje wtedy, kiedy dobra i wytwory kultury traktowane są jak towary. Są one dystrybuowane, a ich producenci gromadzą dzięki temu zysk. Sztuka dąży wówczas do zaspokojenia oczekiwań i potrzeb odbiorcy, czyli klienta. Eksperci zwracają jednak uwagę na negatywne aspekty tego zjawiska. Skomercjalizowana kultura jest podporządkowana kryteriom handlowym, w których dobra i usługi artystyczne traktowane są jak towary.

Komercjalizacja nieruchomości jest to proces, który ma na celu uzyskanie i zmaksymalizowanie dochodów z funkcjonowania obiektu. To finalny etap wieńczący każdą inwestycję komercyjną. Przykładem może być prowadzenie lokalu lub sklepu na wydzierżawionej lub wynajętej powierzchni w danym budynku. Inwestorzy pozyskują najemców często już na etapie projektu nieruchomości komercyjnej.

Komercjalizacja wyników badań to temat powszechny na uczelniach i w ośrodkach badawczych. Ma pozytywny wpływ na gospodarkę. Jest to motywowany osiągnięciem zysków proces, w którym efekty badań naukowych i prac rozwojowych stają się lub mogą się stać przedmiotem obrotu rynkowego, czyli komercjalizacji. Jest tożsamy ze sprzedażą wyników badań podmiotom trzecim lub przenoszeniem tych wyników na takie podmioty. Często odbywa się to na podstawie umowy licencyjnej, najmu oraz dzierżawy.

Przykładowo przedmiotem komercjalizacji mogą być prototypy lub gotowe urządzenia, programy komputerowe, bazy danych, rysunki techniczne, kompozycje farmaceutyczne, receptury itp.

Tego rodzaju proces polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w spółkę prawa handlowego. Zgodnie z zapisami Ustawy o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników, jest to przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa (w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej).

Od 2017 r. komercjalizacji dokonuje się na wniosek dyrektora i rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego. Organ założycielski może dokonać tego też z własnej inicjatywy. Komercjalizacji nie mogą jednak podlegać przedsiębiorstwa postawione w stan likwidacji lub upadłości, przedsiębiorstwa, w stosunku do których toczą się postępowania restrukturyzacyjne, ugodowe itp.

Duże znaczenie dla rozwoju gospodarki i innowacyjności ma komercjalizacja wyników badań. Transfer wiedzy i technologii, realizacja projektów badawczo-rozwojowych, rozwijanie współpracy instytucji badawczych z przedsiębiorcami są istotnymi czynnikami wzrostu gospodarczego. Przedsiębiorstwa, w których własność intelektualna znajduje praktyczne zastosowania, wprowadza skomercjalizowane innowacje w życie, dając pozytywne ekonomiczne skutki.

Komercjalizacja wiedzy i tworzenie innowacyjności w gospodarce jest rzeczą powszechną, umożliwiającą tworzenie eksperckich produktów czy wprowadzanie na rynek technologicznych usprawnień. Jednym z priorytetów wyznaczonych przez Unię Europejską jest właśnie pobudzenie transferu technologii z publicznych ośrodków naukowych do gospodarki.

Komercjalizacja to zjawisko, które ma swoje pozytywne i negatywne strony. Współcześnie jej gospodarczym celem jest wprowadzenie innowacji na rynek i zapewnienie wzrostu sprzedaży. Jako czynnik dynamizujący różne obszary aktywności przynosi określone korzyści gospodarcze. Eksperci zwracają jednak uwagę na wzrost zależności od sprzedaży usług, co jest szczególnie niebezpieczne w przypadku komercjalizacji kultury, dóbr intelektualnych i idąca za tym niższa jakość.